Bâtınî dini yapılanmalarda Tanrı ve tanrısal varlıklar
God and divine beings in esoteric (batinid) religious structures
- Tez No: 680899
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN BOZAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 172
Özet
İslam düşünce tarihinde Bâtınîler olarak bilinen ezoterik dini yapılanmaların tanrı ve tanrısal varlıklar anlayışlarını kadim din ve kültürler bağlamında ele aldık. İslam'da bâtıni dini yapılanmlar her ne kadar birbirinden farklı görüşler serd etmiş olsalar da tarihsel arka planları çoğu zaman benzer olduğu için tanrı ve tanrısal varlıklar telakkîlerinde ortak paydalar bulunmaktadır. İşte bu çalışma, bu mezheplerin hangi din ve geleneklerden ne ölçüde etkilenmiş olabileceklerini ana hatlarıyla ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışma, bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, İslam'da bâtınî öğretinin ortaya çıkışı, Gulât-ı Şîa, bâtınî dini yapılanmalar, onların ulûhiyet ve metafizik varlıklar tasavvurlarını anlamak için kilit nazariyeler adı altında bâtınî epistemoloji, ezille nazariyesi ve hulûl, zuhûr kavramları incelenmiştir. Birinci bölümde kadim din ve kültürlerin kötülük anlayışları dâhil olmak üzere tanrı ve tanrısal varlıklar tasavvurları incelenmiştir. Bu bağlamda söz konusu kadim din ve kültürlerin hepsinde mutlak, yüce bir ilâhın mevcut olduğu ve bu ilâhın âlem ile olan münasebetine göre muhtelif tanrı tasavvurlarının ortaya çıktığı tespit edilmiştir. İkinci bölümde, bâtınî dini yapılanmaların tanrı ve tanrısal varlıklar tasavvurları irdelenmiştir. Bu bağlamda söz konusu yapılanmaların genelinde mutlak tenzihçi tanrı tasavvurlarının, mevcut olduğu görülmüştür. Bu anlayışın uzantısı olarak ikincil derecedeki tanrıların, icracı-faal tanrı hükmünde oldukları, ulûhiyetin, farklı formlarla beşere intikal edildiği tespit edilmiştir. Anahtar Sözcükler Bâtınîlik, Algılanamayan Tanrı, Tanrısal varlıklar, Demiurg (Yaratıcı Tanrı), Düalizm, Şeytan
Özet (Çeviri)
In our study, we have discussed the understanding of God and divine beings of the esoteric sects known as the Batinians in the history of Islamic thought in the context of ancient religions and cultures. Although the Batinid sects in Islam have different views from each other, there are common denominators in the perceptions of God and divine beings. since the historical background is often similar. This study aims to outline to what extent these sects may have been affected by which religions and traditions. The study consists of an introduction and two parts. In the introduction part, we examined the emergence of the batini doctrine in Islam, the Gulat Shia, the batinid religious structures, and the concepts of batinid epistemology, the theory of shadows (azilla) and the concepts of incarnation (al- hulul) and emergence under the name of key theories to understand their views of the Godhead and metaphysical beings. In the first part, the conceptions of god and divine beings, including the evil understanding of ancient religions and cultures, were examined. In this context, it has been determined that there is an absolute, supreme deity in all of the ancient religions and cultures in question, and various god conceptions have emerged according to the relationship of this deity with the realm. In the second part, the conceptions of god and divine beings of esoteric (batinid) religious structures were examined. In this context, it has been seen that there are absolute transcendentalist god conceptions in general in the mentioned structures. As an extension of this understanding, it has been determined that secondary gods are in the form of performer-active gods. It has been determined that divinity was transmitted to human beings in different forms. Keywords Batıniyya (Esotericism), Undetectable God, Divine Beings, Demiurge (Creator God), Dualism, Satan.
Benzer Tezler
- Demokratik sistemde baskı grupları (Türkiye örneği)
Oppression groups in democratic system
HALİL GÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiSosyoloji ve Antropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜMNİ SEZEN
- Batıni dini yapılanmalarda döngüsellik
Cyclicality in religious structures
ZEYNEP USLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN BOZAN
- Bâtıni dini yapılanmalarda sosyal tabakalar
Social strata in esoteric sects
RUVEYHA ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİDE RUMEYSA KÜÇÜKÖNER
- Klasik uluslararası ilişkiler teorilerinde uluslararası sistemin doğası sorunu: Realizm, liberalizm ve marksizm
The problem of nature of international system in classical international relations theories: Realism, liberalism and marxism
MUHAMMED ALİ AĞCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FUAT AKSU
- Klasik uluslararası ilişkiler teorilerinde uluslararası sistemin doğası sorunu: Realizm, Liberalizm ve Marksizm
The Problem of the nature of intternational system in classical international relations theories: Realism, Liberalism and Marxism
MUHAMMED A. AĞCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Uluslararası İlişkilerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FUAT AKSU