İstanbul, küçükçekmece, azadlı baruthanesi tarihsel gelişimi ve Kasr-ı Hümayun yapılarının yeniden değerlendirilmesi
Historical development of istanbul, kucukcekmece, azadli gunpowder factory and reconsidering of Kasr-ı Humayun buildings
- Tez No: 406576
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. UZAY YERGÜN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Tarih, Architecture, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
XIV. yüzyıldan itibaren ülkeler arasındaki savaşlarda ateşli silahların kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, dünyada barut üretimine dair bir endüstri alanı gelişmiştir. Zamanla bu alanda üretilen barutun kalitesi ülkelerin askeri gücünü etkileyen en önemli faktörlerden biri olmuştur. Osmanlı Devleti gerileme döneminde Avrupa'daki barut üretim teknolojisi gelişim sürecine katılamadığından, baruthaneler ürettikleri barutun miktarı ve kalitesi bakımından yetersiz kalmıştır. Bu nedenle dönemin padişahı III. Selim, modern teknoloji ile çalışacak ve üretim kapasitesi yüksek yeni bir baruthanenin kurulması kararını almıştır. Hidrolik enerji ile çalışacak yeni baruthanenin inşa yeri için İstanbul genelinde bir fizibilite çalışması yapılmıştır. Küçükçekmece'nin Azadlı Köyü'nde değirmenler için uygun debiye sahip bir dere bulunduğu tespit edilmiştir. 1794 yılında bu derenin kıyısında Azadlı Baruthanesi'nin inşaatına başlanmıştır. Aragel Usta'nın mühendisliğinde su gücü ile çalışacak modern çarklar ve tokmaklar ile çarkların üzerine sabit su akışı sağlamak için bir havuz inşa edilmiştir. Padişah ziyarete geldiğinde konaklayacağı bir“Kasr-ı Hümayun”un da bulunduğu tesis, kısa sürede barut üretimine başlamıştır. 1829 tarihinde Azadlı Baruthanesi'nde gerçekleşen büyük kazada, Kasr-ı Hümayun yapıları da dahil olmak üzere neredeyse tüm yapılar yıkılmıştır. Dönemin padişahı II. Mahmut yıkılan yapıları temel duvarları üzerinden yeniden ayağa kaldırmış, baruthaneye yeni binalar da ekleyerek kapasitesini arttırmıştır. Kasr-ı Hümayun yapılarının ise tehlikeden uzak, baruthane sınırları dışında bir yere inşa edilmesi kararı alınmıştır. Baruthanenin yaklaşık 127 metre doğusunda, tüm üretim merkezine görsel olarak hakim olan 25 metre yüksekliğindeki tepelik alan Kasr-ı Hümayun kompleksi için uygun bulunmuştur. Bu alanda Kasr-ı Hümayun, Nazır Dairesi ve Su Deposu yapıları ile bir de Cami inşa edilmiştir. 1877 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rus askerlerinin Küçükçekmece'ye kadar ilerlemesi üzerine Azadlı Baruthanesi faaliyetine son vermiştir. Baruthane'deki yapılar bu tarihten itibaren işlevini yitirmiştir. Tez çalışmasında Azadlı Baruthanesi'nden günümüze ulaşan harabe niteliğindeki kalıntıların belgelenerek, dönemin baruthane mimarisi ile ilgili verilerin saptanması amaçlanmıştır. Bu bağlamda baruthane yapılarının korunması ve yeniden değerlendirilerek sosyal yaşantıya dahil olmalarına yönelik öneriler getirilmiştir. Çalışmada; günümüzde İstanbul İtfaiyesi'ne tahsis edilen arazi içerisinde bulunduğu için, Kasr-ı Hümayun yapılarına İtfaiye Eğitim Merkezi programı verilmiştir. Azadlı Baruthanesi kalıntılarının ise ayağa kaldırılmaları için yeterli bilgi ve belge olmadığından dolayı, harabe estetiğinde sergilenmeleri uygun görülmüştür. Tez kapsamında, Azadlı Baruthanesi'ne ait mevcut durum ve restitüsyon planları ile Kasr-ı Hümayun yapılarına ait restorasyon projesi hazırlanmıştır.
Özet (Çeviri)
After XIV century, firearms started to be used in wars intensively. As a result, gun powder production had risen as an important industry in the world. Most importantly, producing good quality of the powder became a significant instrument to win in battle grounds. Since Ottoman Empire could not reach its European counterparts quality in producing gunpowder, factories in the Empire became deficient in production quality and quantity. During this time the Sultan Selim III decided to establish modern and more advanced gunpowder factories which had higher capacity and quality of powder production. Therefore, there became feasibility tests in Istanbul to be able to find an appropriate place for constructing a new gunpowder factory that would be run with hydraulic energy. While searching, near Kucukcekmece town in Azadli Village they found a suitable place which had a brook that had enough flow rates for the mills. So, Azadli Gunpowder Factory started to be built in this village in 1794. Under the engineering of Aragel Usta (Master workman), a pool which had modern cogwheels and gavels runs with water force was built to provide water flow on cogwheels. In a short period of time, the gunpowder factory that included a pavilion named“Kasr-i Humayun”in where the Sultan would stay started to produce gunpowder. However in a very unfortunate accident in Azadli Gunpowder Factory in 1829, almost all structures included Kasr-i Humayun collapsed. The Sultan of the era, Sultan II Mahmut rose up the demolished structures on foundation walls, and he increased the capacity of the gunpowder factory by adding new buildings. In addition to that, the Sultan decided to build Kasr-ı Hümayun structures outside of the factory borders for keeping them in safe from another hazard. The new chosen area is on 25 meter high hill that is 127 km north of the gunpowder factory. Moreover, watching the entire gunpowder facility from the hill was possible. In this area, Kasr-ı Humayun, Nazır Dairesi (Minister House), a water tank and a mosque were built. In 1877 during the Russo-Turkish wars, by Russians movement to the near Kucukcekmece, Azadli Gunpowder Factory stopped its production. After that time, facilities in the factory had lost their functions. The main goal of the thesis is to determine the data that linked with gunpowder architecture in the era and finding evidences about this architecture for documentation. Additionally in the paper, suggestions appeared for protecting and rebuilding the structures of gunpowder factory again. Since Kasr-i Humayun buildings are devoted for Istanbul fire-fighting as an education center, the function of the structure has been Fire-Fighting Education Center. For the reason that there is not enough information and documents to rise up of Azadli Gunpowder Factory Building's remnants, it is been chosen to exhibit as in ruin aesthetic form. Within the scope of the thesis, the plans belong to present condition and original shape of Azadlı Gunpowder Factory and the restoration project of Kasr-ı Hümayun buildings have been prepared.
Benzer Tezler
- Kent çevrelerinde rekreasyon potansiyelinin değerlendirilmesi ve Küçükçekmece örneği
The Analysis of the areas which have recreational potentiality around the cities and the example of Küçükçekmece
AFET YURTSEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF. DR. VEDİA DÖKMECİ
- Belediyelerde stratejik planlama uygulamaları üzerine bir araştırma 'Küçükçekmece Belediyesi örneği'
A study on strategic planning applications in municipalities 'Küçükçekmece Municipality example'
MEHMET KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu Yönetimiİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKIN MARŞAP
- Küçükçekmece Göl havzası (Bathonea) kazılarında bulunan kandiller
Excavations at the Küçükçekmece Lake basin (Bathonea) oil lamps
ÖMER KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ArkeolojiKocaeli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞENGÜL AYDINGÜN
- Development of water quality index as a sustainability indicator in Küçükçekmece watershed, Istanbul
İstanbul, Küçükçekmece havzasında bir sürdürülebilirlik göstergesi olarak su kalitesi ındeksi oluşturulması
MEHMET ÜMİT TANER
Yüksek Lisans
İngilizce
2007
Çevre MühendisliğiBoğaziçi ÜniversitesiÇevre Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AYŞEN ERDİNÇLER
PROF.DR. BEYZA ÜSTÜN
- Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul Küçükçekmece Belediyesin'de çalışanlara yönelik bir uygulama
Job satısfactıon and organızatıonal justıce on the effect of an applıcatıon for Istanbul Kuçukcekmece Munıcıpal employees
ALİ RIZA ALTUNEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Kamu Yönetimiİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH GÜNEY