Tanzimat ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde çeviri faaliyetleri ve modernleşme: Encümen-i Daniş ve Tercüme Bürosu örneklerinde modernleşme ve çeviri ilişkisi
Translation activities and modernization in Tanzimat era and Early Republican Period: The relationship between modernization and translation in the examples of Encümen-i Daniş and Translation Bureau
- Tez No: 703890
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NESLİHAN DEMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Tarih, Translation and Interpretation, History
- Anahtar Kelimeler: modernleşme, Batılılaşma, çoğuldizge kuramı, Tanzimat Dönemi, Encümen-i Daniş, erken Cumhuriyet dönemi, Tercüme Bürosu, modernization, Westernization, polysystem theory, Tanzimat Era, Encümen-i Daniş, early Republican period, Translation Bureau
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Tanzimat Fermanı hem Türk modernleşme tarihi hem de kurumsal çeviri tarihi açısından önemli bir eşiği temsil eder. Bu dönemin modernleşme hamleleri daha önceki girişimlerin aksine yalnızca belli alanlarla sınırlı kalmamış, toplumun hemen her katmanına yayılmıştır. Çeviri tarihi açısından baktığımızda ise temelleri Lale Devri'nde atılan çeviri kurumlarının bu dönemde farklı amaçlar doğrultusunda, farklı grupların girişimiyle ve modernleşme çabalarını destekleyecek şekilde sayılarını artırdıkları görülür. Modernleşme ve Batılılaşma çabaları Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla adeta bir devlet politikası hâline gelmiştir. Tanzimat döneminde yapılması planlanan ancak döneme özgü sebeplerden dolayı gerçekleştirilemeyen pek çok girişim bu dönemde gerçekleştirilebilmiştir. Keza kurumsal çeviri faaliyetleri de bu dönemde daha önce görülmemiş bir seviyeye ulaşmıştır. Bu çalışmanın amacı, Tanzimat döneminde kurulan Encümen-i Daniş ve erken Cumhuriyet döneminde kurulan Tercüme Bürosu örneklerinden hareketle modernleşme çabaları ile çeviri edimi arasında doğrudan bir ilişki olup olmadığını tespit etmektir. Çeviribilim literatürüne yapılan özgün katkı da budur. Çeviri kurumları yalnızca kendi içinde değerlendirilmemiş, modernleşme ve Batılılaşma kavramlarıyla ilişkili olarak tarihî, toplumsal ve kültürel bir zemine oturtulmuştur. Söz konusu kurumların kendi dönemlerinde yaşanan gelişmelerle doğrudan bağlantısı bulunduğundan çalışmanın ilgili kısımlarında Tanzimat ve erken Cumhuriyet dönemleri ile ilgili art alan bilgisi sunulmuştur. Modernleşme ve çeviri arasındaki bağlantının tespiti için her iki kurum da amaçları, yapıları, faaliyetleri, üyeleri ve etkileri açısından detaylı olarak incelenmiştir. Bunun yanında tez, çeviriye toplumsal ve tarihî bir rol biçtiğinden buna en elverişli kuram olan çoğuldizge kuramının üzerine inşa edilmiştir. Yaptığımız araştırma, çeviri ve modernleşme çabaları arasında doğrudan bir bağ olduğunu, hem Encümen-i Daniş'in hem de Tercüme Bürosu'nun modernleşme çabalarını destekleyen araçlar olarak kullanıldıklarını ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
The Tanzimat Edict represents an important threshold in terms of both Turkish modernization history and institutional translation history. Contrary to previous attempts, the modernization moves of this period were not limited to certain areas but spread to almost every layer of the society. In terms of translation history, it can be seen that translation institutions whose foundations were laid during the Tulip Era, increased their number in line with different purposes, with the initiative of different groups and in a way to support modernization efforts. Modernization and Westernization efforts have almost become a state policy with the establishment of the Republic of Turkey. Many initiatives that were planned to be made during the Tanzimat Era but could not be realized due to specific reasons of the period were realized in the early Republican period. Likewise, institutional translation activities reached an unprecedented level in this period. The aim of this study is to determine whether there is a direct relationship between modernization efforts and translation activities, based on the examples of Encümen-i Daniş established in the Tanzimat Era and the Translation Bureau established in the early Republic period. This is the original contribution to the translation studies. Translation institutions have not only been evaluated within themselves, but have been placed on the historical, social, and cultural ground in relation to the concept of modernization and Westernization. Since these institutions have a direct connection with the developments in their own period, background information about the Tanzimat and early Republic periods is presented in the relevant parts of the study. In order to determine the link between modernization and translation, both institutions were examined in detail in terms of their purposes, structures, activities, members, and effects. In addition, since the thesis assigns a social and historical role to translation, it is built on the polysystems theory, which is the most suitable theory for this purpose. Our research has revealed that there is a direct link between translation and modernization efforts and that both Encümen-i Daniş and Translation Bureau are used as tools to support modernization efforts.
Benzer Tezler
- Çeviribilim açısından kavramlar tarihi: Türkçe yazında 'azınlık' ve 'etnik grup'
The history of concepts from the perspective of translation studies: 'Minority' and 'ethnic group' in the Turkish literature
GÖZDE SERTESER BAŞTUĞ
Doktora
Türkçe
2021
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE YAZICI
- Tanzimat'tan 1950'ye kadar Sivas'ta eğitim yapıları
Educational structures in Sivas from Tanzimat to 1950
ESRA GÜNDOĞAN BALDIK
Doktora
Türkçe
2022
Sanat TarihiErciyes ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SULTAN MURAT TOPÇU
- Ankara's phantom bourgeoisie in the Late Ottoman and Early Republican Periods
Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi'nde Ankara'nın hayalet burjuvazisi
ALPER KARA
- Erken Cumhuriyet Döneminde Türkiye modernleşmesinin grafik tasarım ürünlerine yansıması
Reflections of modernization on Turkish graphic design in the early Republic Period
SİBEL AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel SanatlarYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
PROF. İLHAN ÖZKEÇECİ
- Tanzimat'tan cumhuriyet'e mûsikî ve yasaklar
Music and prohibitions from Tanzimat to republic
İRFAN YİĞİT
Doktora
Türkçe
2019
Müzikİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UBEYDULLAH SEZİKLİ
