İdari yargı kararlarında çevresel başvuru hakkı
Right of environmental litigation in decisions of administrative jurisdiction
- Tez No: 693467
- Danışmanlar: PROF. DR. SULTAN TAHMAZOĞLU ÜZELTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Çevre hakkı, yargısal koruma, yargıya erişim, dava ehliyeti, menfaat ihlali, yargılama maliyetleri, Right to the environment, judicial protection, access to the judiciary, locus standi, impairment of interest, costs of trial
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yeditepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 462
Özet
Kamu yönetiminde izin ve ruhsat işlemlerine imza atan ve denetim ve kontrol görevlerini üstlenen devlet çevrenin korunmasında başat bir role sahiptir. Ancak, çevresel değerlerin aynı zamanda ekonomi politikalarının konusu olması nedeniyle bu alanın yalnızca devletin korumasına terk edilmesi etkin ve başarılı bir sonuç verememektedir. Bu nedenle, çevre koruma alanına bireylerin, sivil toplum örgütlerinin, gönüllü çevre platformlarının, meslek kuruluşlarının dahil edilmesi sürece etkinlik kazandıracaktır. Ayrıca, örgütlü yapıları, uzmanlık bilgileri ve ekonomik güçleri nedeniyle sivil toplum örgütleri ile meslek kuruluşlarının çevre davalarını daha güçlü bir şekilde yönetmeleri olanaklıdır. Hukuk düzenince kabul edilen çevre hakkının teoriden pratiğe geçmesinde hakkın tanınması kadar yargı tarafından korunmasının istenilebilmesi de önemlidir. Bu çerçevede, çevresel etki yaratması muhtemel proje ve faaliyetlere izin ve ruhsat veren işlem ve kararların, çevresel zarara neden olan eylemlerin yargıya taşınması çevre koruma alanında etkin ve verimli bir sonuç yaratacaktır. Ancak, çevre hakkının korunması amacıyla hukukun imkânlarından yararlanılabilmesi yargıya erişim ile mümkün olmaktadır. Yargıya erişim alanında ise karşımıza dava ehliyeti ve yargılama giderlerinden oluşan dava masrafları çıkmaktadır. Yargıya erişimde önemli bir kavram olan dava ehliyeti, özel hukuk davalarında hak ihlali olarak düzenlenmişken, idari yargı alanında açılan iptal davalarında ise menfaat ihlali kavramı ile düzenlenmiştir. Anayasa ve Çevre Kanunu'nda yer alan düzenleme ile“herkes”çevre hakkının öznesi sayılmış durumdadır. Ancak, çevre hakkına dayanılarak yapılan yargısal başvurularda yargı yerlerinin dava ehliyeti ve bu alanda menfaat ihlali kavramına yönelik yorumları, hukuk düzenince“herkese”tanınan çevre hakkının yargısallaşması sürecinde yargıya erişimi etkileyen önemli bir husustur. Toplumsal çevre bilinci, çevresel varlıklara ilişkin algı, yargının idarenin alanına olan mesafesi, insan hak ve özgürlüklerine ilişkin birikimi yargı kararlarını etkilemekte ve çoğu zaman hukuk sisteminde yer alan düzenlemeyi daraltan, çevre hakkı bağlamında yargıya erişimi güçleştiren kararlara neden olmaktadır. Çalışma kapsamına alınan yargı kararlarında, çevre hakkının yargısallaşması yolunda dava ehliyetinin oldukça dar yorumlandığı, hukuk sisteminde“herkese”tanın bu hakkın, ikamet ve mülkiyet şartları gibi coğrafi kavramlara bağlanarak, dar bir bölgede yaşayan halka özgülendiği görülmüştür. Ayrıca, hakkın kapsamına yönelik değerlendirmelerin yalnız insan merkezli bir bakış açısıyla yapıldığı görülerek, doğada yer alan diğer canlı varlığın haklarına ya da gelecek kuşakların çevre hakkına dönük kapsamlı ve derinlikli bir değerlendirmeye de rastlanamamıştır. Çalışmada literatür taraması yapılmakla birlikte, önemli ölçüde yargı kararlarından yararlanılmıştır.
Özet (Çeviri)
The State issuing permits and licenses and having inspection and control duties in the public administration has a major role in the protection of environment. However, since environmental issues at the same time are the subjects of economic policies, surrendering this subject matter to the state alone does not bear successful and efficient outcomes. Thus, participation of individuals, civil society organizations, voluntary environment platforms, and professional organizations to environmental protection will bring optimization to the initiatives. Additionally, civil society organizations and professional bodies with organizational structures, expertise, and economic potential pursue the legal proceedings of environmental litigations acutely. It is also important that the right to environmental protection, which is accepted by the legal system, can be demanded from the judiciary as well as the recognition of the right to practice. Within this framework, the transfer of the transactions and decisions that give permits and license to the projects and activities that are likely to create an environmental impact to the judiciary will create an effective and efficient result in the field of environmental protection. However, access to the judiciary is possible by the means of law to protect the right to environment. In the field of access to the judiciary, we are facing the issue of locus standi and cost of litigation. As the notion of locus standi, which is an important concept in accessing the judiciary, requires a violation of rights in private law cases, in the revocatory actions in administrative jurisdiction, it is accommodated by the concept of an impairment of interest. With the regulation in the Constitution and the Environmental Law, 'everyone' is considered as the subject of the right to environment. However, in judicial appeals based on the right to environment, the judiciary's interpretation of locus standi and of the concept of an impairment of interest in is an important issue affecting the access to the judiciary for everyone in the process of judicialization of the right to environment. Social environmental awareness, perception of environmental assets, distance of the judiciary to the field of administration, accumulation of human rights and freedoms affect judicial decisions and often cause decisions that narrow the regulation in the legal system and make the access to the judiciary difficult in the context of the right to environment. In the judicial decisions included in the study, it is seen that locus standi is interpreted very narrowly and the right recognized to everyone in the legal system is attributed to geographical concepts such as residence and property conditions and to the people living in a small area. In addition, the assessment of the scope of the right has been made only from a human-centered point of view, and a comprehensive and profound assessment of the rights of the other living beings in the nature or the environmental rights of future generations have not been found. Along with the literature review conducted in the study, judicial decisions have been significantly utilized.
Benzer Tezler
- Kastamonu ilinde farklı sektörlerdeki projelerin çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) nihai raporlarına açılan idari yargı kararlarının irdelenmesi
Examination of administrative jurisdiction decisions opened to final reports of environmental impact assessment (EIA) of projects in different sectors in Kastamonu province
BİLAL TOPAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Çevre MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAVAŞ CANBULAT
- Danıştay kararlarında çevre ve çevre hakkı
Environment and environmental right in council of state decrees
DEVRAN DEMET TURSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
HukukMustafa Kemal ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT TEK
- Çevre hukuku ilkelerinin idari yargı kararlarına yansıması
Reflection of environmental law principles in administrative
MAKBULE DUYGU AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HukukAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜHEYLA SUZAN GÖKALP
- Çevresel etki değerlendirmesi kararlarının hukuki etkisi ve yargısal denetimi
Legal impact judicial review of environmental impact assessment decisions
FATİH KURDOĞLU