Büyük Selçuklular döneminde Beyhak (1040-1157)
Bayhaq in the era of the Great Saljuq State (1040-1157)
- Tez No: 694708
- Danışmanlar: PROF. DR. CİHAN PİYADEOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Büyük Selçuklu Devleti, Horasan, Nîşâbûr, Beyhak, Great Saljuq State, Khorasan, Nishapur, Bayhaq
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 212
Özet
Beyhak, Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluş merkezi olan Horasan'ın önemli kavşak noktalarından birisi olarak, doğal zenginliğinin yanı sıra ilmî ve kültürel zenginliğe de sahip kadim bir bölgedir. Nîşâbûr'un idarî sınırları içinde kalan Beyhak'ın merkezi Hüsrevcird iken zaman içinde onun yerini Sebzevâr almıştır. Selçuklular'ın kuruluşundan itibaren Tuğrul Bey'in hâkim olduğu bölge, geçmişten gelen siyasî, ekonomik ve kültürel birikimini Selçuklular'a aktarmış, Selçuklular da bu birikime büyük katkı yapmışlardır. Beyhak, ilim dünyasında ismini duyurmuş pek çok güzîde âlim ve edebiyatçının yetiştiği bölge olarak önemli bir konuma sahiptir. Bu nedenledir ki tarihte Beyhak'a Küçük Mekke denmiş ve geçmişinden getirdiği bu ilim merkezi olma özelliğini Selçuklular döneminde de sürdürmüştür. Ticaret yollarının kavşağında bulunması sebebiyle ticarî hayatın canlı olduğu Beyhak'taki ılıman iklim sebebiyle tarım faaliyetlerinden de gayet güzel verim alınmaktaydı. Güzel coğrafyası ve yeşillikler içindeki köyleriyle Beyhak, insanların her dönemde yerleşmek için tercih ettiği bir yer olmuştur. Nitekim Nîşâbûr'un asilzâde aileleri yaşamak için bu bölgeyi seçmişlerdir. Beyhak'ta mukim ve bölgede uzun yıllar varlık göstermiş bu köklü asilzâde aileler bölgenin sosyal, ekonomik, siyasî ve kültürel hayatına olan katkılarıyla Beyhak'ın tarihine de yön vermişlerdir. Büyük Selçuklu Devleti'nin tarihi boyunca yaşanan tüm olayların tam manasıyla ve derhal yankı bulduğu Beyhak, adeta Büyük Selçuklu Devleti'nin nabzının tutulduğu bölgelerden birisi olmuştur. Özellikle fetret döneminin tüm gerçekliği ile yaşandığı Beyhak, sosyal ve ekonomik anlamda en çok yıpranan bölgelerden birisidir. Bölgedeki etnik ve mezhepsel çeşitlilik Beyhak'taki eğitim hayatına ve ilmî faaliyetlere yön verdiği gibi zaman zaman bu unsurlar arasında çatışmalara da sebep olmuştur. Siyasî, ekonomik, sosyal ve kültürel hayatıyla tam bir Selçuklu şehri olan ve dönemin Horasan'ını en güzel şekilde yansıtan Beyhak, çarpıcı ve kalıcı izler bırakarak tarihteki yerini almıştır.
Özet (Çeviri)
One of the important crossroads of Khorasan, the founding center of the Great Saljuq State, is the ancient region of Bayhaq which is situated within the administrative borders of Nishapur district. Bayhaq was renowned for its intellectual and cultural wealth as well as an abundant natural habitat. As Kosrowjerd, the central town of Bayhaq region gradually lost its importance, the neighboring town of Sabzavar gained in importance and became the central town in Bayhaq. The political, economic and cultural accumulation that had built up in the district, which had been ruled over by Toğril Beg since the founding of the Saljuq empire, continued in the Saljuq era with important additions. A concentration of many religious and literary figures residing within Bayhaq is what led to its renown as an important center. For this reason, Bayhaq became well known in history as“Little Mecca”, a special status that remained during the Saljuq rule. Because Bayhaq was located at the crossroads of the trade routes, a lively commercial life developed there, and its temperate climate brought agricultural abundance as well. The beautiful and fertile lands of its villages, attracted settlers in every period. Indeed, the aristocratic families of Nishapur chose to live in this district. The social, economic, political and cultural contributions of aristocratic families rooted there for generations assumed a prominent place in the history of Bayhaq. Throughout the entire history of the Great Saljuq State, anything that happened within the empire's borders had an impact on Bayhaq which became one of the leading spots for reading the pulse of Saljuq society. During the interregnum period in particular, Bayhaq of all the districts was among those most negatively affected socially and economically. The plurality of ethnic and religious groups, which placed great importance on the educational life and scholarly activities in Bayhaq, led to disputes among them from time to time. The political, economic, social and cultural life of this truly Saljuq city of Bayhaq – Khorasan's finest expression – left memorable and lasting footprints on the history of the period.
Benzer Tezler
- Büyük Selçuklu – Gazneli devleti ilişkileri (târih-î beyhakî'ye göre)
Relations between Seljuk Empire – Ghaznavid Empire (Based on Tarikh-i Beyhaqı)
SEVİL COŞKUN
- Gurlular Devleti
The Ghurid Dynasty
MAARAJUDDİN H. JAMALUDDİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihErciyes Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHATTİN SAMUR
- Büyük Selçuklular Döneminde İsfahan
Isfahan in the Period of Great Saljuqs
NURULLAH YAZAR
Doktora
Türkçe
2013
TarihAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN KURT
- Büyük Selçuklular Döneminde Horasan 1040-1157
Khurasan During the Seljukids Era 1040-1157
CİHAN PİYADEOĞLU