Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun Kızılırmak ile Tersakan Çayı (Yeşilırmak) arasındaki kesiminin tektonik jeomorfolojisi
Tectonic geomorphology of the North Anatolian Fault Zone between Kızılırmak and Tersakan River (Yesilırmak)
- Tez No: 656941
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ UZUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Bu çalışmada Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun (KAFZ) Kızılırmak ile Tersakan Çayı arasındaki kesiminin tektonik jeomorfoloji özellikleri incelenmiştir. Araştırma sahası Karadeniz Bölgesi'nin Orta ile Batı Karadeniz Bölümleri arasında yer almakta olup idari olarak Amasya, Samsun ve Çorum illeri sınırları içerisinde kalmaktadır. Türkiye'de Neotektonik dönemin en önemli yapılarından birini KAFZ oluşturmaktadır. Yaklaşık 1200 km uzunluğunda ve sağ yanal atımlı aktif bir fay olan KAFZ, çok sayıda paralel-yarı paralel faydan meydana gelmektedir. Araştırma sahası KAFZ tarafından denetlenen bir morfolojiye sahiptir. Nitekim sahada etkili olan K-G yönlü sıkışma rejimine dikey yönlü tektonik hareketler eşlik etmiş; buna bağlı olarak dağlık alanlar yükselmiş, havzalar ise çökmüştür. Kunduz Dağı'nın pozitif çiçek yapısı şeklinde yükselmesine karşılık Vezirköprü Havzası doğrultu atımlı faylar arasında bir fay kaması havzası şeklinde çökmüştür. Bununla birlikte araştırma sahasında doğrultu atımlı fay morfolojisine ait birçok tektono-jeomorfik şekilde gelişmiştir. Bu şekilleri fay vadileri, kapatan sırtlar, ötelenmiş akarsu vadileri, fay diklikleri, üçgen yüzeyler, basınç sırtları ve fay gölleri meydana getirmektedir. Ayrıca KAFZ'ye bağlı olarak Uluçay 11 km, Esenli Çayı 6 km, Istavloz Çayı 9 km ve Silcan Deresi ise 7.5 km sağ yanal ötelenmiştir. Araştırma sahasında tektoniğin drenaja etkisini sayısal olarak analiz edebilmek için 8 drenaj havzası seçilmiştir. Bu drenaj havzalarının her birine tektonik jeomorfoloji çalışmalarında sıklıkla kullanılan Hipsometrik eğri- hipsometrik integral (Hi), Dağ önü sinüslük indisi (Smf), Vadi tabanı genişliğinin-vadi yüksekliği oranı (Vf), Akarsu uzunluk- gradyan indisi (SL), Havza şekli indisi (Bs) ve Asimetri faktörü (Af) gibi jeomorfik indisler uygulanmıştır. İndis sonuçları sahada tektoniğin drenaj üzerinde oldukça etkili olduğunu göstermiştir. Araştırma alanı tektonik olarak aktif bir bölge olup deprem tehlike düzeyi oldukça yüksektir. Bu nedenle yerleşim yerlerinin seçiminde sahanın zemin ve tektonik özellikleri dikkate alınmalıdır.
Özet (Çeviri)
In this study, the tectonic geomorphology characteristics of the North Anatolian Fault Zone (NAFZ) between Kızılırmak and Tersakan river were investigated. The research area is located between the Central and Western Black Sea Sections of the Black Sea Region and is administratively within the boundaries of Amasya, Samsun and Çorum provinces. One of the most important structures of the Neotectonic period is the NAFZ. The NAFZ is approximately 1200 km long and is an active right lateral strike-slip fault. The NAFZ consists of many parallel-semiparallel faults. The research area has a morphology shaped by the KAFZ. As a matter of fact, vertical tectonic movements accompanied the N-S compressional regime effective in the field; mountainous areas have risen and basins have collapsed. Despite the rise of Kunduz mountain as a positive flower structure, the Vezirköprü basin collapsed in the form of a fault wedge basin between strike-slip faults. Also, many tectono-geomorphic shapes belonging to strike-slip fault morphology were formed in the study area. These shapes are composed of fault valleys, shutter ridges, offset streams, fault scarps, triangular surfaces, pressure ridges and sag pounds. In addition, Ulu stream 11 km, Esenli stream 6 km, Istavloz stream 9 km and Silcan stream 7.5 km were right-laterally offset by the NAF. In order to numerically analyze the effect of tectonics on drainage in the study area, 8 drainage basins were selected. Geomorphic indices such as Hypsometric curve-hypsometric integral (Hi), Mountain front sinuosity (Smf), Valley floor width-valley height ratio (Vf), Stream length-gradient index (SL), Basin shape index (Bs) and Asymmetry factor (Af), which are frequently used in tectonic geomorphology studies, have been applied to each of these drainage basins. The index results showed that the tectonics in the field are quite effective on the drainage. The research area is a tectonically active area and the earthquake hazard level is very high. Therefore, in the selection of settlements, attention should be paid to the ground and tectonic features of the site.
Benzer Tezler
- Amasya ve çevresinin morfotektonik evrimi
The morphotectonic evolution of Amasya and surroundings
MEHMET KORHAN ERTURAÇ
Doktora
Türkçe
2009
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiYer Sistem Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKAN TÜYSÜZ
- Hamamözü Çayı Havzası'nın (Amasya-Çorum) fiziki coğrafyası
Physical geography of Hamamözü (Amasya-Çorum) stream basin
ÇAĞLAR ÇAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
CoğrafyaAtatürk ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM KOPAR
- A multi-proxy study of the Kızılırmak river terraces andits delta, northern turkey: Implications for tectonics,sedimentation, sea level and environmental changes
Kızılırmak nehir terasları ve deltasının çoklu-proksiyöntemi ile çalışması: tektonik, sedimantasyon, denizseviyesi ve çevresel değişiklikler ile ilgili çıkarımlar
CHRİSTOPHER BERNDT
Doktora
İngilizce
2019
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiKatı Yer Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATTİLA ÇİNER
DOÇ. DR. CENGİZ YILDIRIM
- The role of crustal fluids in tectonics of North-Central Turkey inferred from three-dimensional magnetotellurics
Kıtasal sıvıların Orta-Kuzey Türkiye'nin tektoniği üzerine etkisinin üç-boyutlu manyetotellürik yöntem ile araştırılması
SİNAN ÖZAYDIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Jeofizik MühendisliğiBoğaziçi ÜniversitesiJeofizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SABRİ BÜLENT TANK
- Kuzey Anadolu fay zonu'nun Ladik-Taşova segmenti üzerinde devam eden deformasyonun takibi
Monitoring of the ongoing deformation on Ladik-Tasova segment of North Anatolian fault zone
ESRA TUNÇEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Jeoloji MühendisliğiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERHAN ALTUNEL