Orta Çağ Anadolu Türk İslam mimarisinde figürlü taş bezemeler (909-1453)
Figured stone decorations in Middle Age Anatolian Turkish-Islamic architecture (909-1453)
- Tez No: 657222
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ AKSU, PROF. DR. ABDULKADİR DÜNDAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Anadolu Selçuklu, Mimari, Taş İşçiliği, Figür, İkonografi, Anatolian Seljuk, Architectural, Stone Reliefs, Figure, Iconography
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 893
Özet
Yaşamları mücadele ve avcılıkla geçen insanlar tarihin derinliklerinden itibaren tabiat olaylarına karşı çaresiz kalmış, çevrelerindeki canlıların, kendisinin nasıl meydana geldiğini merak etmiş, büyü ve sihirlere başvurarak tanrıları ve onların âlemini tasarlayarak resmetmeye çalışmışlardır. Orta Asya bozkırlarında göçer yaşam süren toplumlarda ortaya çıkan ve simgesel anlamları olan figürler Asya ve Orta Avrupa'ya kadar yayılmış, İslamiyet'ten önceki devirlerde Orta ve İç Asya'da tekâmül ederek betimlenmiş ve bir üslup halini almıştır. Stilize edilmiş bu figürler mimaride olduğu gibi diğer sanat eserleri üzerinde de kullanılmıştır. Simgesel anlamlar taşıyan figürler, İslam dininin kabulü ve Türklerin Anadolu'ya geçmeleri ve kadim inançların da etkisiyle mimari yapılarda Osmanlı öncesine kadar süsleme unsuru olarak yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Mitolojik, insan ve hayvan figürleri olarak sınıflandırabileceğimiz bu figürler yapılarda tek başına ya da diğer figürler ile birlikte tasvir edilmiştir. Yapılarda tasarlanan figürler güç, cesaret ve saltanat sembolü olarak kullanıldığı gibi sultanı ve yapıyı kötülüklerden koruyan, düşman, hastalık girmesine engel olan nazarlık ve tılsım olarak da kullanılmıştır. Bazı yapılarda ise bolluk, bereket, şifa, zıt kavramların mücadelesi, kozmolojik unsurlar, 12 Hayvanlı Türk Takvim, hayat ağacı ve vakvak ağacı figürleri olarak görülmektedir. Figürler heykel, mask, büst ve kabartma şeklinde, yapıların dış cephelerinde, sütunlarda, taçkapı ve mihraplarda, çörten, konsol ve payelerde tasarlanmıştır. Bu doğrultuda da çalışmanın konusu Orta Çağ Anadolu Türk İslam mimarisi figürlü yapılarının belirlenmesi, figürlerin tasvirlerinin, ikonografik değerlendirilmeleri ve karşılaştırmalarının yapılmasıdır.
Özet (Çeviri)
People who spent their lives in struggle and hunting have been desperate against natural events since the past, wondered how the creatures around them came to be, trying to portray the gods and their world by resorting to amulets and magic. Figures that emerged in societies that lived in the nomadic life in the Central Asian steppes and have symbolic meanings spread to Asia and Central Europe, and were evolved in Central and Middle Asia in the ages before Islam and became a style. These stylized figures were used on other works of art as well as in architecture. Figures with symbolic meanings were widely used as decoration elements in the architectural structures until the Ottoman period with the acceptance of the Islamic religion and the transition of Turks to Anatolia and the influence of ancient beliefs. These figures, which can be classified as mythological, human and animal figures, are illustrated alone or together with other figures in the buildings. The figures designed in the buildings were used as symbols of power, courage and reign, as well as evil and talismans that protect the sultan and the building from evil and prevent the enemy from entering the disease. In some buildings, abundance, fertility, healing, the struggle of opposite concepts, cosmological elements, 12 Animal Turkish Calendar, tree of life and vacuum tree figures are seen. The figures are designed in the form of sculptures, masks, bust and reliefs in buildings, on the exteriors of the buildings, columns, crown gates and mihrabs, borders, consoles and paws. In this regard, the subject of the study is to determine the figured structures of Medieval Anatolian Turkish Islamic architecture, to depict the figures, to make iconographic evaluations and comparisons.
Benzer Tezler
- Orta Anadolu'daki İlhanlı Dönemi mimari eserleri
Ilkhanid Architectural structures in the Middle Anatolia
ZEYNEP DEMİRCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Batı Anadolu beylikleri mimarisinde çini bezeme
Tile decoration in the architecture of the Western Anatolian seignories
KAZIM KÜÇÜKKÖROĞLU
Doktora
Türkçe
2021
El SanatlarıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET ATİK
- Malatya il merkezinde orta çağ mezar yapıları
Middle age grave structures in Malatya province center
EREN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL ESER
- Tarihsel gelişim süreci içinde modülerlik ve şehzade Mehmet Camii'nin modülerlik açısından incelenmesi.
Modularity in the historical period and examining the modularity on the 'Şehzade Mehmet Mosque'.
DİDEM ERSOY BOMBA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Güzel SanatlarAkdeniz ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
PROF.DR. YÜKSEL BİNGÖL
- Türk dünyasında inanç turizmi: Ahmed Yesevi Türbesi ve Türkistan örneği
Faith tourism in the Turkish world: The tomb of Ahmed Yesevi and the case of Türkistan
GULDANA BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TurizmEge ÜniversitesiTurizm Rehberliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP ÖZDÖL KUTLU