Durûb-ı Emsâl-i Osmaniyye'den günümüze Türk atasözlerinde anlam değişmeleri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 692545
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜRRİYET GÖKDAYI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 96
Özet
Doğal dillerde kullanılan sözcükler toplumun uzlaşısına göre sürekli değişim içerisindedir. Türkçenin tarihi seyri içinde Kamus-ı Türkî'den Türkçe Sözlük'e, Dîvânu Lugâti't-Türk'ten Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü'ne farklı yüzyıllarda yazılan sözlüklerde; sözlükbirimin anlamında iyileşme, kötüleşme, genişleme, daralma gibi pek çok anlam değişimleri görülmektedir. Nitekim atasözlerinde bulunan sözlükbirimler de bu değişime tâbidir. Sözlükbirimde meydana gelen değişimle birlikte sözlükbirimin kullanıldığı atasözünün vermek istediği mesajda da değişim olabilmektedir. Atasözlerinin kullanıldığı dönemde hangi anlamları karşıladığını anlayabilmek için dinamik yapıdaki sözlükbirimlerin o dönemde karşıladığı anlamlarını açığa çıkarılmak gerekmektedir. Bu tezde Durûb-ı Emsâl-i Osmaniyye (1863) ile 146 yıl sonra yayımlanan TDK'nin Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'nde (2009) bulunan atasözlerindeki anlam değişimine uğrayan sözlükbirimler tespit edilecek ve değişime uğrayan bu sözlükbirimlerin atasözlerinin vermek istediği mesajda bir değişim yaratıp yaratmadığı incelenecektir. Durûb-ı Emsâl-i Osmaniyye'deki atasözleri, Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü'nden Türkçe Sözlük'e veya Kamus-ı Türkî'den Türkçe Sözlük'e anlam değişimine uğramış sözlükbirimler üzerinden değerlendirilecektir. Kamus-ı Türkî'de bulunan bir sözlükbirimin atasözündeki kullanımında ortaya çıkan anlam ile Türkçe Sözlük'te geçen aynı sözlükbirimin atasözündeki kullanımında çıkan anlam karşılaştırılarak ele alınacaktır. Kalıplaşma anlamsal yönden ele alınarak, kalıplaşmada yapısal/işlevsel süreklilik söz konusu olsa dahi anlamsal sürekliliğin söz konusu olmadığı gösterilmeye çalışılacaktır. Bu çalışma ile anlam değişimine uğradığı tespit edilen sözlükbirimlerin atasözünün anlamında değişikliğe neden olabileceğini göstermek amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The words used in natural languages are in constant change according to the consensus of the society. In dictionaries written in different centuries, from Kamus-ı Türkî to Turkish Dictionary, from Dîvânu Lugâti't-Türk to Scannig Dictionary; there are many semantic changes in lexical items such as amelioration, degeneration, meaning expansion, meaning narrowing. As a matter of fact, the lexical items in the proverbs are also subject to this change. Along with the change in the lexical items, there may be a change in the message that the proverb in which the lexical item is used wants to convey. In order to understand the meanings of proverbs in the period they were used, it is necessary to reveal the meanings of dynamic lexical items in that period. In this thesis, the lexical items that have undergone semantic changes of the proverbs in Durûb-ı Emsâl-i Osmaniyye (1863) and TDK's Proverbs and Idioms Dictionary (2009), which have 146 years between them, will be determined and it will be examined whether these changed lexical items will create a change in the message that the proverbs want to convey. The proverbs in Durûb-ı Emsâl-i Osmaniyye will be examined through lexical items units that have changed their meaning from the Scanning Dictionary to the Turkish Dictionary or from Kamus-ı Türkî to the Turkish Dictionary. The meaning of a lexical item in the proverb of Kamus-ı Türkî will be compared with the meaning of the proverb of the same lexical item used in the Turkish Dictionary. By considering stereotyping in terms of semantics, it will be tried to show that even if there is structural/functional continuity in stereotyping, there is no semantic continuity. In this study, it is aimed to show that lexical items, which are determined to have undergone semantic changes, can also provide a change in the meaning they bring to the proverb.
Benzer Tezler
- Ali Emîrî Efendi'nin durûb-ı emsâl-i Osmâniyye'si [Metin-çeviri-açıklamalar-dizin]
Али эмири эфендинин дуруби эмсали османиеси [текст-котормо-түшүндүрмөлөр-индекс]
İSLAM KÜÇÜK
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN TAŞ
- Folklorcu kimliğiyle Mehmet Tevfik Çaylak eserleri üzerine bir araştırma
A research on works of folklorists Mehmet Tevfik rookie
HALUK EMRAH YİLDİRİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)Kafkas ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ADEM BALKAYA
- Ahmed Midhat'ın hikayeciliği
Characterization of Ahmet Midhat in story telling
HÜSEYİN YENİÇERİ
Doktora
Türkçe
1994
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADIK TURAL
- Hıfzî'nin Manzûme-i Durûb-ı Emsâl'i (İnceleme-metin)
Hıfzî's Manzûme-i Durûb-ı Emsâl (Review-text)
RAMAZAN FIRAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN ŞENER
- Abdullah Kudsî ve Tercüme-i Durûb-ı Emsâl-i Arabiyye'si
Abdullah Qudsi and the Tercüme-i Durûb-i Emsâl-i Arabi'yye
RABBAA RABABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAN OKUYUCU
YRD. DOÇ. DR. SADIK YAZAR