Haber doğruluk-hakîkat ilişkisinin hermeneutik tezâhürleri üzerine bir deneme: Haberin yorumlanma sürecine dâir bir araştırma
An essay on the hermeneutical manifestations of the news accuracy-truth relationship: A research on the interpretation process of the news
- Tez No: 677429
- Danışmanlar: PROF. DR. ERSİN ÖZARSLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Gazetecilik, Philosophy, Journalism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 371
Özet
Profesyonel gazetecilik uygulamalarına yoğunlaşan akademik çalışmalar, haberin doğruluğunu ve hakîkatini, profesyonel gazetecilik uygulamalarının belirlediği ön kabulünün yerleşmesine sebep olmuştur. Haberi yorumlayanlar yeterince araştırılmamış, ihmal edilmiştir. Ancak haberin doğruluğu ve hakîkati en az profesyonel gazetecilik faaliyetlerindeki kadar fertler nazarında, yorum vasıtasıyla, inşâ edilmektedir. Bu tezin amacı haberin fertlerin anlam dünyasındaki yerini hermeneutik gelenek çerçevesinde ortaya koymak ve bu sayede haber doğruluk/hakîkat ilişkisini belirleyen hermeneutik unsurları açığa çıkarmaktır. Çalışma, haberin doğru yorumlanmasını sağlayacak epistemolojik bir yöntem değil haberin anlaşılmasında ve yorumlanmasında ortak bazı yönlerin olduğunu ileri sürmektedir. Araştırma, mezkûr amaca uygun biçimde iki safhalı olarak planlanmıştır. İlk safhada, doğrunun mâhiyeti ve doğrunun hakîkat ile nasıl bir ilişkisi olduğu“doğruluk kuramları”çerçevesinde, doğru/hakîkat ve“anlama”arasındaki ilişki ise hermeneutik düşünce zemininde ele alınmıştır. Son olarak haber doğruluk/hakîkat ilişkisinin iletişim kuramları nezdinde nasıl değerlendirildiği hermeneutik gelenek çerçevesinde tartışılmıştır. İkinci safha, haber doğruluk/hakîkat ilişkisinin yorum yoluyla nasıl inşâ edildiğini fenomenolojik bir saha araştırması ile ortaya koymaktadır. Bu amaçla“maksimum çeşitlilik”,“amaçlı tabakalandırma”ve“kartopu”örnekleme yöntemleri bir arada kullanılarak belirlenen 46 katılımcıyla mülâkat gerçekleştirilmiştir. 48 gün süren saha araştırmasından toplanan ham veri MAXQUDA 20 nitel analiz programı ile tahlil edilmiş ve katılımcıların görüşleri 5 ana tema, 14 tema ve 17 alt tema altında tasnif edilmiştir. Saha araştırması, katılımcıların haberin doğruluğunu/hakîkatini kıyas, kaynak, değer ve tecrübe zemininde belirlediğini ortaya koymuştur. Tezin sonuç bölümü çalışmanın teorik ve uygulama kısımlarından ulaşılan çıkarımlardan yola çıkılarak yazılmıştır. Buna göre toplam 9 hermeneutik unsurun haberin anlaşılmasında ve haber doğruluk/hakîkat ilişkisi üzerinde tesirli olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu hermeneutik unsurların“tecrübî bilgileri haberi anlamak için kullanma”,“haberde kullanılan kavramların gramatik yapısına âşinâ olma”,“haberi anlamak için hızlı hüküm verme”,“doğrularını riske atacak cesarete sahip olma”ve“haberi sorgulama”olmak üzere 5'i fert kaynaklı iken;“haberi yazanın ortak tinine âşinâ olma”,“ortak tine hâkim baskın tutarlı önermeler bütününün farkında olma”,“hakîkî anlama yaklaşacak kadar zamanın geçmiş olması”ve“haber kaynaklarına erişebilme”olmak üzere 4'ü ise toplum kaynaklıdır.
Özet (Çeviri)
Academic studies focusing on professional journalism practices have led to the pre acceptance that professional journalism practices determine the accuracy and truth of the news. Those who interpreted the news were not sufficiently investigated and they have been ignored. However, the accuracy and truth of the news is built in the sight of individuals, through interpretation, at least as much as in professional journalism practices. The porpuse of this dissertation is to reveal the place of the news in the meaning world of individuals within the framework of the hermeneutical tradition and thus to reveal the hermeneutical elements that determine the relationship between the accuracy / truth of the news. The study suggests that there are some common aspects in understanding and interpreting the news, not an epistemological method that will ensure the correct interpretation of the news. Study has been planned in two phases in accordance with the aforementioned purpose. In the first phase, the nature of accurancy and how accurancy relates with truth was treated within the framework of“truth theories”, then the relationship between accurancy/truth and“understanding”was dealt with on the basis of hermeneutical thought. Finally, how the relationship between news accuracy and truth is evaluated in terms of communication theories has been discussed within the framework of the hermeneutic tradition. The second phase exposes how the news accuracy and truth relationship is constructed through interpretation with a phenomenological field research. For this purpose, interviews were conducted with 46 participants, who were determined using“maximum diversity”,“stratified purposeful”and“snowball”sampling methods. The raw data collected from the field research that lasted for 48 days were analyzed with MAXQUDA 20 qualitative analysis program and the opinions of the participants were classified under 5 main themes, 14 themes and 17 sub-themes. The field research revealed that the participants determined the accuracy/truth of the news on the basis of comparison, source, value and experience. The conclusion part of the dissertation has been written on the basis of the inferences obtained from the theoretical and practical parts of the study. Accordingly, it was determined that a total of 9 hermeneutical elements were influential on understanding the news and on the news accuracy/truth relationship. 5 of these hermeneutical elements are individual origin:“Using experiece based knowledge to understand the news”,“being familiar with the grammatical structure of the concepts used in the news”,“taking quick judgement to understand the news”,“having courage to risk the truth”,“questioning the news”and 4 of them are of community origin:“being familiar with the objective spirit of the writer of the news”,“being aware of the dominant coherent propositions which are dominating the objective spirit”,“having passed enough time to approach the true meaning”and“accessing news sources”.
Benzer Tezler
- Haber ve doğruluk ilişkisi: 'Yalan haber' ve haber doğrulama pratikleri
The relationship between news and truth: 'Fake news' and fact-checking practices
MEHMET BÜYÜKAFŞAR
Doktora
Türkçe
2019
GazetecilikMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZÇAĞLAYAN
- Post truth ve müphem gerçeklik: Dijital gazetecilikte gerçek ötesi çağ
Post truth and the ambiguous reality: The surreal age in digital journalism
HALİDE TONGA
- Doğruluk-ötesi (post-truth) dönemde yalan haber (fake news) ve Covid-19 aşıları: Twitter etiketlerinde aşı karşıtı argümanlar üzerine bir sosyal ağ analizi
Fake news and Covid-19 vaccines in the post-truth era: A social network analysis on anti-vaccine arguments in Twitter hashtags
ÖMER DÖNMEZÇELİK
Doktora
Türkçe
2023
FelsefeAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEM YAŞIN
- Hakikat sonrası çağda yalan haber üzerinden söylem analizi: Twıtter örneği
Discourse analysis on fake news in the post-truth era: The example of Twitter
ZEHRA NİLGÜN ARKAN
Doktora
Türkçe
2022
Halkla İlişkilerMarmara ÜniversitesiHalkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERHAT ULAĞLI
- Haber söylemlerinde niteliksel dönüşüm: seküler bir anlatı türü olarak haberin mahremin dili ile ilişki kurma biçimleri
Qualitative transformation on news discourse: as a secular type of narration of news establish relation form with the language of intimacy
BAHAR ŞAHİNSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
İletişim BilimleriHacettepe Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE NEVİN YILDIZ TAHİNCİOĞLU