Türk düşünürlerinin edebi eserlerinde insan sorunu
The problem of human in Turkish thinker's literary works
- Tez No: 697186
- Danışmanlar: PROF. DR. LEVENT BAYRAKTAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Edebiyat-felsefe ilişkisi, insan felsefesi, Türk düşünürleri, Literature-philosophy relationship, philosophical anthropology, Turkish thinkers
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 320
Özet
Bu araştırmada, farklı düşünce ekollerine mensup Türk düşünürlerinin insana bakışını ve insan algısını edebî eserlerinden hareketle tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Türk düşünce hayatına yön vermiş olan Filibeli Ahmet Hilmi, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Hilmi Ziya Ülken ve Nurettin Topçu'nun edebî eserleri incelenmiştir. Araştırma kapsamında düşünürlerin yalnızca kitap halinde neşredilmiş olan eserlerinin incelenmesi planlanmış, muhtelif dergi ya da gazetelerdeki şiir, tiyatro veya hikâyeleri dikkate alınmamıştır. Edebiyat-felsefe-insan üçgeninde genel bir çerçeve çizildikten sonra düşünürlerin eserlerinin tahlil edilmesi kısmına geçilmiş, eserler tahlil edilirken sistematik olması açısından metne birtakım sorular sorulmuş, o düşünürün insan anlayışı farklı cihetlerden bakılarak ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla metinlerde insanın tabiatla ilişkisi, Tanrı'yla ilişkisi, toplumla ve son olarak da kendisiyle ilişkisi anlaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca metinde, o düşünürün insanı bir haz varlığı olarak mı, bir değer varlığı, metafizik bir varlık, toplumsal ya da siyasî bir varlık olarak mı düşündüğü hususundaki ipuçları aranmıştır. Neticede incelenen eserlerden hareketle her düşünür için bir sonuca varılmış, insan anlayışı edebî eserlerinin bütününden hareketle ortaya konmaya çalışılmıştır. Filibeli Ahmet Hilmi ve Nurettin Topçu'nun eserlerinde millî-mistik karakterlerin ön plana çıktığı, insan algısının daha ziyade ilahi aşk üzerinden temellendiği görülür. Topçu'nun edebî eserlerinde, fikir kitaplarıyla örtüşen bir şekilde millet mistiği ya da aksiyon insanı tipinde karakterler yarattığını söylemek mümkündür. Filibeli'nin mistikleri ise daha çok tasavvufun vahdet-i vücut anlayışından güç almakta ve vatan sevgisinde temellenen millî duygular ile zenginleşmektedir. Hilmi Ziya Ülken, edebî eserlerinde 'insani vatansever' tipinin izini sürmüş, aşk ahlakının basamaklı yapısını eserlerinin bütününde adım adım hissettirmiştir. İsmail Hakkı Baltacıoğlu ise 'yeni adam'ı bir ideal insan olarak ortaya koymuş ve fikir kitaplarında rastlanmayacak şekilde 'yeni kadın' profili çizmiştir. Sonuç olarak insan anlayışı bakımından düşünürlerin edebî eserleri ile fikir kitapları arasında örtüşen yönlerin olduğu tespit edilmiş ve yeni bulgulara ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the problem of human is examined in the literary works of Turkish thinkers. For this purpose, the literary works by Filibeli Ahmet Hilmi, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Hilmi Ziya Ülken and Nurettin Topçu, who are members of different schools of thought were examined. Within the scope of the study, it was planned to examine only the thinkers' works published as book and were not taken into consideration their poems, plays or stories in various journals or newspapers. After drawing a general framework in the triangle of literature-philosophy-human, the works of the thinkers were analyzed. And than some questions were asked in order to be able to analyze them systematically, and this way that thinker's philosophical ideas about human were tried to be revealed by looking at different aspects. For this purpose, the relationship of man with nature, his relationship with God, with society and finally with himself is tried to be understood by looking the texts. In addition, in the text, answers were sought to the questions of whether that thinker saw the human as a being of pleasure, as a metaphysical being or a social-political entity. Eventually, has been reached a conculusion for every thinker and has been tried to be put forward his understanding of human with reference to all of his literary works. In the works of Filibeli Ahmet Hilmi and Nurettin Topçu, it is seen that national-mystical characters come to the forefront and that their understanding of human are mostly based on divine love. It is possible to say that Topçu, in his literary works, created characters such as national-mystic or action man in a way that coincides with his other books. On the other hand, the mystics characters by Filibeli, remind rather that conception of unity of existence in İslamic sufism and enriched by national feelings based on patriotism. Hilmi Ziya Ülken has traced the Humanitarian Patriotic type in his literary works and made the step-by-step structure of love morality felt in all of his works. On the other hand, İsmail Hakkı Baltacıoğlu presented the New Man as an ideal person and drew the New Woman profile. As a result, it has been determined that there are overlapping aspects between the thinkers' literary works and their other books in terms of human understanding and have been reached new findings.
Benzer Tezler
- Türk hikâyeciliğinde Rasim Özdenören
Rasim Özdenören in Turkish storytelling
SALİHA TUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÜNEŞ
- Leylâ İpekçi'nin eserlerinde estetik, sanat ve edebiyat eğitimi
Aesthetic, art and literature education in the works of Leylâ İpekçi
ELİF GÖKDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA TATCI
- Cedelyeya jıyan û mırın dı şıra Mahwî da
Mahvî'nin şiirinde hayat ve ölüm diyalektiği
REBAZ DAWOOD SHERZAD
Yüksek Lisans
Kürtçe
2017
DilbilimYüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ABDULHADİ TİMURTAŞ
- Elif Şafak'ın romanlarında halk bilimsel ögeler
Scientific components for folk in Elif Şafak's novel
DERYA HAŞLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Halk Bilimi (Folklor)Trakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELMA SOL
- Time, temporality and social transformation in the work of Ahmet Hamdi Tanpınar
Ahmet Hamdi Tanpınar'ın eserinde zaman, zamansallık ve toplumsal dönüşüm
SERHAT TOKER
Doktora
İngilizce
2023
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE CEYLAN TOKLUOĞLU