Spinoza'nın duygular öğretisi
Spinoza's theory of emotions
- Tez No: 679242
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇETİN BALANUYE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Duygu, Etki, Etkileniş, Conatus, Güç, Arzu, Sevinç, Keder, Emotion, Affect, Affected, Conatus, Power, Desire, Joy, Sorrow
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 90
Özet
Spinoza'nın duygular öğretisi pek çok düşünüre göre Spinozacı felsefenin temelinde yer alır. Tüm felsefesini içkinci ve yaşamı olumlayan bir düzlemde geliştirdiği için onun duygular öğretisi de conatus (varlıkların varoluşlarını sürdürme çabası) temelli yaşama arzusundan türer. Kendisinden önceki ve sonraki felsefelerde duyguların olumsuzlanması, yadırganması ya da küçük görülmesine karşın Spinoza Etika'da duyguları olabildiğince yansız bir biçimde tanımlayıp irdelemiştir. Duygular, etkilenişlere bağlı olarak deneyimlenir ve onlar bireyin eyleme gücündeki değişimlerdir. Bir birey ve aynı zamanda toplumsal bir varlık olan insanın sürekli duygulanışlara maruz kalıyor olması, inancını, düşünüşünü ve eylemlerini belirler. Etika'daki ayrıntılı duygu incelemesi dışında Spinoza'nın belli başlı duyguların işlevleri hakkında bilgilendirme çabası diğer eserlerinde de -özellikle Teolojik-Politik İnceleme'de - görülür. Bunu yaparken duyguları aşkıncı bir referansa dayandırmadan ve kökten bir olumsuzlamaya uğratmadan sadece içkinci anlamda, varlıkların yaşama arzusunu arttırması veya azaltması etkileri bağlamında incelemiştir. Bu ahlaki bir inceleme değildir. Çünkü Spinoza, iyinin ve kötünün doğada bulunan şeylere ya da eylemlere karşılık gelmediğini düşünür. O, bu kavramların içeriğini fayda ve zarar ile anlamlandırmıştır. Yani Spinoza'nın gözünden bir duygulanış, konatik çabaya ve eyleme gücüne katkıda bulunduğu ölçüde iyidir, ona engel olduğu ya da katkıda bulunmadığı ölçüde ise kötüdür. Bu ilişki sebebiyle duyguları somut bir gerçeklik olarak ele alır. İnsanların tüm eylemleri yaşama arzularını arttıran veya azaltan duygular nedeniyle oluyorsa o halde insanın ve insanlardan oluşan bir toplumun esenliği, duyguların nedenselliğinin doğru kavranmasıyla olanaklıdır. Dahası Spinoza'nın duyguların doğasına dair saptadığı düşünceler, günümüzün genç bilimi olan nörobiyolojiyle de uyum içindedir. Bu durum ona olan ilgiyi artıran sebeplerdendir. Ülkemiz dâhil dünya çapında Spinoza çalışmaları giderek artmaktadır fakat yapılan uluslararası çalışmalar incelendiğinde Spinoza'nın özellikle duygular öğretisine (tek veya karşılaştırmalı duygu incelemesine) olan ilginin yaklaşık son on yılı kapsadığı görülür. Ülkemizin Spinoza külliyatı için de yeni çalışmalardan biri olarak sayılabilecek bu çalışmada, Spinoza'nın duygu öğretisi uyarınca“duygu/etki”ve“duygulanış/etkileniş”kavramlarının ne anlama geldiğini ve duyguların bilgisinin nedenselliğinin doğru kavranmasına bağlı olarak bunun bireysel ve toplumsal olarak ne tür bir mutluluk ve esenlik kaynağına dönüşebileceği araştırılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Spinoza's doctrine of emotions is, according to many philosophers, at the heart of Spinozist philosophy. Since he developed his whole philosophy on an immanent and life-affirming plane, his doctrine of emotions derives from his desire to live on a conatus (the effort of beings to maintain their existence) basis. Although emotions were negated, scorned or looked down upon in the philosophies before and after him, Spinoza defined and examined emotions as objectively as possible in Ethica. Emotions are experienced in relation to influences, and they are changes in the individual's power to act. The fact that a person, who is an individual and also a social being, is constantly exposed to emotions determines his belief, thinking, and actions. Apart from the detailed analysis of emotions in Ethica, Spinoza's effort to inform about the functions of certain emotions is also seen in his other works, especially in the Theological-Political Treatise. In doing so, he examined emotions in an immanent sense in terms of the effects of increasing or decreasing the desire of beings to live without predicating them on a transcendental reference and subjecting them to a radical negation. This is not a moral treatise. Because Spinoza thinks that good and evil do not correspond to things or actions in nature. He interpreted the content of these concepts with benefit and harm. In other words, from Spinoza's point of view, an emotion is good to the extent that it contributes to the conatus efforts and the power to act and bad to the extent that it prevents or does not contribute to them. Due to this relationship, he treats feelings as a concrete reality. If all actions of people originate from emotions that increase or decrease people's desire to live, then the well-being of a person and a society consisting of people is possible with the correct understanding of the causality of emotions. Moreover, Spinoza's ideas about the nature of emotions are in harmony with neurobiology which is the new branch of science of today. This is one of the reasons that increase the interest in him. Spinoza studies are increasing worldwide, including our country, but when the international studies are examined, it is seen that Spinoza's interest in the teaching of feelings (single or comparative analysis of emotions) covers approximately the last ten years. This study, which can be considered as one of the new studies regarding the complete works of Spinoza in our country, investigates the meaning of“emotion/affect”and“emotion/affected”concepts in accordance with Spinoza's doctrine of feelings, and what kind of happiness and well-being this can turn into individually and socially depending on the correct understanding of the causality of the knowledge of emotions.
Benzer Tezler
- Spinoza'nın etik ve politik kuramında duyguların rolü
The role of emotions in Spinoza's ethical and political
MERVE UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
FelsefeOndokuz Mayıs ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİL AVCI
- Spinoza'nın din anlayışının değerlendirilmesi
Evaluation of religious conception of Spinoza
MEHMET SELİM BOR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLYAS ÖZDEMİR
- Çağdaş etik perspektifinden Spinoza'nın conatus kavramı
Spinoza's concept of conatus from the perspective of contemporary ethics
BELKIS ALADOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEYZA ŞULE GÜNGÖR
- Spinoza'da Conatus kavramı bağlamında duyguların çözümlenmesi
Analysis of emotions in the context of Conatus concept in Spinoza
MERVE GEÇER