Mustafa Sâfî'nin Celâl ü Cemâl tercümesi (İnceleme-tenkitli metin)
Mustafa Sâfî's Tarcama-i Jalal u Jamal (Study-critical text)
- Tez No: 695730
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ERDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eski Türk Edebiyatı, Tercüme Geleneği, Karşılaştırmalı Edebiyat, Muhammed Nezlâbâdî, Cemâl ü Celâl, Mustafa Sâfî, Terceme-i Celâl ü Cemâl, tasavvufî, temsilî, manzum-mensur, Classical Turkish Literature, The Tradition of Translation, Comparative Literature, Muhammed Nezlâbâdî, Jalal u Jamal, Mustafa Sâfî, Tarcama-i Jalal u Jamal, sufic, allegoric, verse and prose
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 539
Özet
Mustafa Sâfî, 16. yüzyılın sonlarıyla 17. yüzyılın başlarında hayat sürmüş, Sultan Ahmed'den himaye görmüş, Arapça ve Farsçada vukufiyetli, tercüme ve telif eserler vermiş önemli bir şahsiyettir. Hakkında biyografi kaynaklarında pek fazla malumat bulunmayan Sâfî, daha ziyade yazmış olduğu Zübdetü't-Tevârîh adlı eseriyle tanınmaktadır. Bu çalışmada ise onun bugüne kadar gündeme gelmemiş Farsçadan tercüme olan Terceme-i Celâl ü Cemâl adlı eserinin transkripsiyonlu metni ortaya konulmuş; bu metin Muhammed Nezlâbâdî tarafından Farsça olarak kaleme alınmış kaynak metinle mukayeseli incelenmiş; nihayetinde iki metin arasındaki benzerlikler ve farklılar somut örnekler üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Kaynak metni H. 808 [M. 1405-1406] tarihinde manzum olarak kaleme alınan temsilî, tasavvufî ve mecazî bir aşk hikâyesi olarak nitelenebilecek eserin şu anki bilgilerimize göre Türkçedeki tek tercümesi (M. 1608) Mustafa Sâfî'ye aittir. Sâfî tarafından manzum-mensur karışık tercüme edilen eserin müellif hattı nüshasına ulaşılmış ve metin bu nüshanın üzerine kurulmuştur. Müellif hattı nüshada yırtılma, yıpranma, silinme gibi nedenlerle okunamayan kısımlarda ise yurt içi ve yurt dışındaki çeşitli kütüphanelerden temin edilen istinsah nüshalardan faydalanılmıştır. Kaynak metin ve tercüme arasında şeklî birtakım farklılıklar bulunmasına karşın mütercimin muhteva itibariyle asıl metne sadık kaldığı görülmüştür. Ayrıca metinde önemli bir yekun tutan Sultan Ahmed methiyelerini içeren telif kısımların tespiti ve incelemesi bir başlık altında irdelenmiş, Sâfî'nin mansıp talep ettiği dizelerin altı çizilmiştir. Bu çalışma ile Fars ve Türk edebiyatı arasındaki etkileşiminin somut bir örneği olan Terceme-i Celâl ü Cemâl'in metin neşri ile onun köklü ve zengin tercüme geleneği içindeki yerinin tespiti amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Mustafa Sâfî is an important person who lived in the late 16th and early 17th centuries. He was protected by Sultan Ahmed, the Ottoman sultan of the period. Known for his authenticity in Arabic and Persian, Sâfî created many translation and copyright works. There is not much information about Sâfî in biographical sources. He is generally known for his work Zubdetu't-Tevârîh. In this study, the transcribed text of Sâfî's Tarcama-i Jalal u Jamal has been revealed. This text was compared with the source text penned by Muhammed Nezlâbâdî in Persian and thus, similarities and differences between the two texts were tried to be determined through concrete examples. Tarcama-i Jalal u Jamal is a work that has not been brought up to date. The original work, Jalal u Jamal, is a representative, mystical and metaphorical love story written in verse in 808 AH [1405-1406, AD] in Persian by Muhammed Nezlâbâdî. According to our current knowledge, the only translation of this work in Turkish (1608, AD) belongs to Mustafa Sâfî. The author's line of copy of the work, which was translated in verse-prose by Sâfî, was reached and the text was based on this. In the parts of the author line that cannot be read due to tears, wear, and deletions in copy, the copies obtained from various libraries inside and outside the country have been used. In the comparative analysis, although there are some formal differences between the source text and the translation, it was seen that the translator remained true to the original text by content. In addition, identification and analysis of copyrighted portraits containing the eulogies for Sultan Ahmed, which aggregate significantly in the text, are examined under a separate heading. The verses where Sâfî requests a state position are underlined. As a result, the aims of this study are to publish the text of Tarcama-i Jalal u Jamal, which is a concrete example of the interaction of Persian and Turkish literature, and to determine its place in the deep-rooted and rich translation tradition.
Benzer Tezler
- Petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların imalat sanayi üzerindeki etkisi: 2000'den günümüze Türkiye örneği
The effect of oil price fluctuations on the manufacturing industry: The since of 2000 to present Turkey
NUREFŞAN DİKEN SAYGILI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiManisa Celal Bayar Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA HAKAN YALÇINKAYA
- Türkiye'de sürdürülebilir büyüme kaynakları açısından orta gelir tuzağı sorunu
Middle income trap problem in terms of sustainable growth resources in Turkiye
ARZU SALKIM
Doktora
Türkçe
2023
EkonomiManisa Celal Bayar Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA HAKAN YALÇINKAYA
- Mustafa Safi'nin Zübdetü't-Tevarihi (2.Cilt)
Zübdetü't-Tevarih of Mustafa Safi (2.Cilt)
İBRAHİM HAKKI ÇUHADAR
- Üsküdarlı Mustafa Sâfî Dîvânçe'si (İnceleme-metin)
Üsküdarlı Mustafa Sâfî Dîvânçe'si (Analysis-text)
ELİF CEREN AYGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKAN ALVAN