Dilsel biçimlendiriciler kullanılarak sınırlandırılmış aralık tip-2 bulanık kümelerin oluşturulması ve yeni bir sınırlandırılmış tip indirgeme yöntemi
Construction of constrained interval type-2 fuzzy sets using linguistic hedges and a new constrained type reduction method
- Tez No: 687851
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CENK ULU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mekatronik Mühendisliği, Mechatronics Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mekatronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mekatronik Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
Bulanık mantık, belirsizlikler içeren sistemler için oldukça iyi sonuçlar veren ve üyelik fonksiyonlarındaki farklılıklar açısından tip-1 ve tip-2 olmak üzere iki gruba ayrılan bir yapay zeka tekniğidir. Tip-2 bulanık kümeler de ikincil üyelik fonksiyonlarının farklılıkları bakımından iki gruba ayrılmaktadır. Aralık tip-2 bulanık küme, ikincil üyelik fonksiyonlarının tümü bire eşit olan tip-2 bulanık kümedir. Aralık tip-2 bulanık kümelerin önemli bir özelliği olan belirsizlik taban alanı, olası bütün gömülü tip-1 bulanık kümelerin birleşimi ile ifade edilmektedir. Anlamsız gömülü tip-1 bulanık kümeleri de belirsizlik taban alanına dahil etmek yorumlanabilirliği azaltmaktadır. Bu duruma çözüm olması için sınırlandırılmış aralık tip-2 bulanık kümeler önerilmiştir. Sınırlandırılmış aralık tip-2 bulanık kümeler belirsizlik taban alanını oluştururken sadece anlamlı gömülü tip-1 bulanık kümeleri kullanmaktadır. Benzer şekilde, bu kümelerin tip indirgeme işleminde yalnızca konveks ve normal tip-1 bulanık kümeleri dikkate alan sınırlandırılmış tip indirgeme yöntemleri de mevcuttur. Dilsel biçimlendiriciler, tip-1 bulanık kümenin dilsel etiketi üzerine etki eden ve tip-1 bulanık kümenin üyelik fonksiyonunu değiştiren bulanık operatörlerdir. Bu operatörler, uygulandıkları kümenin konvekslik ve normallik kavramlarını korumaktadır. Bu tez çalışmasında dilsel biçimlendiriciler ile anlamsal bütünlük korunarak sınırlandırılmış aralık tip-2 bulanık kümeler oluşturulmuştur. Ayrıca, geleneksel aralık tip-2 bulanık kümelerin, sınırlandırılmış aralık tip-2 bulanık küme karşılıklarının oluşturulması gösterilmiştir. Sınırlandırılmış aralık tip-2 bulanık kümeler için gerçek zamanlı kullanılabilir yeni tip indirgeme yöntemi önerilmiştir. Bu yöntem ağırlık merkezlerini hesaplarken ateşleme değer aralığındaki ara değerleri dikkate alır ve bu ateşleme değerlerini en sol/sağ gömülü tip-1 bulanık kümelerin üzerine uygular. Gerçekleştirilen karşılaştırma çalışmaları sonucunda önerilen tip indirgeme yöntemine ait sonuçların literatürdeki yöntemlere göre daha küçük hata değerlerine sahip olduğu gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
Fuzzy logic is an artificial intelligence technique that gives very good results for systems with uncertainties and is divided into two groups, type-1 and type-2, in terms of differences in membership functions. Type-2 fuzzy sets are also divided into two groups in terms of differences in secondary membership functions. An interval type-2 fuzzy set is a type-2 fuzzy set whose secondary membership functions are all equal to one. The footprint of uncertainty, which is an important property of interval type-2 fuzzy sets, is expressed by the union of all possible embedded type-1 fuzzy sets. Including meaningless embedded type-1 fuzzy sets into the footprint of uncertainty reduces the interpretability. Constrained interval type-2 fuzzy sets are proposed to solve this problem. The constrained interval type-2 fuzzy sets use only meaningful embedded type-1 fuzzy sets to generate the footprint of uncertainty. In a similar manner, there are constrained type reduction methods that consider only convex and normal type-1 fuzzy sets in the type reduction process of these sets. The linguistic hedges are fuzzy operators that have an effect on the linguistic label of the type-1 fuzzy set and modify the membership function of the type-1 fuzzy set. These operators preserve the concepts of convexity and normality of the fuzzy set to which they are applied. In this thesis, constrained interval type-2 fuzzy sets are generated by preserving the semantic integrity with linguistic hedges. Additionally, the generation of constrained counterparts of traditional interval type-2 fuzzy sets are shown. A new type reduction method that can be used in real-time applications is proposed for constrained interval type-2 fuzzy sets. This method considers the intermediate values in the firing strength intervals while calculating the centroids and applies these firing strengths to the leftmost/rightmost embedded type-1 fuzzy sets. As a result of the comparison studies carried out, it is shown that the results of the proposed type reduction method have smaller error values than the methods in the literature.
Benzer Tezler
- Optimization of rule weights and membership functions of fuzzy controller using extended Kalman filter
Genişletilmiş Kalman filtresi ile bulanık kontrolörün kural ağırlıkları ve üyelik fonksiyonlarının optimizasyonu
NASSER ARGHAVANİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiKontrol Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜJDE GÜZELKAYA
- Bulanık kontrolörlerde dilsel biçimlendiricilerin optimal ayarlanmasına dayalı tasarım yöntemi
A design methodology for fuzzy logic controllers based on optimal tuning of linguistic hedges
CENK ULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiElektrik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. İBRAHİM EKSİN
- Expérimentation de l'approche 'éveil aux langues' à l'école primaire en Turquie
Türkiye'de ilköğretim kademesinde 'dilsel farkındalık' yaklaşımının deneyimlenmesi
MELİSA ER
Yüksek Lisans
Fransızca
2022
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BETÜL ERTEK
- الصِّوت وأثره في توليد الدِلالة في شْعَر أْرَطَأةُبن سَه َّيُة المِّري
Ertâh B. Suheyye El-Mürrî'nin şiirindeki seslerin delâlet üzerine etkisi
ABDELRAOUF MOUSTAFA ABDELRAOUF ABOUZID TAHA
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinArdahan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULHALİM ABDULLAH