Türkiye'de uygulanan iktisat politikaları sonuçları 1980-1984
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 6956
- Danışmanlar: PROF. DR. BENER KARAKARTAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
ÖZET 1980 yılına gelindiğinde ekonomi tıkanma noktasın daydı. Gerek iç gerekse dış konjuktiir oldukça olumsuzdu. Bu aşamada iktisadi dönüşüm zorunluluğu doğmaktadır. Bu amaçlı iç ve dış baskılar giderek yoğunlaşmıştır. Ülkemizde sorunlar her geçen gün biraz daha artarak devam ediyordu. Bütün sorunların toplamı enflasyon talep enflasyonu yanında yapısallaşmasına yol açan maliyet enf lasyonu boyutlarına ulaşmıştı. Dış ödemeler dengesi kronik açıklar vermeye başlamış ve enflasyondan sonra en büyük sorun döviz darboğazı sorunu olmuştur. Ekonominin çarkla rının yeniden harekete geçirilmesi için köklü değişimler gerekiyordu. Bütün bu koşulların ardından 24 Ocak İstikrar Ted birleri gelmiştir. 24 Ocak'ın getirdikleri arasında en önemlilerini şöyle sıralayabiliriz. - Yüksek oranlı devalüasyon ve zamanla günlük kur lara geçiş, - Dış ticarette aşamalı gelen liberasyon, - İhracatın özel olarak teşviki, - KİT'lerde fiat serbestisi - Faiz oranlarının serbestleştirilmesi.Bu yeni kararların ekonomiye etkilerinin neler ol duğu ise tezde ana konu olarak alınmıştır. I. bölüm bu enflasyon konusuna ayrılarak enflasyo nun nedenleri, etkileri ve yapı analizi gerçekleştirildi. Nedenleri talep, arz ve psikolojik yönlü olarak be lirlenirken etkileri özellikle dar ve sabit gelirliler için yıpratıcı, yatırımları da azaltıcı yönde olduğu be lirlenmiştir. Enflasyonist baskı yaratan bütçe ve bütçe açıkları incelenerek enflasyona paralel bunların da azaldığı sonucu görülmüştür. Daha sonra ise devletin ekonomideki yeri ve KİT'ler incelenmiştir. KİT'lerin amacı belirlendikten sonra bunla rın kâr-zarar ve görev-zarar ayırımları belirlenip sorun larına bu yönde çözüm aranması gerektiği sonucuna ulaşıl mıştır. Çözümün KİT'lerin tasfiyesi değil özelleştirilerek yeniden kurulmasının anlamı üzerinde durulmuştur. Bu konu da son olarak da KİT'lerde yapılan düzenlemelerin talep ve maliyet enflasyonuna yaptıkları etkileri incelenmiştir. I. bölümde ana sorun böylece incelendikten sonra II. bölümde yeni iktisat politikalarının iç ve dış ekono mik dengelerle nasıl değişmeler getirdiği incelenmiştir. Bu bölümde ilk olarak iç ekonomik dengeye bakılmıştır. Bu amaçla bu dönemde yaşanılan gelişme GSMH ve kişi başına GSMH gibi parametrelerle ölçülmeye çalışılmıştır. Daha sonra belli başlı iç makro ekonomik kavramlar ele alınmış tır. Yatırımlarda amacın ekonomik gelişmenin devamlılığı nı sağlamak olduğu belirtilerek çeşitleri üzerinde durul muş ve yatırımların dönem boyunca seyri incelenmiştir.S.S.Y'nın GSMH içindeki payının konjunktür dalga lanmaları dışında ortalama sabit kaldığı sonucu elde e- dilmiştir. Yatırımlarda miktarsal olarak 1982'deki önemli düşüşün dışında % 35flerde bir artış elde edilmiş tir. Sektörlerin incelenmesi sonucu ise ağırlığın kamu ya tırımlarının teşkil ettiği görülmüştür. Tasarruflar ve faiz oranları gibi diğer iç makro ekonomik parametreler de birbiriyle iç içe olması ve faiz lerin tasarruf sahipleri için 1982'deki önemli getirişi ön plana çıkartılmıştır. Daha sonra ise yatırım tasarruf dengesi incelenmiş tir ve açıkların giderek küçüldüğü sonucu elde edilmiştir. Özel kesim yatırım tasarruf açığı kapatıldığı gibi fazla bile vermiştir. Ancak konu içinde bunun tasarruf ar tışından değil yatırımların azalmasından kaynaklandığı ayrıntılı olarak işlenmiştir. îç borçlanmada ise bugünkü borç sorunlarının başlangıcı oluş turulmuş ve borcu borçla ödeme sonucu iç borç politikasında fasit daire oluşmuştur. Aynı zamanda hükümetin iç borçlanmada yüksek faiz uygulaması borçlanmanın maliyetini yükselttiği gibi banka lar açısından, faizleri yükselterek sorunlu bir dönemi ya şatmıştır. 1982 banker krizleri de bu konudaki sorunu pe kiştirmiştir. İç makro ekonomik parametrelerden son olarak da parasal gelişmeler ele alınmıştır. Bu konuda M,, M" ve Emisyon hacmi incelenmiş ve M, fde önemli bir başarıya rağ men M2'de bu başarı devam ettirilememiştir. Fakat M2'nin faiz oranlarının yüksek oluşundan gelen bu artışı fazla enflasyonist etki yapmadığı söylenebilirse de yatırımlara yaptığı maliyet artırıcı rolüyle bunun önemsenmeyeceği an lamına da çıkarılamaz. Ancak talep daralması ile talepenflasyonu için olumlu bir sonuç verir. Bütün bunlar sıkı para politikasının getirdikleridir. Konuyu fiatlar genel seviyesini inceleyerek bu iç ekonomik gelişimlerin direk olarak bir iktisadi aktör olan bireylere yansımasının ne olduğu gösterilmeye çalışılmış tır. Fiatlar genel seviyesi yıllık artış hızları giderek gerilediği ve sonuçların yaşama pozitif etki yaptığı gö rülmüştür. II. bölümde II. olarak da dış ekonomik denge üzeri ne etkiler incelenmiştir. ilk önce ödemeler dengesine bir bakışla burada önemli olan kalemler çıkartılmıştır. Sonrada bunlar içinde yeni iktisat politikalarından etkilenen kalemlerin ithalat ve ihracat olduğu belirlenmiştir. 0 halde ithalat ve ihra cat kalemlerinin incelemek için anlamlı olacağı düşünce sinden hareketle ilk olarak ithalat ele alınmıştır. İthalatın mal gruplarına göre seyri incelenmiş ve dönem boyunca yatırım malları lehinde bir değişim yaşandı ğı sonucuna varılmıştır. Fakat dönem içinde ithalatta ger çekleşen esas değişimlerin liberasyondan ziyade bürokrasi konusunda olmuştur. İhracat konusunda ise teşvik tedbirlerinin sıralan- masıya başlanan çalışma, ihracatın yapısı, miktarı ve teş vik tedbirlerinin karşılaştırılmasıyla devam etmiştir. Daha sonra da bizim ihracatımız için önemli olan ülkeler için biz ne kadar önemliyiz sorularına cevap aranmıştır. İhracatta bu dönemde tarımdan sanayiye doğru kayan bir yeniden yapılanma gerçekleşmiştir. Sanayiinin 1980'de% 36 olan toplam ihracat içindeki payı 1983'de 63.9'a çı karılmıştır. Tarım ise % 57.4'den % 32.8'lik paya düşmüş tür. Yurt içi üretim içinde ihracatın payına da bakıla rak her yıl üretimden ihracata ayrılan pay artmıştır. 1980' de toplam ihracat hacminin GSYİH içindeki payı % 5.1* den % 11.3'e çıkmıştır. Daha sonra ise teşvik tedbirlerinin en önemli ikisi ele alınarak bir karşılaştırma yapılmıştır. Vergi iadesi nin giderek daha da tercih edilen bir teşvik tedbiri oldu ğu sonucuna ulaşılmıştır. Dış ticaretteki gelişimi belir lemek için ihracatın ithalatı karşılama oranı incelenmiş ve bu oranın sürekli artarak hem döviz darboğazı sorununu çözmüş hem de dış ticaret açıklarını önemli oranda azalt mıştır. Bütün bu olumlu sonuçlara rağmen yine de açıklar tamamen kapatılamamıştır. Türkiye için yepyeni bir olay olan günlük kur uygu lamalarının I. etkisini görmek için de döviz kurlarına ba kılmıştır. Aşırı değerlenmiş paradan vazgeçme ile ihracat olanakları sürekli artarken bir yandan da paranın sürekli değer kaybı ihracatının maliyetini sürekli artırmaktadır. İncelenen dönemde henüz I. sonuç daha önde gitmektedir. Bu bölümde en son olarak da Dış borçlanma incelen miştir. Dış borçlarda alınan kredinin kullanma oranı sü rekli artarken dış borçlarda genel anlamda sürekli bir ar tış mevcuttur. Bunun sebebi önceki yıllardaki birikmiş dış borç stokunu eritmek amacının ön plana alınmasında arana bilir. Fazla bir vade incelemesine gidilmeden borcu borçla ödeme yolu tercih edilmiştir. Orta ve uzun vadeliler ara sında kamu harcamaları, kısa vadeliler içinde ise Merkezbankası ağırlığı teşkil etmektedir. Özel sektör borçlanma ları da sürekli azaltmaktadır. Bunu özel sektör yatırım artışlarının azalması ve kamu yatırımlarının artması son raları da bağdaştırmak mümkündür. Konu borçlanma stratejisinde gözönünde bulundurul ması gereken hususların sıralanması ile kapatılmıştır. Fa kat en önemli olanı da Türkiye bu dönemde Latin Amerika ülkelerinin yaptığı borç erteleme kervanına katılmamış ol masıdır. Bunun anlamı Türkiye'nin hala kredibilitesini korumakta olmasıdır. Bu, uluslararası finans piyasalarında Türkiye'nin yeri olması demektir. Oysa, birçok gelişmekte olan ülke bu yerini yitirmiştir. Sonuç başlığıyla yapılan genel bir değerlendirme, eklerle tez içindeki dengeleri resmeden grafikler ve top lu ekonomik göstergeler tablosu tezin çerçevesini sonla- mıştır.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türkiye'de ihracata yönelik dış ticaret politikası ve ihracatın yapısal analizi (1980-1987)
Başlık çevirisi yok
TANER BİÇER
- Uluslararası Para Fonu (I.M.F.) destekli istikrar programları ve 1980 sonrası Türkiye uygulamaları
Stabilization programmes supported by International Monetary Fund (I.M.F.) and post 1980 experiences of Turkey
SEYHUN DOĞAN
