Bolşevik İhtilali'nin İdil Ural'da yayılması ve Mollanur Vahitov (1885-1918)
Mollanur Vakhitov (1885-1918) and the spread of the Bolshevik Revolution in Volga Ural
- Tez No: 675198
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL TÜRKOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
Rusya'nın son yüzyılını şekillendiren iki önemli devrim 1917 yılında gerçekleşti. Şubat Devrimi'yle Çarlık rejimi ve Romanov Hanedanı yıkıldı ve acil reformlarla birlikte demokratik seçimleri gerçekleştirmek üzere görevlendirilen Geçici Hükümet koalisyonu kuruldu. Bu hükümetin karşısında da Petrograd İşçi, Köylü ve Asker Temsilcileri Sovyeti yönetim erkinin diğer tarafını oluşturdu. Ancak Geçici Hükümet'in hem acil reformları ertelemesi hem de I. Dünya Savaşı'na devam etme kararı, barış vaadi üzerinden propaganda ve ajitasyon yürüten Bolşeviklerin işçi ve askerler üzerindeki etkisini güçlendirdi. Bu sırada Ceditçiliğin siyasileşmesi neticesinde Rusya Müslümanları hukuki, kültürel ve siyasi hakların nasıl elde edileceğini tartıştıkları (en büyüğü 1-11 Mayıs 1917 tarihinde gerçekleştirilen) bir dizi kongre düzenlediler. Rusya'nın mevcut politik ikliminden etkilenen Müslümanlarda da farklı politik görüşler 1917 yılıyla birlikte belirginleşmeye başlamıştı. Kökenleri (en etkin dönemini 1905 Devrimi ve sonrasında yaşayan) Ceditçi sosyalistlere dayanan Müslüman Sosyalist Komitesi (MSK), Nisan 1917'de kendisini Bolşevik olarak gören Mollanur Vahitov ve diğer Tatar sosyalist arkadaşları tarafından kuruldu. Mollanur Vahitov, Şubat Devrimi'nden Ekim Devrimi'ne kadar Müslümanları“sosyalizm bayrağı altında toplamaya”çalıştı ve kısa sürede Müslüman proletaryanın lideri konumuna yükseldi. Ekim Devrimi'nin Kazan'da gerçekleşmesinde rol oynadı. Kurucu Meclis'e delege olarak seçildi ve Petrograd'a gitti. Petrograd'ta iken Bolşeviklerin ulus sorununa yönelik politikalarını belirlediği NARKOMNATS'a bağlı olarak Ocak 1918'de oluşturulan İç Rusya ve Sibirya Müslüman İşleri Komiserliği'nin (MUSKOM) başına getirildi. MUSKOM, Mollanur Vahitov'un başkanlığında kurum özerkliğinin sınırlarını sonuna kadar zorladı ve İdil Ural bölgesini kendisine bağlı komiserliklerle donattı. Mollanur Vahitov, MUSKOM başkanlığı süresince ilk Müslüman Kızıl birliklerini düzenledi ve ilk Müslüman Komünist Partisi'nin zeminini hazırladı. Bu ve diğer faaliyetleriyle birlikte Bolşeviklerin İdil Ural'da güçlenmesini ve devrimin sürekliliğini sağladı. Bu sırada Tatar liberal-milliyetçi siyasetiyle de mücalede eden Mollanur Vahitov, 1918 baharında“doğu devrimi”yolunda ilk adım olarak gördüğü Tatar-Başkurt Sovyet Cumhuriyeti projesini Bolşeviklere kabul ettirdi. Bu devlet projesi dahil diğer tüm faaliyetler Beyazlara karşı 1918 yazında şiddetlenen iç savaşla sekteye uğradı. Mollanur Vahitov, Ağustos 1918'de Kazan'ı Çekoslovak Lejyonu'na karşı savunurken yakalandı ve bir süre sonra idam edildi. Mollanur Vahitov'un kısa süren politik hayatına rağmen kurduğu siyaset ve vizyon sayesinde Bolşevikler, İdil Ural bölgesinde devrimlerini yayma ve güçlendirme olanağı elde ettiler. Tatar ve Başkurt olmak üzere 1920 yılında iki Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu ve Tatarların asırlık ulusal özlemleri bir nebze dinmiş oldu. Tatar ve Başkurt olmak üzere iki ayrı devletin kurulması her ne kadar Mollanur Vahitov'un uzun vadeli idealine ve planlarına uymasa da bu devletlerin meydana gelmesinde Vahitov'un İdil Ural'da oluşturduğu politik zemin etkili oldu.
Özet (Çeviri)
The year 1917 was a year of two important revolutions that shaped Russia's last century. With the February Revolution, the Tsarist Regime and the Romanov Dynasty were destroyed. Subsequently, a Russian Provisional Government coalition tasked with carrying out emergency reforms and democratic elections was established. Opposite this government, the Petrograd Soviet of Workers' and Soldiers' Deputies formed the other side of the ruling power. However, both the Provisional Government's postponement of immediate reforms and decision to continue World War I caused its popularity to decline. It strengthened the Bolsheviks who promised peace. Meanwhile, because of the politicization of Jadidism, Russian Muslims held a series of congresses (the largest of which was held on 1-11 May 1917), where they discussed how to obtain legal, cultural, and political rights from Russian's new regime. In 1917, different political views also became apparent among Russian Muslims, who were affected by the current political situation of Russia. The Muslim Socialist Committee (MSC), originated in the rank of socialist jadidist (who lived its most active period in the 1905 revolution and afterwards), was founded in April 1917 by (Bolshevik) Mollanur Vakhitov and other Tatar socialists. Mollanur Vakhitov tried to“gather Muslims under the banner of socialism”from the February Revolution to the October Revolution and soon became the leader of the Muslim proletariat. He played active role in October Revolution happened in Kazan. He also was elected as a delegate to the Constituent Assembly when to Petrograd. While in Petrograd, he was appointed as the head of the Central Commissariat of Muslim Affairs in Inner Russia and Siberia (MUSKOM), which was established in January 1918 (under the NARKOMNATS). Under the chairmanship of Mollanur Vakhitov, MUSKOM pushed the limits of institutional autonomy to the fullest. He organized the Volga Ural region with commissariats affiliated with MUSKOM. Founded the first Muslim Red Army battalions and prepared the political ground for the first Muslim Communist Party. It ensured the strengthening of the Bolsheviks in Volga Ural and the spread of the revolution. Meanwhile, Mollanur Vakhitov proclaimed the Tatar-Bashkir Soviet Republic, which for saw as the first step towards the Eastern Revolution, in the spring of 1918. All other activities, including this soviet state project, were disrupted by the civil war against the Whites that began in the summer of 1918. Mollanur Vakhitov was also captured and executed in August 1918 while defending Kazan against the Czechoslovak Legion. Despite Mollanur Vakhitov's short political life, the Bolsheviks had the opportunity to spread and strengthen their revolutions in the Volga Ural region. Thanks to his contributions and affords two separate Autonomous Soviet Socialist Republics, Tatar and Bashkir ASSR were proclaimed in 1920.
Benzer Tezler
- Başkurt Türklerinin siyasi ve sosyo-kültürel tarihi (XIX-XX. yy.)
The political and socio-cultural history of the Bashkir Turks (XIX-XX. century)
TANER GÜR
- Bolşevik İhtilalinin ilk yıllarında Kırım'da İslamiyet ve 'Asrî Müslümanlık' dergisi
Islam in crimea under the early years of Bolşevik regime and tha analsis of Asrî Musulmanlig
NEŞE KANLIDERE
- 1921 - 1922 yıllarında 'Basmacı hareketi' ve Enver Paşa
1921 – 1922 жылдары «басмачы кыймылы» жана энвер паша
AYDIN İDİL
Doktora
Türkçe
2011
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ANVARBEK MOKEEV
- Özbekistan'ın inşasında İslam Kerimov: Hayatı ve fikirleri (1938-2016)
Islam Karimov in the construction of Uzbekistan: His life and ideas (1938-2016)
AYBÜKE TABAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyografiMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKAN YEŞİLOT
- Yalta Konferansı'na göre Sovyetler Birliği'nin Asya politikası
According to Yalta Conference Soviet Union's Asia policy
CİHAN BİLGİLİ