İran kültüründe ayna
Mirror in Iran culture
- Tez No: 697618
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDAL ESER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Ayna, İran, İmam ve İmamzâde, Türbe, Sembol, Mirror, Iran, Imam and Imamzade, Tomb, Symbol
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Ayna, üzerine düşen ışıkları yansıtarak cisimlerin görünmesini sağlayan sırlı camdır. Ayna kullanımının ilk nedeni insanın kendini görme istediğidir. Bilinen ilk aynanın dini olgularla ilişkilendirilmesi erken dönemlerden itibaren aynanın sembolik bir işleve sahip olduğunu göstermektedir. İlerleyen dönemlerle birlikte ayna hem pratik hem de sembolik işlevleriyle birlikte kullanılmıştır. Genellikle disk biçiminde yapılan aynalar antik dönemlerde güneşe benzetilmiş ve güneşle özdeşleştirilmiştir. Güneş ise sembolik açıdan ışık kültüyle ilgili bir kavramdır. İslâm öncesi İran'da ışık kültüyle ilişkili olarak Mithraizm, Zerdüşt Dini ve Maniheizm inançları var olmuştur. İslâmî dönemde ise ayna ve ışık kavramları sembol olarak tasavvufta kullanılmıştır. İran'da Safevî döneminde cam aynalar mimaride farklı bir teknikle kullanılmıştır. Bu yöntem, aynaların küçük parçalar halinde kesildikten sonra mozaik şeklinde yüzeye yerleştirilmesidir. Aynı yüzyılda cam aynaların pahalı bir malzeme olması nedeniyle ayna mozaik yalnızca saray mimarisi ve köşklerde kullanılmıştır. Ayrıca, bu yüzyılda İran Şiî inancı benimsemiş, Safevî dönemiyle birlikte Şiî devletleri imam-imamzâde türbelerini inşa ettirmeye önem vermiştir. İmam ve imam soyundan gelenlere bir tür ulûhiyet atfeden Şiî'ler, onların türbelerini diğer türbelerden farklı olarak inşa ettirmiştir. Yaygın olarak Zend ve Kaçar dönemlerinde türbelerde ayna mozaik kullanılmıştır. Bu tezin konusu ise, İran imam-imamzâde türbelerinde kullanılan cam aynaları sembolik açıdan incelemektir. Bu tezin hazırlanma aşamasında birçok kaynak derlenerek değerlendirilmiştir. Tezin ilk bölümünde,“Konu”,“Amaç”,“Kapsam ve Yöntem”le birlikte“Aynanın Tarihi”ve Mitolojide Ayna“ ile birlikte çalışmanın esas konusu olan ”Aynakârî“ ve ”Aynakârî Süslemelerinde Kullanılan Motifler“ tanımlanarak ”İran Saraylarında Aynakârî Kullanımı“, ”İran Evlerinde Aynakârî Kullanımı“ ve ”İran İmam-İmamzâde Türbelerinde Aynakârî Kullanımı“ anlatılmıştır. İkinci bölümde, ”İran Kültüründe Aynakâri Kullanımın Sembolik Açıdan İncelenmesi“ başlığı altında ayna, Kur'ân, hadis ve tasavvuf literatüründe incelenmiş ayrıca aynaya yüklenen sembolik anlamlardan bahsedilmiştir. Işığın ise İslâm öncesi İran ile birlikte Kur'ân, hadis ve tasavvuf literatüründeki yeri anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, ”İran'da Şiî İnancı“ başlığında Şiî imamları ve imamların nitelikleri hakkında bilgi verilmiş ve toplumun manevi önderleri olan imamların yol göstericiliği anlatılmıştır. Dördüncü bölüm, ”Katalog“ kısmından oluşmaktadır. Katalogda 10 türbe yeri, tarihi, banisi, usta ve sanatçılar, onarımlar ve günümüz durumu ve yapının tanıtımı açısıdan incelenmiştir. Beşinci bölümde ise, ”Değerlendirme“ başlığı altında, aynakârî süsleme açısından incelenmiş, İran mimarisinde aynanın ilk kez kullanıldığı Safevî ve aynanın en yoğun kullanıldığı Kaçar dönemleri hakkında kısa bir bilgi verilerek aynakârînin imam-imamzâde türbelerindeki yeri anlatılmıştır. Altıncı bölümde ”Sonuç" kısmı yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
A mirror is a glazed glass that reflects the light falling on it, allowing objects to appear. The first reason for the use of mirrors is that people want to see themselves. The association of the first known mirror with religious phenomena shows that the mirror has a symbolic function since early times. With the following periods, the mirror was used with both practical and symbolic functions. Mirrors, usually made in the form of disks, were likened to and identified with the sun in ancient times. The sun, on the other hand, is a concept related to the cult of light symbolically. In pre- Islamic Iran, there were Mithraism, Zoroastrian Religion and Manichaean beliefs associated with the cult of light. In the Islamic period, the concepts of mirror and light were used as symbols in Sufism. Glass mirrors were used with a different technique in architecture during the Safavid Period in Iran. In this method, mirrors are cut into small pieces and placed on the surface in the form of mosaics. In the same century, mirror mosaic was used only in palace architecture and mansions, as glass mirrors were an expensive material. In addition, Iran adopted the Shiite belief in this century, and with the Safavid period, the Shiite states gave importance to the construction of imam-imamzade tombs. Shiites, who ascribe a kind of divinity to the imam and his descendants, had their shrines built differently from other shrines. Mirror mosaics were commonly used in tombs during the Zand and Qajar periods. The subject of this thesis is to analyze the glass mirrors used in Iranian imamimamzâde tombs from a symbolic point of view. During the preparation of this thesis, many sources were compiled and evaluated. In the first part of the thesis,“Theme”,“Purpose”,“Scope and Method”together with“History of Mirror”and“Mirror in Mythology”, the main subject of the study,“Ai nakari”and“Motifs Used in Aina kari Decorations”were defined and“The Use of Mirrors in Iranian Palaces”,“The Use of Aina kari in the Iranian Houses”and“The Use of Aina kari in the Imam-Imamzade Tombs of Iran”are explained. In the second part, under the title of“Symbolic Analysis of the Use of Mirrors in Iranian Culture”, the mirror is examined in the Qur'an, hadith and mysticism literature, and the symbolic meanings attributed to the mirror are mentioned. The place of light in the Qur'an, hadith and mysticism literature together with pre-Islamic Iran is explained. In the third chapter, information about the Shiite imams and their qualifications is given under the title of“Shiite Belief in Iran”and the guidance of the imams, who are the spiritual leaders of the society, is explained. In the fourth, section consists of the“Catalogue”section. In the catalogue, 10 mausoleums were examined in terms of its history, benefactor, masters and artists, repairs, current situation and the presentation of the building. The fifth space, on the other hand, is examined under the title of“Assessment”, which has mirror decorations, and it is explained about raising information about the Safavid period, which is the first time of the mirror in Iran, and the period of Qajars, whose mirror was raised in the shortest time. In the sixth section, there is the“Conclusion”part.
Benzer Tezler
- Halide Edip Adıvar, Aka Gündüz ve Reşat Nuri Güntekin'in romanlarında kadın
The women in Halide Edip Adıvar, Aka Gündüz abd Reşat Nuri Güntekin's novels
GÜLNUR CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MESUT TEKŞAN
- Cevat Heyet'in Azerbaycan edebiyat tarihine bir bakış (1. cilt) adlı eserindeki Türkçe yazılar (Transliterasyon-aktarma-dizin)
Turkish articles in Cevat Heyet's work named a look at the history of Azerbaijani literature (Volume 1) (Transliteration-transfer-index)
MUSTAFA ARISAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiAvrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKÇE YÜKSELEN PELER
- T.B.M.M.'nde ilk kadın milletvekilleri ve faaliyetleri
The first women members of parliament at Turkish Republic and their activities
ASLI APA
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Siyasal BilimlerErciyes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN YERLİKAYA
- Günümüzde güney Azerbaycan'da muhalif hareketler
Dissident movements in todays south Azerbaijan
DİDEM GÜLKAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞAMİL ÜNSAL