Kırgız televizyon ve radyo sunucularının konuşma kültürü
Кыргыз телерадио алып баруучуларынын кеп маданияты
- Tez No: 693325
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, İletişim Bilimleri, Linguistics, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: sunucu, konuşma kültürü, dil, konuşma, televizyon ve radyo, atasözleri, deyimler, hayır dua, beddua
- Yıl: 2021
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Bu tez çalışmasının esas konusu“TV ve Radyo Sunucularının Konuşma Kültürü”dür. Özellikle bu çalışmanın konusu, günümüzde televizyon ve radyo sunucularının konuşma kültürlerinin incelenmesi, onlara konuşma kültürünün gelişimi için çeşitli önerilerin sunulması, konuşmanın iletişimsel niteliklerini bozmadan ve dilimizin edebi normlarından sapmadan akıcı ve etkili konuşma becerisi gibi konuları kapsamaktadır. Kırgızca dilbilimi çerçevesinde konuşma kültürü konusunun daha önce çalışıldığı ve bu alanda oldukça fazla araştırmanın yapıldığı hepimize mâlumdur. Bununla birlikte, gazetecilik alanında, sunucuların konuşma tekniği de geniş çapta incelenmiştir. İki alanın kesişme noktasında yer alan dilbilim ve gazetecilik alanındaki araştırma konularından biri, bazı nedenlerle bu konuya göz ardı edilmiştir. Bu konuyu seçmemizin nedenlerinden biri, günümüzdeki bazı TV ve radyo sunucularının konuşma kültürünün farkında olmaması, basit kelimeleri bile doğru telaffuz edememesi, yabancı kelimeleri yanlış kullanması ve yetersiz kelime dağarcığı nedeniyle sıklıkla gereksiz yere tekrar etmesi olmuştur. Bu konu, günümüz toplumdaki en aktif ve rahatsız edici konulardan biridir. Bu nedenle, TV ve radyo sunucularının konuşma kültürlerini bilimsel bir temelde incelemeye ihtiyaç duyuldu. Giriş bölümünün yanı sıra söz konusu tez çalışması üç ana bölümden ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde, çalışmanın amacı, çalışmanın içerdiği bilgiler, kullanılan yöntemler, çalışmanın nasıl sonuçlara ulaşıldığı görülmüştür. Birinci bölüm beş ana paragraftan oluşmaktadır. Birinci paragrafta, Kırgız televizyonu ve radyosunun kısa bir tarihinden söz edilir ve ikinci paragraf, konuşma kültürünün temelleri hakkında bilgi sağlar. Üçüncü paragrafta genel dilbilimde konuşma kültürünün incelenmesi, dördüncü paragrafta Kırgız dilbiliminin incelenmesi, beşinci paragrafta ise sunucunun konuşma kültürünün incelenmesi konusunu kapsamaktadır. Yüksek lisans tez çalışmasının teorik bölümünde ise, konuşma kültürü ile ilgili birçok çalışma ve araştırma ele alındı ve sonuçlar verildi. İkinci bölüm dört ana paragraftan oluşmaktadır. Birinci paragraf, konuşma kültürüyle ilgili atasözleri içermektedir. Bu tez çalışması çerçevesinde analiz etmeye çalıştığımız konular aşağıdaki gibidir: 1) konuşmanın doğruluğu ile ilgili atasözleri; 2) konuşmanın netliği ile ilgili atasözleri; 3) konuşmanın zenginliğiyle ilgili atasözleri; 4) konuşmanın doğru zamanda kullanılması ile ilgili atasözleri; 5) konuşmanın görgü kuralları ile ilgili atasözleri; 6) konuşmanın uygunluğuyla (yerli olması) ilgili atasözleri; 7) dinleme kültürü ile ilgili atasözleri. İkinci paragraf, konuşma kültürü ile ilgili ifadeleri analiz eder ve bunların olumlu mu yoksa olumsuz bir anlamı olup olmadığı ve olumlu ya da olumsuz anlamı olan epitetlerin kullanımı hakkında istatistiksel bir sonuca varır. Üçüncü paragrafta hayır dualarında konuşma kültürü ele alınır ve dördüncü paragrafta konuşma kültürünün Kırgız dilindeki beddua veya yemin sözlerinde kullanımı incelenir. Üçüncü bölüm iki ana bölüme ayrılmıştır: pratik ve tavsiye bölümüdür. Pratik kısım yedi paragraftan oluşmaktadır: 1) sunucuların konuşmalarının doğruluğu; 2) sunucuların konuşmalarının netliği; 3) sunucuların konuşmalarının zenginliği; 4) sunucuların konuşmalarının doğruluğu; 5) sunucuların konuşmalarının görgü kuralları; 6) sunucuların konuşmalarının uygunluğu. Öneriler bölümü konuyla ilgili röportajları, anketin sonuçlarını ve araştırmanın sonunda sunucuların konuşma kültürünün gelişimiyle ilgili öneriler içerir. Böylece, bu bilgileri içeren yüksek lisans tezimiz sonuç bölümü ile tamamlandı.
Özet (Çeviri)
Диссертациялык иштин негизги объектиси болуп,“телерадио алып баруучуларынын кеп маданияты”эсептелет. Тагыраак айтканда, азыркы учурда алып баруучулук кесипти аркалаган кызматкерлердин кеп маданиятын изилдеп, талдап, аларга кеп маданиятын өнүктүрүүгө болгон ар түрдүү сунуш-пикирлерди берүү, кептин коммуникативдик сапаттарын бузбай, тилибиздин адабий нормасынан чыкпай, ары уккулуктуу, ары таасирдүү сүйлөөнүн жол-жобосун көрсөтүү болуп саналат. Кыргыз тил илиминде кеп маданияты изилденип, бул тармакта көптөгөн изилдөө иштери жүргүзүлгөнү баарыбызга маалым. Ал эми журналистика тармагында алып баруучунун кеп техникасы өтө көп изилдөөгө алынган. Эки тармактын кесилишинде, б.а. тил илими менен журналистиканын изилдөө объектисинин бири болгон“алып баруучунун кеп маданияты”эмнегедир көз жаздымда калгандай. Бул теманы тандап алуубуздун да бирден-бир себеби, азыркы учурдагы кээ бир теле жана радио тармагында эмгектенген алып баруучулардын кеп маданияты боюнча сабатсыз болуп, жөнөкөй сөздөрдү да туура айта албагандыгы, чет тилден кирген сөздөрдү орунсуз колдонгондугу жана сөз байлыгынын жардылыгынан орунсуз кайталоого жол берип, сөзүнүн тажатма, таасирсиз болушу болду. Бул тема азыркы учурда коомдо активдүү жана жүрөк өйүгөн маселелердин бири болуп саналат. Ошол себептен телерадио алып баруучуларынын кеп маданиятын илимий негизде изилдөөгө муктаждык жаралды. Диссертациялык иш киришүүдөн сырткары үч негизги бөлүмдөн жана корутундудан турат. Киришүүдө иштин максатына тиешелүү илимий маселелер, ишти камтыган маалыматтардын көлөмү, колдонулган методдор жана иштин кандай жыйынтыктар менен аякталгандыгы боюнча маалыматтар берилди. Биринчи бөлүм негизги беш параграфтан турат. Биринчи параграфында, кыргыз телерадиосунун кыскача тарыхы, экинчи параграфында, кеп маданиятынын негиздери боюнча маалыматтар берилди. Үчүнчү параграфында, кеп маданиятынын жалпы тил илиминде изилдениши, төртүнчү параграфында кыргыз тил илиминде изилдениши, бешинчи параграфында болсо, алып баруучунун кеп маданиятынын иликтениши каралды. Магистрдик диссертациянын теориялык бөлүмүндө кеп маданиятына байланыштуу эмгектер анализденип, алар боюнча жыйынтык чыгарылды. Экинчи бөлүм негизги төрт параграфтан турат. Биринчи параграфта кеп маданиятына байланыштуу макал-лакаптар берилген. Бул параграф да өз ичинен төмөндөгүдөй болуп бөлүнүп кетет: 1) кептин тууралыгына байланыштуу макал-лакаптар; 2) кептин тазалыгына байланыштуу макал-лакаптар; 3) кептин байлыгына байланыштуу макал-лакаптар; 4) кептин тактыгына байланыштуу макал-лакаптар; 5) кептик этикетке же кеп адебине байланыштуу макал-лакаптар; 6) кептин орундуулугуна байланыштуу макал-лакаптар; 7) угуу маданиятына байланыштуу макал-лакаптар берилип, аларды талдоого аракет кылдык. Экинчи параграфта кеп маданиятына байланыштуу фразеологизмдер анализденип, алардын оң же терс маанини билдиргендиги жана оң же терс маанидеги эпитет колдонулганы боюнча статистикалык корутунду чыгарылды. Үчүнчү параграфта, кеп маданиятынын ак баталарда чагылдырылышы, төртүнчү параграфта кыргыз тилиндеги каргыш сөздөрдө же ант берүүдө кеп маданиятынын колдонулушу талданды. Үчүнчү бөлүм практикалык бөлүм жана сунуш пикирлер бөлүмү болуп эки чоң топко бөлүнөт. Практикалык бөлүм өз-ара жети параграфтан турат: 1) алып баруучунун кебинин тууралыгы; 2) алып баруучунун кебинин тазалыгы; 3) алып баруучунун кебинин байлыгы; 4) алып баруучунун кебинин тактыгы; 5) алып баруучунун кебинин адеби же кептик этикет; 6) алып баруучунун кебинин орундуулугу. Ал эми сунуш-пикирлер параграфында темага байланыштуу интервьюлар, сурамжылоонун жооптору тиркелди, изилдөө ишин жыйынтыктап жатып, алып баруучунун кеп маданиятын өнүктүрүүгө карата сунуштар берилди. Мына ушундай маалыматтардын негизинде диссертациялык иш корутунду менен жыйынтыкталды. Ачкыч сөздөр: алып баруучу, кеп маданияты, тил, сөз, сүйлөшүү, телерадио, макал-лакап, фразеологизмдер, бата, каргыш сөздөр
Benzer Tezler
- Kırgızistan'da radyo televizyon yayıncılığı ve Kırgız Radyo Televizyon Kurumu (KTR)
Radio TV broadcasting in Kirgizstan and Kirgizstan Radio TV Institution (KTR)
DİANA TERMEÇİKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Radyo-Televizyonİstanbul ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SİMTEN GÜNDEŞ
- Kırgızistan televizyon yayıncılığının gelişimi ve güncel sorunları
Development and problems of Kyrgyzstan television broadcasting
MİRA ABDYLDAEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Radyo-TelevizyonAnkara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERGİN ŞAFAK DİKMEN
- Көркөм фильмдердеги тарыхыйреалияларды которуу маселелери(«эртугрул» көп сериалдуу фильмининкыргызча котормосунун негизинде)
Filmlerdeki tarihi kültürel öğeleri aktarma sorunları («Diriliş Ertuğrul» dizisinin Kırgızca çevirisinin örneğinde)
BAYALİN KASIMALİ UULU
Yüksek Lisans
Kırgızca
2023
Mütercim-TercümanlıkKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KALİYA KULALİYEVA
- Yabancı televizyon kuruluşlarının Kırgız toplumu üzerindeki etkisi
The impact of foreign television organizations on Kyrgyz society
BAKYT SMAİLOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Radyo-TelevizyonKocaeli ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERT GÜRER
- Kitle iletişim araçlarının ulusal kimlik oluşturmadaki rolü: Kırgızistan örneği
Массалык маалымат каражаттарынын улуттук аң сезим жараттуудагы ролу:кыргызстандын мисалында
ELFESİYA SENCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
İletişim BilimleriKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KÜÇÜKKURT