Geri Dön

Kardiyovasküler hastalık tanısı olan ve olmayan kişilerde, sağlık inançları ile sigara içme davranışı arasındaki ilişkide, kişilik özelliklerinin rolü: Sağlık İnanç Modeli çerçevesinde bir inceleme

The role of personality traits in the relationship between health beliefs and smoking behavior in individuals with and without a diagnosis of cardiovascular disease: A review in the framework of the Health Belief Model

PDF İndir

  1. Tez No: 706905
  2. Yazar: CİHAN ASAROĞLU
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 191

Özet

Kardiyovasküler Hastalıklar (KVH), ölüm nedenleri arasında halen ilk sırada yer almaktadır. En önemli KVH risk faktörlerinden biri de sigara kullanımıdır. Sağlık psikolojisi alanında, önemli sağlık modellerinden biri olan Sağlık İnanç Modeli (SİM), aralarında sigara kullanımının da olduğu çok sayıda sağlık davranışına yönelik kişilerin sahip olduğu inançlardan yola çıkarak belirli ipuçları elde edebileceğimizi öne sürer. Kişiler, sigara kullanımı konusunda, kendilerinin bir tehditin içerisinde olduğuna inanır, bu tehditten kurtulmak için atacağı adımları yararlı bulur, adımların önündeki engelleri önemsemez ve aşabileceklerine inanırsa, sigara kullanımını azaltabilir/bırakabilir. Fakat literatür bulguları, tablonun bu kadar net olmadığını ortaya koymaktadır. Bu sebeple bu araştırma, KVH tanı grubunda olan kişilerin halen sigara kullanımına devam etmelerini sağlayan olası bazı kişilik özelliklerinin önemine dikkat çekmektedir. SİM çerçevesinde, sağlık davranışlarından biri olan sigara kullanımını kişilik özellikleri boyutundan yeniden ele almayı amaçlamaktadır. Araştırmada, KVH tanısı olan 285, herhangi bir KVH tanısı olmayan 246 kişi olmak üzere toplam 531 katılımcı yer almaktadır. Psikososyodemografik ve Kardiyovasküler Hastalıklar (KVH) Risk Faktörleri Bilgi Formu, kişilik özelliklerini ölçmek amacıyla Temel Kişilik Özellikleri Ölçeği ve KVH'ye yönelik sağlık inançlarını ölçmek amacıyla Kalp ile İlgili Sağlık İnanç Ölçeği kullanılmıştır. Betimsel analizlere ilişkin sonuçlar, KVH tanı grubunun, sigara kullanımı ve sigara sıklığı açısından KVH tanısı olmayan gruba göre daha çok risk altında olduğunu göstermektedir. KVH tanı grubunun KVH'ye yönelik sağlık inançları değerlendirildiğinde, algılanan yarar ve öz etkinlik boyutları dışında, SİM'nin ideal beklentisinden uzak bir tablo söz konusudur: Algılanan duyarlılık, algılanan ciddiyet ve algılanan engel boyutları orta düzeyde bulunmuşken; öz etkinlik boyutu görece yüksektir. KVH'ye yönelik sağlık inançları, tanı durumuna göre karşılaştırıldığında ise, KVH tanı grubunun, KVH'ye ilişkin tehdit algısı ve algılanan engel puanlarının daha yüksek olduğu bulgulanmıştır. Kişilik özellikleri açısından her iki grup karşılaştırıldığnda ise, sadece nörotizm açısından fark vardır; KVH tanı grubunun puan ortalamaları daha yüksektir. KVH tanı durumuna göre, sigara kullanım durumunun, kişilik özellikleri ve KVH'ye yönelik sağlık inançları ile ilişkisine dair bulgular değerlendirildiğinde ise, sadece sağlık inançlarına (algılanan engel ve öz etkinlik) ilişkin ortak etkiden söz edilebilir. KVH geliştirme riskini, algılanan duyarlılık puanlarındaki bir birimlik artışın yaklaşık 1.13 kat (%28,4 oranında), algılanan engel puanlarındaki bir birimlik artışın ise, yaklaşık 1.05 kat (%5 oranında) artırdığı görülmüştür. Ülkemizde, SİM çerçevesinde KVH tanı grubuna yönelik çalışmalar yok denecek kadar azken; dünyada ise, sınırlı sayıda mevcuttur. KVH tanı durumuna göre sigara kullanım durumunun kişilik özellikleri ile ilişkisine dair beklenildiği gibi bir örüntü tespit edilememesine rağmen, bahsi geçen çalışma sınırlılığı nedeniyle, tanımlayıcı özelliği açısından dahi, çalışmamızın gelecek araştırmalara rehber olabileceği düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

Cardiovasculer diseases (CVDs) are the leading cause of death globally. Smoking is one of the most important risk factors for CVD. Health Belief Model (HBM), which is one of the important health behavior models in the field of health psychology, suggest that we can obtain certain clues based on the beliefs held by individuals about many health behaviors, including smoking. If individuals believe that they are under a threat (perceived susceptibility X perceived seriousness) about smoking and its consequences, find the steps to be taken to get rid of this threat useful, ignore the obstacles in front of the steps and believe that they can overcome them, they can reduce/quit smoking. However, literature findings reveal that the picture is not so clear. For this reason, this study draws attention to the importance of some personality traits that cause individuals in the CVD diagnosis group to continue smoking. Within the framework of HBM, this study aims to reconsider smoking, one of the health behaviors, in terms of personality traits. A total of 531 participants were included in the study, 285 of whom were diagnosed with CVD and 246 participants were without any CVD diagnosis. Psychosociodemographic and Cardiovascular Diseases (CVD) Risk Factors Information Form, the Basic Personality Traits Scale to measure personality traits, and the Heart-Related Health Belief Scale to measure health beliefs about CVD were used. The results of the descriptive analysis show that the CVD diagnosis group is at higher risk than the control group in terms of smoking and smoking frequency. When the health beliefs of the CVD diagnosis group towards CVD are evaluated, there is a picture that is far from the ideal expectation of HBM, except for the perceived benefit and self-efficacy dimensions: While the dimensions of perceived susceptibility, perceived seriousness and perceived barrier were found to be moderate; self-efficacy dimension is relatively high. When health beliefs about CVD were compared according to groups, it was found that the CVD diagnosis group had higher CVD-related threat perception and perceived barrier scores. When both groups are compared in terms of personality traits, there was only difference in neuroticism; the mean score of the CVD diagnosis group was higher. When the findings regarding the relationship between smoking status, personality traits and health beliefs about CVD are evaluated according to CVD diagnosis status, only the effect size on health beliefs (perceived disability and self-efficacy) can be mentioned. It was observed that a one-unit increase in perceived susceptibility scores increased the risk of developing CVD approximately 1.13 times (28,4%), and a one-unit increase in perceived disability scores increased approximately 1.05 times (5%). In our country, studies on the CVD diagnosis group within the framework of HBM are almost nonexistent; in the world, it is available in limited numbers. Although an expected pattern could not be determined regarding the relationship between smoking status and personality traits according to CVD diagnosis status, it is thought that our study may be a guide for future research, even in terms of its descriptive feature, due to the limitations of the aforementioned study.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    688618

    COVİD-19 tanısı ile Hacettepe Üniversitesi erişkin hastanesinde izlenen hastaların hastalık ile ilgili risk algıları ve yaşam tarzı değişikliği planlarının değerlendirilmesi

    Evaluation of disease-related risk perceptions and lifestyle change plans of patients followed up at Hacettepe University adult hospital with the diagnosis of COVİD-19

    KAMIL ZARNISHANOV

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    İç HastalıklarıHacettepe Üniversitesi

    İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜLAY SAİN GÜVEN

    DR. ÖĞR. ÜYESİ NURSEL ÇALIK BAŞARAN

  2. Tez No

    833827

    Çölyak hastalığında 'strain ekokardiyografi' yöntemi ile kardiyak fonksiyonların değerlendirilmesi

    Evaluation of cardiac functions in celiac disease with the 'strain echocardiography' method

    YASEMİN BOZDAĞ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bakanlığı

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    UZMAN ÖZKAN KAYA

  3. Tez No

    909483

    Diyabeti olan erişkin bireylerde eşlik eden tiroid fonksiyon bozukluğusıklığının değerlendirilmesi

    Evaluation of the prevalence of thyroid dysfunction in adults with di̇abetes

    ESRA VURAL DUYAN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Aile HekimliğiSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEMET TAŞKIN EGİCİ

  4. Tez No

    503826

    Rozasea hastalarında karotis intima-media kalınlığı ile serum proinflamatuar sitokin düzeyleri arasındaki ilişkinin araştırılması

    Relationship between carotid intima-media thickness and serum proinflammatory cytokines in rosacea patients

    SÜMEYRE SEDA ERTEKİN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DermatolojiSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Deri ve Zührevi Hast. Ana Bilim Dalı

    PROF. MEHMET SALİH GÜREL

  5. Tez No

    747920

    Polikistik over sendromlu hastalarda pankreas yağlanması sıklığı

    Frequency of lubrication of the pancreas in patients with polycystic over syndrome

    HALİL SEVEROĞLU

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    İç HastalıklarıMersin Üniversitesi

    İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FEHMİ ATEŞ

Geri Dön