Ego tükenmesi ve özgür irade inancının ültimatom oyununda alınan kararlar üzerine etkileri
The effects of free will belief and ego depletion on the decisions made in the ultimatum game
- Tez No: 681270
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERAP ASLAN AKFIRAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Bu araştırmanın genel amacı insanların adaletsizlik karşısındaki davranışlarını belirleyen psikolojik mekanizmaların incelenmesidir. Ekonomi oyunlarında adaletsiz tekliflerin yapılmasını ve bu tekliflerin kabul edilmesini açıklamaya çalışan güçlü karşılıklılık, karşılıklı adalet, adaletsizlikten kaçınma gibi farklı kuramlar bulunmaktadır. Bu kuramlar temelini karşılıklılık, sorumluluk, suçluluk, cezalandırma ve kaynak dağılımı gibi kavramlardan almaktadırlar. Bu kavramlarla iç içe geçmiş ve karar verme çalışmalarında kullanılan ego tükenmesi kavramına, ekonomik davranışları incelerken az da olsa yer verilmiştir. Ancak özgür irade inancının adaletsiz tekliflere yönelik karar vermedeki etkisi gerek uluslararası gerekse ulusal alanyazında yeteri kadar çalışılmamıştır. Bu araştırmada ego tükenmesi ve özgür irade inancı değişkenlerinin, katılımcıların Ültimatom oyununda kendilerine sunulan adaletsiz teklifleri reddetme veya kabul etme davranışları üzerindeki etkisi, deneysel bir çalışma ile incelenmiştir. Ültimatom oyununda belirli bir miktar kaynağı kendi istediği şekilde paylaştırmayı teklif eden ve bu teklifi kabul etme veya reddetme şansına sahip olan iki taraf vardır. Teklif kabul edildiğinde teklif verenin önerdiği şekliyle kaynak paylaşımı gerçekleşir, ancak reddedildiğinde her iki taraf da kaynaklardan hiçbir pay alamaz. Bu araştırma 2 (Ego Tükenmesi Koşulu/ Kontrol Koşulu) X 3 (Özgür İrade İnancının Pekiştirildiği Koşul/ Kontrol Koşulu/Özgür İrade İnancının Zayıflatıldığı Koşul) deneklerarası faktöriyel desene sahip deneysel bir çalışmadır. Araştırmaya katılan 334'ü kadın 189'u erkek toplam 523 kişi altı deneysel koşuldan birine seçkisiz olarak atanmıştır. İlk olarak demografik bilgi formunu dolduran katılımcılar daha sonra Özgür İrade İnanç Ölçeğini doldurmuş, ve ardından Ültimatom oyunu oynamışlardır. Bu oyunda tüm katılımcılar, belirli bir miktar paranın diğer kişi tarafından pay edildiği teklifle karşılaşır. Katılımcıların kendilerine yapılan teklifi kabul ettiklerinde topladıkları para miktarı araştırmanın bağımlı değişkenini oluşturmaktadır. Verilere SPSS v24 paket programı aracılığıyla kovaryans (ANCOVA) analizi uygulanmıştır. Buna göre, ego tükenmesi koşullarına göre, katılımcıların ültimatom oyununda kazandıkları para miktarı anlamlı şekilde farklılaşmamıştır. Özgür irade inancı koşullarına göre ise anlamlı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Özgür irade inancının pekiştirildiği koşuldaki katılımcılar Ültimatom oyununda kendilerine teklif edilen adaletsiz teklifleri daha fazla reddetmiş ve oyundan en az miktarda parayla ayrılmışlardır. Bunun yanında özgür irade inancının azaltıldığı koşuldaki katılımcılar adaletsiz paylaşımları daha az reddetmiş ve oyundan en yüksek miktarda para ile ayrılmışlardır. Bu durumda kişinin özgür irade inancı arttıkça kendisine sunulan adaletsiz teklifleri özgür irade inancı düşük kişilere oranla daha fazla reddettikleri bulunmuştur. Araştırmanın bulguları ve sınırlılıkları alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The general purpose of this study is to examine the psychological mechanisms that play a role in people's acceptance or rejection of offers perceived as unfair. There are different theories in the economy games, such as strong reciprocity, reciprocal fairness, and inequity aversion, which try to explain the making and acceptance of unfair offers. These theories are based on concepts such as reciprocity, responsibility, guilt, punishment, and resource allocation. Intertwined with these concepts and used in decision-making studies, Ego depletion has been used, albeit little, in examining economic behavior. However, the effect of free will belief on this situation has not been studied sufficiently in both international and national literature. In this study, ego depletion and free will beliefs were examined in an experimental study to what extent participants would accept or reject the unfair offers offered to them in the Ultimatum game. In the ultimatum game, there are two parties, a porposer who offer to allocate a certain amount of resources as they wish and a responder who have the opportunity to accept or reject this offer. When the proposal is accepted, resource sharing takes place as suggested by the proposer, but when rejected, neither side gets any share of the resources. This research is an experimental study with 2 (Ego Depletion Condition / Control Condition) X 3 (Belief in Free Will Increased Condition / Control Condition / Belief in Free Will Decreased Condition) between-subject factorial design. A total of 523 people, 334 women and 189 men, who participated in the study, were randomly assigned to one of six experimental conditions. Participants first filled out the demographic information form. Later, they filled the free will belief scale and played the Ultimatum game. In this game, all participants encounter an offer where a certain amount of money is allocated by the other person. The dependent variable of the research is the amount of money that the participants collect when they accept the offer made to them. The data were analyzed by ANCOVA and Post Hoc Tukey tests. Accordingly, the amount of money earned by the participants in the ultimatum game did not differ significantly according to the conditions of ego depletion. Significant differences have emerged according to the conditions of free will belief. Under the condition that the belief in free will was reinforced, the participants rejected the unfair offers in the Ultimatum game more and left the game with the least amount of money. In addition, in the condition where the belief of free will was reduced, the participants rejected the unfair offers less and left the game with the highest amount of money. In this case, it has been found that as the person's belief in free will increases, they reject unfair offers more than those with low free will beliefs. The findings and limitations of the study were discussed within the framework of the literature.
Benzer Tezler
- Tükenen benlik kaynaklarına bağlı olarak artan önyargılarda içsel ve dışsal güdülenmenin rolü
Role of the internal and external motivation on the prejudice due to ego depletion
AYŞE TUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YASEMİN ABAYHAN
- Benlik kaynakları tükenmesi olgusunu gruplar arası bağlama yerleştirmek: Grupla özdeşleşme ve sosyal baskınlık yöneliminin etkilerinin minimal grup paradigması kapsamında incelenmesi
Placing the phenomenon of ego-depletion into the intergroup context: An examination the effects of ingroup identification and social dominance orientation in the minimal group paradigm
FUNDA TURHAN
Doktora
Türkçe
2021
PsikolojiBursa Uludağ ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM ERSİN KUŞDİL
- The impact of perceived parental control on internalization and ego-depletion
Algılanan anne-baba kontrolünün içselleştirme ve benlik kaynaklarının tükenmesi üzerine etkileri
ELİF HELVACI
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Bölümü
PROF. DR. NEBİ SÜMER
- Bilişsel, duygusal, dürtüsel ve sosyal alanlardaki benlik kontrolünün benlik kaynaklarının tüketilmesi üzerindeki etkileri
The impacts of cogni̇ti̇ve, emoti̇onal, impulsi̇ve and soci̇al spheres of self - control on ego depleti̇on effect
GONCA ÇİFFİLİZ KINAY
- Amanos dağlarının orta kesiminin doğal ortam, sosyo-ekonomik faaliyetler, koruma kriterleri ve çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi
The evaluation of the middle part of the Amanos mountains in terms of natural habitat, socio-economic activties, protection criteria and environmental education
AHMET SERDAR AYTAÇ
Doktora
Türkçe
2010
CoğrafyaDokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. ADNAN SEMENDEROĞLU