İslam filozoflarına göre eys-leys
Eys-leys according to Islamic philosophers
- Tez No: 679696
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜRBÜZ DENİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: İbn Sina, el-Kindi, Eys, Leys, Leysiyyet, Adem, Varlık, Yokluk, Avicenna, Alkindus, Eys, Leys, Adem, Leysiyyet, Existence, Absence
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 90
Özet
Felsefenin en temel konusunu oluşturan varlık felsefesi (ontoloji), 'varlık var mıdır?' 'evren nasıl meydana gelmiştir?' gibi varlığın var olması ve meydana gelişi hakkında temel soruları içermektedir. Varlığın meydana gelişi ve yaratılışın başlangıcı, insanoğlu var olduğu andan itibaren merak konusu olmuştur. Varlığını ve varlığının öncesini merak eden insan, varlık- yoklukla ilgili mevzulara da daima ilgili olmuştur. İlk çağdan itibaren başlayan felsefi uğraşlar, Grek felsefi mirasının tercümesi yoluyla İslam dünyasına aktarılmıştır. İslam dünyası ise ilk defa el-Kindi'nin risaleleri vasıtasıyla felsefi miras ile tanışmıştır. Dolayısıyla Kindi ile de ilk felsefi literatür oluşmuştur diyebiliriz. Eys ve leys kavramları da kendinden önceki fikir adamları tarafından kullanılmamasına rağmen el-Kindi tarafından kullanılmıştır. Eys, varlık- var olan anlamında; leys ise yok ve yoksun olan anlamında kullanılmıştır. 'Adem kavramı da yokluk anlamına gelmekte olup el-Kindi ve İbn Sina felsefesinde pek tercih edilmiş bir kavram değildir. 'Adem kavramının ifade ettiği yokluk mutlak yokluktur, leys kavramı gibi eys (varlık)'ten önceki yokluk değildir. Bu nedenle kelamcılar tarafından mutlak yokluk ve yoktan yaratmayı açıklamak için çokça kullanılan 'adem kavramı, filozoflar tarafından tercih edilmeyip onun yerine mümkün yokluk belirten 'leys' kavramı kullanılmıştır. Filozoflar ve kelamcılar arasındaki en büyük ayrılık yokluk kavramının algılanışı dolayısıyla olmuştur. Yokluk hakkında düşünülemeyeceği anlayışına sahip filozoflar ile yokluktan yaratılışın gerçekleştiğini savunan kelamcılar arasındaki temel farklılık esasen iki tarafın yokluğa ve yoklukla ilgili kavramlara bakışını da etkilemiştir. Varlık- yokluk ile ilintili birçok konunun eys, leys ve 'adem kavramlarının algılanış farklılığıyla ilişkili olduğunu düşünmekteyiz. 'Adem kavramını kullanan kelamcılar, yokluk söz konusu olduğunda bu kavramdan mutlak yokluk ve hiçlik anlayarak, varlıkların meydana gelişlerini bu yoklukla izah etmeye çalışmışlardır. Hudusçu bir yaratma teorisinin oluşmasını sağlayan 'adem kavramı, kelamcıların yaratmayı zamansal olarak açıklamalarına neden olmuştur. Bir zaman diliminde hiçlikte olan şeylerin varlığa gelmelerinin izahı kelamcılar tarafından zor olsa da, genel felsefeleri açısından 'adem kavramını kullanmayı tercih etmeleri anlaşılabilecek bir husustur. Leys kavramını kullanan filozoflar ise mutlak yokluğu kabul etmeyip, mukayyed yokluğu ya da daha açık bir ifadeyle varlık ihtimalini içerisinde barındıran yokluğu kabul ederler. Nitekim filozofların felsefi temelleri düşünüldüğünde leys kavramının el-Kindi tarafından kullanılmaya başlaması ve İslam felsefesi literatürün şekillenmesi tesadüfi değildir. Filozoflar ile kelamcılar arasında tartışmaların ve görüş ayrılıklarının ortaya çıkmasında en önemli konu yokluğun anlaşılması (neliği) mevzusu olmuştur. Tezimizin de ortaya çıkışı için ilham kaynağı olan yokluk, üzerinde konuşulamasa dahi birçok konunun temelinde bulunmaktadır. Eys, leys ve 'adem kavramları çerçevesinde varlık- yokluk temelli birçok konuya çalışmamızda yer verme gayreti içerinde olduk.
Özet (Çeviri)
The philosophy of existence (ontology), which is the most fundamental subject of philosophy contains fundamental questions about the existence and emergence of being such as 'Is there beings?' and 'how did the universe come about?'. The emergence of existence and the beginning of creation have been a matter of curiosity since the moment of human existence. People who wonder about their existence and the pre-existence have always been interested in matters of existence and non-existence. The philosophical pursuits that started from the first age were transferred to the Islamic world through the translation of the Greek philosophical legacy. For the first time, the Islamic world met the philosophical heritage through Alkindus treatises. Therefore, we can say that the first philosophical literature was created with Alkindus. Although the concepts of eys and leys were not used by previous intellectuals, they were used by Alkindus. Eys means being-existing; leys is used to mean the absent and the deprived. The concept of 'adem' also means absence, but it is not a preferred concept in Alkindus and Avicenna philosophy. The absence expressed by the concept of 'adem is absolute absence, it's not the absence before eys (being) like the concept of leys. For this reason, the concept of“adem”, which is widely used by theologians to explain the absolute absence and creation from nothing, is not preferred by philosophers the concept of“leys”, which indicates possible absence, was used instead of 'adem'. The biggest difference between philosophers and theologians occurred due to the perception of the concept of absence. The fundamental difference between philosophers who have the understanding that nothingness is unthinkable and theologians who argue that creation takes place out of nothing, essentially affected both sides view of non-existence and concepts related to absence. We think that many issues related to existence-absence are related to the difference in perception of the concepts of eys, leys and 'adem. Using the concept of 'adem', theologians have tried to explain the emergence of beings with this absence by understanding absolute absence and nothingness from this concept. The concept of 'adem', which led to the formation of a creation theory in which the theory of creation from nothing was adopted, caused theologians to explain creation temporally. Although it is difficult for theologians to explain the coming into existence of things that were nothing in a period of time, it is understandable that they prefer to use the concept of 'adem' in terms of their general philosophy. Philosophers who use the leys concept do not accept absolute absence, but accept the mukayed absence or, more clearly, the absence that includes the possibility of existence. As a matter of fact, when the philosophical foundations of philosophers are considered, it is not accidental that the concept of 'leys' started to be used by al-Kindi and the Islamic philosophy literature took shape. The most important issue in the emergence of discussions and disagreements between philosophers and theologians has been the issue of understanding the absence. The absence, which is the source of inspiration for the emergence of our thesis, is at the basis of many issues even if it cannot be talked about. We have endeavored to include many subjects based on existence-absence in our study within the framework of the concepts of eys, leys and 'adem.
Benzer Tezler
- İslam filozoflarına göre sofist felsefe
Sophistic philosophy according to Islamic philosophers
EBUBEKİR PİLATİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEYSEL KAYA
- İslam filozoflarında mucize ve nedensellik
Miracle and causality in Islamic philosophers
İMDAT BALKİS
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL ŞİMŞEK
- Türk-İslam filozoflarına göre duyular ve akıl arasında ilişkiler problemi (rasyonalizm-sansualizm arasında tartışmalar)
Başlık çevirisi yok
A. GÜLNİHAL KÜKEN
- İbn Rüşd'e göre Tanrı'nın bilgisi
Knowledge of God according to Ibn Rushd
ULAŞ KARAGÜLLE
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜRBÜZ DENİZ