Geri Dön

Okul öncesi dönem gelişimsel disleksi risk değerlendirmesinde altta yatan genetik nörolojik ve bilişsel faktörlerin yordama güçlerinin incelenmesi

Investigation of underlying genetic neurological and cognitive predictors of developmental dyslexia at preschool

PDF İndir

  1. Tez No: 703902
  2. Yazar: SEMA ACAR ÜNALGAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ŞÜKRÜ TORUN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikiyatri, Psikoloji, Education and Training, Psychiatry, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Gelişimsel Disleksi, Erken Tanılama, Endofenotipik Yaklaşım, MMN, Ailesel Yatkınlık Riski, Developmental Dyslexia, Early Diagnosis, Endophenotypic Approach, MMN, Familial Risk of Developmental Dyslexia
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Anadolu Üniversitesi
  10. Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Dil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 218

Özet

Amaç, genotipik, endofenotipik ve fenotipik değişkenlerin gelişimsel disleksi riskini/tanısını yordama güçlerini incelemektir. Erken okuryazarlık becerilerine göre gelişimsel disleksi riski yüksek ve düşük olarak gruplandırılan 60-72 ay yaş aralığındaki 20 katılımcı ile 2-3. sınıf gelişimsel disleksi tanılı ve tipik gelişim gösteren 22 katılımcının (i) genotipik boyutta ailesel yatkınlık riski, (ii) endofenotipik boyutta eşleşmeyen negativite (Mismatch Negativity; MMN) ve pozitivite (Mismatch Positivity; MMP) latans ve genlik değerleri, (iii) fenotipik boyutta; hızlı isimlendirme, sesbilgisel farkındalık, çalışma belleği, harf-bilgisi, dinlediğini anlama, dil becerilerinin okul öncesi gelişimsel disleksi riskini ve okul çağı gelişimsel disleksi tanısını yordama güçleri ile seçicilik ve duyarlılık yüzdelikleri incelenmiştir. Sadece genotipik ve fenotipik değişkenlerden oluşan modellerin yordama güçleri, endofenotipik ölçümlerin dâhil oldukları ile karşılaştırılmıştır. Önemlilik sırasına göre, sesbilgisel farkındalık (β=0,942), harf-bilgisi (β=0,877), MMP latans (β=0,559), dil (β=0,474), çalışma belleği (β=0,118) değişkenleri birlikte okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerini anlamlı şekilde %100 oranında yordamaktadır. Dil (β=1,127), hızlı isimlendirme (β=-0,892), MMN latans (β=-0,586), dinlediğini anlama (β=0,429), çalışma belleği (β=-0,372), sesbilgisel farkındalık (β=0,305), harf-bilgisi (β=-0,191), ailesel yatkınlık (β=-0,020) değişkenleri beraber okuma hızı performansını anlamlı şekilde %99 oranında yordamaktadır (seçicilik-duyarlılık %100). Bulgular sadece genotipik ve fenotipik değişkenleri içeren modellerin yordayıcılık (okul öncesi %86; okul çağı %85) ve seçicilik (okul öncesi %89) yüzdeliklerinden yüksektir. Sonuçlar, erken tanılamada endofenotipik yaklaşımın önemini vurgulamaktadır. Nörofizyolojik ölçümlerin diğer psikometrik ölçümleri destekleyici nitelikte klinik uygulamalara yön verebilecek potansiyelde bir yordayıcı olduğuna işaret etmektedir. Ancak bulgular kısıtlı örneklem sayısı nedeniyle ön bulgu niteliğindedir. Öte yandan tez çalışması endofenotipik yaklaşım çerçevesinde ailesel yatkınlık riski, bilişsel/dilsel ve nörofizyolojik değişkenlerin gelişimsel disleksi riskini/tanısı yordama güçleri hakkında Türkçe alanyazınına bilgimiz dâhilindeki ilk bulguları sunması adına değerlidir.

Özet (Çeviri)

It is aimed to examine predictive power of possible genotypes, endophenotypes, and phenotypes in the early identification of developmental dyslexia (DD). Twenty preschool children (60-72 months) grouped as high or low risk of DD according to early literacy skills and 22 primary-school children (7-8 years) diagnosed with/without DD were included. Predictive power and specificity and sensitivity of (i) familial risk (genotype) (ii) MMN and MMP latency and amplitudes (endophenotypes), (iii) rapid-naming, phonological awareness, working-memory, letter-knowledge, listening comprehension, language skills (phenotypes) at preschool and school-aged children were investigated. The predictive power of models with the genotype and phenotypes were compared to the ones with the endophenotypes. Phonological awareness (β=0,942), letter-knowledge (β=0,877), MMP latency (β=0,559), language skills (β=0,474), working-memory (β=0,118) together significantly predicted early literacy skills (100%). Language (β=1,127), rapid-naming (β=-0,892), MMN latency (β=-0,586), listening comprehension (β=0,429), working-memory (β=-0,372), phonological awareness (β=0,305), letter-knowledge (β=-0,191), familial risk (β=-0,020) together significantly predicted reading speed (99%; specificity and sensitivity 100%). The findings indicated that neurophysiological, familial risk, and cognitive/linguistic skills together more strongly discriminated the groups. The findings underline that the neurophysiological measurements are an important predictor in the diagnosis of DD and have the potential to guide clinical applications in support of the psychometric measurements. Findings point to the importance of endophenotypic approach in diagnosis. However, the findings should be interpreted with caution due to small sample size. Nonetheless, it is valuable as presenting the first findings in the Turkish literature on the predictive power of the familial risk, cognitive/linguistic, and neurophysiological predictors in preschool and school-aged diagnosis of DD within the framework of the endophenotypic approach.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    782745

    Yürütücü işlev bağlamında davranışsal ölçüm araçları kullanılan 4-7 yaş arası gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklara yönelik çalışmaların sistematik derlemesi

    Systematic review of studies for children with developmental language disorders between the ages of 4-7 years who use behavioral measurement tools in the context of executive function

    ELİF ERVA BEKTAŞOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DilbilimÜsküdar Üniversitesi

    Dil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MARAL YEŞİLYURT

  2. Tez No

    608794

    The effects of early childhood English language education program on very young learners' vocabulary knowledge and communicative skills

    Okul öncesi İngilizce eğitimi programının çocukların kelime gelişimine ve iletişimsel dil becerilerine etkisi

    BURCU GÜNGÖR

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Temel Eğitim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALEV ÖNDER

  3. Tez No

    835051

    Diyalektik davranış terapisi grup beceri eğitiminin ebeveynlerin psikolojik belirti ve aile içi ilişkilerine etkisi

    The effect of dialectical behavioral therapy group skills training on psychological symptoms and family relations of parents

    ESRA ÖKTEM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikolojiFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA IŞIL BİLİCAN

  4. Tez No

    560504

    Gelişimsel oyun terapisinin okul öncesi dönemdeki çocukların dil ve sosyal gelişim düzeylerine etkisinin incelenmesi

    Investigation of the effects of developmental play therapy on language and social development levels of children in preschool children

    İLKNUR KÜÇÜK ŞAHİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Psikolojiİstanbul Aydın Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HASAN SAİD TORTOP

  5. Tez No

    904019

    Okul öncesi dönemdeki çocuğun okula adaptasyonuna ebeveyn tutumlarının etkisi: Acarkent ve Bağcılar örnekleriyle

    The effect of parental attitudes on preschool children's adaptation to school: Acarkent and Bağcilar examples

    YEZDAN YEDİKARDEŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimÜsküdar Üniversitesi

    Uygulamalı Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAMİ VAROL ÜLKER

Geri Dön