İstanbul'da Osmanlı Dönemi endüstri yapılarının mimarisi
The architecture of industrial building in İstanbul in the Ottoman Period
- Tez No: 704367
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELÇUK SEÇKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 807
Özet
Osmanlı Endüstrisi, Endüstri Devrimi'ne kadar esnaf teşkilatı içinde usta-çırak yöntemiyle kendi kendine yeterek varlığını sürdüren, diğer devletlerle rekabet edecek düzeyde idi. Yeni sisteme ayak uydurmak için her türlü teşebbüste bulunan devlet iradesi, makineli üretim için devletin bizzat kendisinin kurduğu fabrikalarla modern endüstri hamlesini gerçekleştirmiş oluyordu. Osmanlı endüstrisinin temelini oluşturan ve“Fabrika-i Hümayun”veya“Karhane-i Amire”adıyla anılan devlet eliyle yapılmış fabrikalar, özellikle iç pazarda ordunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan fabrikalardı. Osmanlı coğrafyasında, 1840 yılından itibaren bin civarında makineyle üretim yapan fabrika kurulmuştur. Bunların bir kısmı yeni kurulan fabrikalar olduğu gibi bir kısmı da var olan yapıya yeni teknoloji alet edevat ve muharrik güçle çalışan mekanizma eklenerek üretim yapan tesislerdi. 1860'lı yıllardan itibaren ise, dökme demir dikmeler, bağlantı elemanları, profilli demir kirişler ile tamamen metale dayalı yeni endüstriyel yapı modelleri ortaya çıkar. Bu yapı modelleri İstanbul'daki endüstri mimarisinde de kısa zamanda kullanılmıştır. Üretim miktarı arttıkça fabrikalar da giderek büyümeye başlamış fırınlar, buhar makineleri, elektrik güç kaynakları, bacalar mimarideki yerini almıştır. Fabrikaların inşaat teknolojisi dökme demir dikme, metal giriş ve bağlantı elemanları ile kolaylıkla genişletebiliyor ve eski yapıların yanına yeni birimler kurulabiliyordu. Sonraki süreçte özel teşebbüsün kontrolüne geçen endüstri ve endüstri yapıları, kendine has mimarisi ile İstanbul şehrini şekillendirmeye başlamıştır. Osmanlı idarecilerinin 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren daha yoğun olarak Batı'da ortaya çıkan yeni teknolojiyi yakından takip ettiği, yerli fabrika ve imalathanelerin modernizasyonunu yapmak için gerekli girişimlerde bulundukları görülür. Bu süreçte, Batı'ya karşı bir teknolojik bağımlılık söz konusu olup Batı'nın en yeni teknolojisini Osmanlı coğrafyasına getirmek için de her türlü gayret gösterilir.“İstanbul'da Osmanlı Dönemi Endüstri Yapılarının Mimarisi”adlı bu çalışma, Osmanlı Döneminde Batılı anlamda endüstriyel gelişim süreci içinde İstanbul'da inşa edilip günümüze gelen ve gelemeyen yapıların tespiti, kuruluşu, mimarisi, plân, malzeme, teknik, yapı elemanları, cephe özellikleri ve süsleme bakımından değerlendirmesi, sanatsal unsurlarının Türk mimarisine ve İstanbul şehrine etki ve katkıları siyasi, ekonomik ve kültürel ortamla ilişkilendirilerek ele alınmıştır. İstanbul endüstri mimarisinde etkili olan Avrupa endüstri yapılarının tespit denemesine ek olarak maden imtiyazları hakkında da genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Ottoman industry which mainted its progress under the master-apprentice system in the community of craftsman, was able to compete with the other countries. Government embarked on all kinds of enterprise to keep pace with new deal. Personally, it set up factories for mechanical production. Thus, it made its modern industrial move. Factories were the basis of Ottoman industry. They were set up by the government and called“Fabrika-i Hümayun”or“Karhane-i Amire.”They aimed to meet the requirements of army in domestic market. Since 1840, in the geography of the Ottoman Empire, about a thousand factories were set up. Some of them were new factories. The others were the existing complex that made production by adding new technological implements and power forced mechanism. Since 1860s, new industrial building models relying on completely metal, cast iron pillar, fasteners, iron girder were emerged. And at short notice, these building models took part in industrial architecture in İstanbul. More and more output increased, factories were getting bigger. Big furnaces, steam engines, electrical power supplies, chimneys started to appear in architecture. The technology of building factory was extended easily by cast iron pillar, metal joist and fasteners. New units can be added to old ones. Later on, industry and industrial building controlled by private enterprise started to give shape to İstanbul with its idiosyncratic architecture. Since the second half of the 19th century, Ottoman governors started to follow new emerging technology in West. They made essential attempt to modernize local factory and manufacturing plant. Within that period, technological dependence on West was at issue. It was seen that all kinds of attempt was made to bring the new technology of West. This work entitled“The Architecture of Industrial Building in İstanbul in the Ottoman Period”examines both extent and extinct buildings which were built in Western aspect in the Ottoman period. It evaluates their determination, formation, architecture, plan, material, technique, construction elements, front features, ornament. Moreover, the effect and contribution of their artistic elements on İstanbul and Turkish architecture is discussed in association with political, economical and cultural atmosphere. This work tries to determine European industrial buildings affecting İstanbul industrial architecture. In addition this, general evaluation about mine privilege is done.
Benzer Tezler
- 19. yy son çeyreğinde yeni malzeme ve yapım tekniği kullanımının istanbul'da inşa edilen üç dini yapı üzerinden çözümlenmesi
An analysis of the use of new materials and construction techniques in the last quarter of the 19th century on three religious buildings in istanbul
DENİZ SENA YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TANYELİ
- Kars demir yolu mirasını koruma önerisi ve Eski Süt Tozu Fabrikası Koruma Projesi
Proposed modalities to preserved Kars railway heritage and the conservation project of Old Powdered Milk Factory
MERVE ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES
- A semi-automatic façade generation methodology of architectural heritage from laser point clouds: A case study on Architect Sinan
Lazer nokta bulutlarından mimari mirasın cephe elemanlarının yarı otomatik modellenmesi: Mimar Sinan üzerine örnek bir çalışma
CEMAL ÖZGÜR KIVILCIM
Doktora
İngilizce
2021
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZAİDE DURAN
- 19. yy Avrupa mimarlık hareketlerinin ve Batılılaşmanın Osmanlı konut mimarisine etkileri
The Effects of 19 th centry European architectural movements and Westernization on Ottoman housing architecture
ALİ GÜNCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YURDANUR DÜLGEROĞLU
- İstanbul, küçükçekmece, azadlı baruthanesi tarihsel gelişimi ve Kasr-ı Hümayun yapılarının yeniden değerlendirilmesi
Historical development of istanbul, kucukcekmece, azadli gunpowder factory and reconsidering of Kasr-ı Humayun buildings
CANER ÖNGÖREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. UZAY YERGÜN