Türkiye'de orman yangını riskinin coğrafi bilgi sistemleri tabanlı olarak çok kriterli analizi ve haritalandırılması
Geographic information system based multi-criteria analysis and mapping of forest fire risk in Turkey
- Tez No: 674703
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FERİHA YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ormancılık ve Orman Mühendisliği, Forestry and Forest Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
Bu çalışma, orman yangınlarıyla mücadelede karar destek sistemlerinin önemli bir parçası olan orman yangını riskinin analizi amacıyla yapılmıştır. Orman yangını riski, bir alanda çeşitli kriterlerin bir araya gelerek orman yangını çıkmasına neden olma ihtimalini ifade etmektedir. Orman yangını riskini analiz edecek model; değişkenleri belirlemek, değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek ve risk indeksini hesaplayacak eşitliği oluşturmak üzere kurulmuştur. Bu çalışmada, orman yangını riskinin hesaplanması için, ağaç̧ türü̈, kapalılık, cağ̆ sınıfları, eğim, bakı, rakım, yollara mesafe, yerleşim yerlerine mesafe, tarım alanlarına mesafe, sulak alanlara mesafe ve enerji nakil hatlarına mesafe olmak üzere 11 kriter ele alınmıştır. Kriter değer aralıklarının belirlenmesi konusunda bugüne kadar yapılmış olan araştırmalar uzman görüşüne dayandığından, bu yöntemden farklı olarak kriter değer aralıklarını belirlemek için önce CBS analizleri yapılmış, ardından bunların doğruluğunu kontrol etmek amacıyla arazi çalışmaları yapılmıştır. Bunun sonucunda bazı kriterlerdeki değer aralıklarının, diğer araştırmacıların sonuçlarına göre önemli farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir. Önceki çalışmaların tam aksine, eğim arttıkça orman yangını riskinin azaldığı, rakım arttıkça orman yangını riskinin azaldığı, 'insan faaliyetlerine mesafe' kriterinde ise en yüksek riskli değer aralığının 0-25 metre olduğu sonuçlarına varılmıştır. Ayrıca hesaplamalarda ilk kez sulak alanlara mesafe ve enerji nakil hatlarına mesafe kriterleri kullanılmıştır.“Kriter ağırlıkları”da uzun dönemli yangın çıkış sebepleri analiz edilerek daha objektif şekilde ele alınmış ve bu değerlendirmeler ışığında risk indisinin hesaplanabilmesi için ulusal bir denklem ortaya konulmuştur. Modelin uygulanabilirliğinin test edilebilmesi için iklim, topoğrafya, bitki örtüsü ve toplumsal özellikler bakımından farklı 4 orman bölge müdürlüğü (Amasya, Antalya, Muğla ve Şanlıurfa) seçilerek özgün verilerle orman yangını riski analiz edilmiş̧ ve risk haritaları oluşturulmuştur. Bu risk haritaları 2020 yılında meydana gelen orman yangınları ile karşılaştırılarak hesaplamaların doğruluğu sınandığında, pilot bölgelerdeki orman yangınlarının ortalama %87'si, CBS analizleri sonucunda“çok yüksek/yüksek riskli alan”olarak belirlenen alanlarda meydana gelmiştir. Sonuç olarak, arazide gerçekten yangın çıkabilecek noktaların CBS analizleri ve alan çalışmaları sonucunda elde edilen bulgularla çok büyük ölçüde uyumlu olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to analyze the forest fire risk, which is an important part of decision support systems in combating forest fires. Forest fire risk refers to the possibility of combining of various criteria in an area and causing a forest fire to occur. Model to analyze forest fire risk; It was established to determine the criteria, to examine the relationships between the criteria and to create the equation to calculate the risk index. In this study, 11 criteria were taken into consideration for the calculation of forest fire risk: tree species, crown closure, development stage classes, slope, aspect, altitude, distance to roads, distance to settlements, distance to agricultural areas, distance to wetlands and distance to electricity transmission lines. Since the studies conducted so far on determining the criterion value ranges are based on expert opinion, unlike this method, GIS analyzes were performed first to determine the criterion value ranges and then field studies were conducted to check their accuracy. As a result, it has been determined that the value ranges in some criteria differ significantly from the results of other researchers. Contrary to previous studies, it has been concluded that the risk of forest fire decreases as the slope increases, the risk of forest fire decreases as the altitude increases, and the highest risk value range is 0-25 meters in the“distance to human activities”criterion. In addition,“distance to wetlands”criterion and“distance to electricity transmission lines”criterion were used for the first time in calculations.“Criterion weights”are handled more objectively by analyzing the long-term causes of forest fire and a national equation has been put forward to calculate the risk index under the influence of these evaluations. In order to test the applicability of the model, 4 forestry regional directorates (Amasya, Antalya, Muğla and Şanlıurfa), which are different in terms of climate, topography, vegetation and social characteristics, were selected, and forest fire risk was analyzed with original data and risk maps were created. When the accuracy of the calculations were tested by comparing these risk maps with the forest fires that occurred in 2020, an average of 87% of the forest fires in the pilot regions occurred in areas determined as“very high / high risk areas”as a result of GIS analysis. As a result, it has been determined that the points where fires can actually occur in the field are highly compatible with the findings obtained as a result of GIS analysis and field studies.
Benzer Tezler
- Evaluation of the fire potential index utilizing numerical weather prediction fields and remote sensing imagery
FPI orman yangını potansiyeli indeksinin sayısal hava tahmin modeli alanları ve uzaktan algılama verisi ile hesaplanması
FERAT ÇAĞLAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET ÖZGÜR DOĞRU
- Comprehensive risk mapping and fire station optimization for forest fire management: An application in Antalya
Orman yangını yönetimi için kapsamlı risk haritalama ve yangın istasyonu optimizasyonu: Antalya uygulaması
ZÜHAL ÖZCAN YAVUZ
Doktora
İngilizce
2024
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGÜR KABAK
DR. ÖĞR. ÜYESİ İNCİ ÇAĞLAYAN
- Orman yangınlarında helikopter bambi (Su kovası) operasyonlarında yangın baskılama ve geciktirme için kullanılan mayilerin etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of liquids used for fire suppression and delay in helicopter bambi (Water bucket) operations in forest fires
ŞABAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
KimyaSakarya ÜniversitesiYangın ve Yangın Güvenliği Anabilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKHAN COŞKUN
- Büyükşehirlerde yangın risk değerlendirmesi: Sakarya ili örneği
Fire risk assesment in metropolitan cities: Sample of Sakarya province
YAVUZ BALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mühendislik BilimleriSakarya ÜniversitesiYangın ve Yangın Güvenliği Anabilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ALTUNDAĞ
- Makine öğrenmesi metotları kullanılarak orman yangınlarının tahmini: Türkiye'de vaka çalışması
Prediction of forest fires using machine learning methodology: A case study in Türkiye
BETÜL ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA YILTAŞ KAPLAN