Türk Amerikan ilişkileri ve Türkiye'de eğitime Amerikan etkisi (1945-1965)
Turkish-American relations and the American influence on education in Turkey (1945-1965)
- Tez No: 658326
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDAL AÇIKSES
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 380
Özet
Osmanlı döneminde XIX. yüzyılda ABD ile olan ilişkilerin en önemli başlıklarından birini Osmanlı Devleti sınırları içerisinde faaliyet yürüten misyonerlik teşkilatına bağlı Amerikan eğitim kurumları ve onların yürüttüğü eğitim faaliyetleri oluşturmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurulmasından sonra çeşitli sebepler ile İkinci Dünya Savaşının son yıllarına kadar düşük yoğunlukta olan bu alandaki ilişkiler, 1945-1965 yılları arasında çok yönlü ve hızlı bir şekilde gelişmeye başlamıştır. Bu dönemde, Türkiye'de Amerikalı eğitim uzmanları ve akademisyenler vasıtasıyla eğitimin her kademesinde Amerikan etkisini görmek mümkündür. Dünyanın ilk planlı ve sürekli öğrenci değişim programı olarak kabul edilebilecek Fulbright Programı, Amerikan Barış Gönüllüleri Programı, Amerikalı eğitim uzmanları ve Türkiye'de Amerikan tarzı özel statülü üniversitelerin açılması hep bu dönemin içindedir. Bu dönemdeki eğitim ile ilgili tüm başlıkları birlikte ve birbirlerine olan etkileri açısından irdeleyerek değerlendirme amacı bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Türkiye'de 1950'li yıllardan önce yurtdışı eğitim için ağırlıklı olarak Almanya ve Fransa gibi Avrupa ülkelerini tercih edilirken bu dönemden itibaren Türk gençleri için artık öncelikli rota ABD olmuştur. Bu durum, kamu ve özel sektörde çalışma hayatı içinde olup eğitim ve staj için yurt dışına gönderilen kişiler için de geçerlidir. Erken Soğuk Savaş dönemini içine alan bu yıllarda iki ülke arasındaki eğitim ve kültür ilişkileri, ABD'nin dünyanın birçok bölgesinde uyguladığı; amacı ABD hegemonyasını güçlendirmek olan ve içeriğinde Amerikan propagandasını barındıran eğitim ve kültür politikalarına uygun olarak başlayıp gelişmiştir. İki ülke arasındaki eğitim ve kültür alanındaki ilişkinin ABD için önemi, Soğuk Savaş şartlarında antikomünist algı oluşturmanın yanı sıra Türkiye'nin de içinde bulunduğu bölgedeki etkinliğini artırmak için ihtiyaç duyduğu yerel insan kaynağının yetiştirilmesidir. Türkiye ise bu programlara dâhil olarak, bir tarftan ulusal güvenlik ve ekonomik alanlardaki ihtiyaçları için ABD'den destek alırken diğer taraftan da gelişmek ve büyümek için ABD'yi model ülke olarak görmüştür. İki ülke arasındaki eğitim ve kültür alanındaki ilişkiler bu dönemde dış politikanın diğer konularından bağımsız gelişmemiştir. Bu dönemde Türkiye'de, dünyanın birçok bölgesinde olduğu gibi, ABD'nin uygulamaya koyduğu ekonomik ve sosyal programlar neticesinde ekonomik, siyasal, sosyal ve günlük hayatta ciddi bir Amerikan etkisi oluşmaya başlamıştır. Bu etkinin oluşmasında, ABD'nin ekonomik ve askeri yardımlarının yanı sıra o tarihlerde tüm dünyada uygulamaya koyduğu eğitim ve kültür siyaseti belirleyici olmuştur. Bu dönemde, Amerikan değerlerinin Türk halkına benimsetilmesi için günümüzde“Kamu Diplomasisi”kavramı içinde değerlendirilebilecek faaliyetler; Türk-Amerikan Derneği ve Amerikan Barış Gönüllüleri Örgütü gibi teşekkülerin yanı sıra Amerika'nın Sesi gibi birçok yazılı ve görsel yayın kuruluşu üzerinden gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Metot olarak; çalışmanın bir tarih araştırması olması nedeniyle tarih araştırmalarının klasik yöntemi olan tasnif, tahlil, tenkit, terkip yöntemleri kullanılmış, anlatılan konunun özelliğine göre kronolojik olarak ilerlenmiştir. Asıl amaç, iki ülke eğitim ilişkilerinin Türkiye'ye olan etkisini açıklamak olduğundan dönemin uluslararası ve bölgesel durumu da uluslararası ilişkiler disiplini çerçevesinde ele alınmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In the 19th century, one of the leading chapter of the relations took place between the Ottoman Empire and the United States of America were the US education institutions and their educational activites operated in the Ottoman country which were connected to the missionary organization. From the establishment of the Republic of Turkey to until the end of World War II, those relations were infrequent due to various reasons, but they started to develop with an accelarating and multi-dimensonal pace between the period of 1945-1965. At this period in Turkey, the US influence can be easily seen at the all levels of education by the activities of the US education specialists and academicians. The Fulbright Program which can be seen as the first and permanent student exchange program of the world, The American Peace Volunteers Program, the american education specialists and the openning of the universities having a special statute like their american counterparts, all have been realized within that period. The topic of this study is the evaluation of every chapters of education in the relevant period both individually and their reciprocal impacts on each other. It was obvious that while Turkish youths were predominantly preferring European countries like Germany and France for the higher education at abroad before 1950s, then after, the US became their new primary destination. This tendency was also the case for the individual persons employed both in public and private sectors sent to abroad by their employers for education and internship. At this years which covers the period of early-cold war, cultural and educational relations taken place among the both countries were also being implemented by the US at many regions in the world aiming to strength the US hegemony. They have been initiated and progressed in accordance with the education and culture policies whose contexts were including the US propaganda. From the US perspective, the importance of the relations, took place in the field of education and culture between both countries, were forming the anti-communist perception at cold war conditions and raising the local human resource which the US needed for increasing of his activity in the region where Turkey also situated. On the other hand, through the involving into those programmes Turkey was aiming to obtain the US support for his economic and security needs and also taking the US as a model country for his development and growth. It is certain that the relations between both countries in the field of education and culture were not progressed as an independent issue from the aspects of foreign policy. In Turkey at this period, as seen in many different parts of the world, a significant US influence has been started to occur at economic, political, social and daily life as a consequence of economic and social programmes executed by the US. In the existence of this influence, apart from the US's economic and military aids, the education and culture politics implemented in the all around the world at the same period were also decisive. At this period, in order to make Turkey to adopt with the US values, some activities which can be issued today under the concept of public diplomacy have been performed mainly by the means of such initiatives like Turkish- American Association and The American Peace Volunteers Organization and through the a few printed and visual media institutions like Volume of America. As a history study, this study follows the classical methodologies of history researches such as classification, dissection, criticism and composition. However, according to type of the matter examined, the study has been advanced chronocigally. Since the basic aim was to examine the influence of the US's education relations on Turkey, both regional and international circumstances of the designated period were also tried to be considered through the framework of international relations discipline.
Benzer Tezler
- Türk eğitim sisteminde Amerikan etkisi (1945-1960)
The American effect on Turkish education system (1945-1960)
VOLKAN SORAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT ÇUKUROVA
- İkinci Dünya Savaşı sonrasında gerginleşen Türkiye-Sovyetler Birliği ilişkilerinin Türk kamuoyundaki tepkileri (1945-1952)
The reactions of the public opinion's of Turkish people because of the tension between soviet union and Turkey after the Second World War (1945-1952)
SÜLEYMAN ÜNLÜSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk İnkılap Tarihiİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABAHATTİN ÖZEL
- Milliyetçi cephe hükümetlerinin eğitim politikaları
Education policies of nationalist front governments
SERVET ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk İnkılap TarihiDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEVZİ ÇAKMAK
- NATO'ya giriş sürecinde Türk Amerikan ilişkileri ve Amerikan askeri yardımlarının Türk Silahlı Kuvvetlerine etkisi
Turkish American Relations in the Process of Turkey's Entrance to NATO and the Effect of American Military Aid on Turkish Armed Forces
RECEP CENGİZ
Doktora
Türkçe
2009
Savunma ve Savunma TeknolojileriAnkara ÜniversitesiTarih Bölümü
YRD. DOÇ. DR. AHMET EMİN YAMAN