Geri Dön

Kayıp sonrası farklı seyirler: Uzamış yas, depresyon ve travma sonrası stres belirti kümelerinde risk faktörlerinin saptanması

Different trajectories in the aftermath of loss: Identifying the risk factors in prolonged grief, depression and post-traumatic stress symptom clusters

  1. Tez No: 710553
  2. Yazar: MÜBECCEL YENİADA KIRSEVEN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SEDAT IŞIKLI
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 166

Özet

Yakın kaybı sonrasında olağan yas sürecinin yaklaşık 6 ay içerisinde tamamlanması ve kişinin olağan işlevselliğini sürdürebilmesi beklenmektedir. Ancak, her zaman böyle olmamakta ve kayıp yakınları çeşitli psikolojik belirtiler ile yaşamlarına devam etmek zorunda kalmaktadırlar. Bu çalışmada, kayıp sonrası süreçte en sık karşılaşılan ve yüksek eş tanı düzeyleri bildirilen Uzamış Yas Bozukluğu (UYB), Depresyon ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) belirtilerinden farklı seyirlerin elde edilmesi amaçlanmıştır. Elde edilen belirti kümelerine ilişkin risk faktörlerinin saptanmasıyla bu kümelere ait olmanın belirleyicilerinin, yani kayıp sonrası süreçte yas tutan kişilerin ne gibi seyirler gösterdikleri ile bu seyirlerin ortaya çıkmasında belirleyici olan faktörlerinin saptanması amaçlanmıştır. Çalışmanın katılımcıları bir yakınını ölümü bağlı kaybetmiş 18 yaş üzeri 1060 kişiden oluşmaktadır. UYB, TSSB ve Depresyon belirtilerinden alt kümelerin saptanması için katılımcılardan elde edilen veriye Örtük Sınıf Analizi (Latent Class Analysis-LCA) uygulanmıştır. Örtük Sınıf Analizi ile yüksek belirti, depresyon, uzamış yas ve dayanıklı (düşük belirti) sınıflar tespit edilmiştir. Örtük Sınıf Analizi ile elde edilen kümelerin risk faktörleri açısından karşılaştırılması için Çok Kategorili (Multinominal) Lojistik Regresyon analizi kullanılmıştır. Tespit edilen sınıflarda bulunmayı belirleyen yordayıcı değişkenlere ilişkin yürütülen Çok Kategorili Lojistik Regresyon Analizi bulgularına göre, cinsiyet, kaybedilen kişinin yaşı, kaybın üzerinden geçen zaman, kaybedilen kişiye bakım verme süresi, kaybedilen kişinin kim olduğu (eş/çocuk kaybına kıyasla), Bitmemiş İşler Ölçeğinin yaşantı ve çatışma alt ölçeklerinden alınan puanlar, Yas ve Anlamı Yeniden Yapılandırma Ölçeğinden alınan puanlar, Süregiden Bağlar Ölçeğinin fiziksel yakınlık, ve öfke alt ölçeklerinden alınan puanlar, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinden alınan puanlar ile Yakın İlişkilerde Yaşantılar Ölçeğinin kaygı ve kaçınma alt ölçeklerinden alınan puanların sınıf üyeliğini yordadığı tespit edilmiştir. Grup bazlı incelendiğinde, dayanıklı sınıfta bulunmanın, her üç belirti gösteren grupla kıyaslandığında sistematik bir biçimde, erkek olmak, algılanan sosyal desteğin fazla olması, bir bitmemiş iş olarak gerçekleştirilememiş yaşantıların az olması, öfke süregiden bağının düşük olması ve kaygılı bağlanmanın düşük olması ile yordandığı tespit edilmiştir. Benzer biçimde yüksek belirti sınıfında bulunmanın sistematik yordayıcıları olarak bitmemiş işlerin fazlalığı ve kayba verilen anlamın azlığı belirlenmiştir. Uzamış yas sınıfında olmanın tüm sınıflarla karşılaştırmaları incelendiğinde ortak faktör olarak kaygılı bağlanma görülürken, depresyon sınıfı için kayba verilen anlamın azlığının belirleyici olduğu gözlenmiştir. Semptom örüntüleri ile yapılan çalışmaların yas sürecinde yaşanan zorlukların birey düzeyinde ele alınmasına, dolayısıyla kişilerin deneyimlerinin, ihtiyaçlarının ve yaşadıkları zorlukların özgüül bir çerçeveden tanımlanmasına olanak sunmaktadır. Bu türden boyutsal bir yaklaşım ile planlanacak müdahalelerin yas sürecindeki bireylerin özgül ihtiyaçlarına daha iyi yanıt verebileceği düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler Uzamış Yas Bozukluğu, Depresyon, Travma Sonrası Stres, Süregiden Bağlar, Anlamın Yeniden Yapılandırılması, Bitmemiş İşler

Özet (Çeviri)

It is expected that the grieving process will be completed within about 6 months after the loss of a loved one and the person can maintain usual functionality. However, this is not always the case, and the people faced with the death of a loved one are forced to live with certain psychological difficulties. With this study it is aimed to obtain different trajectories using the Prolonged Grief Disorder (PGD), Depression and Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) symptoms to form symptom clusters. These three disorders are found to be highly comorbid and common in the aftermath of loss. The participants of the study consisted of 1060 people over the age of 18 who lost a loved one due to death. Latent Class Analysis (LCA) was applied to detect symptom clusters of PGD, PTSD and Depression symptoms. Multinominal Logistic Regression Analysis was used to compare the classes obtained by LCA in terms of class predictors. According to the results of the Multinominal Logistic Regression Analysis carried out on the predictive variables that determine being in the classes obtained through LCA, gender, age of the deceased, time since loss, duration of caregiving to the deceased, who the deceased was (compared to child/partner loss), unfulfilled wishes and unresolved conflicts subscales of unfinished business scale scores, Grief and Meaning Reconstruction Inventory scores, Multidimensional Percieved Social Support Scale scores and anxiety and avoidance subscales of Experiences in Close Relationships Scale scores were found to be significant predictors. Group-based comparisons revelaed that when compared to rest of the classes, systematic predictors of resilient class membership were being male, high percieved social support, low unfulfilled wishes (unfinished business), low ongoing conflict (continuing bonds) and low attachment anxiety. Similarly, systematic predictors of high symptom class membership were high unfinished business and low meaning reconstruction. For the prolonged grief class membership, when compared to the rest of the classes, the only systematic predictor was attachment anxiety. Lastly, for the depression class membership, inadequate meaning reconstruction was found to be the sole systematic predictor. Studies conducted with symptom patterns allow the difficulties experienced in the grieving process to be handled at the individual level, and thus the experiences, needs and difficulties of individuals to be defined from a specific framework. It is thought that interventions to be planned with such a dimensional approach can better respond to the specific needs of individuals in the grieving process. Keywords Prolonged Grief Disorder, Depression, Post-Traumatic Stress, Continuing Bonds, Meaning Reconstruction, Unfinished Business

Benzer Tezler

  1. Crowd density map estimation system from aerial images

    Havadan alınan görüntülerden yoğunluk haritası tespit sistemi

    OSMAN TARIK ÇETİNKAYA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAZIM KEMAL EKENEL

  2. Enkaz/yıkıntı:Yeniden üretim

    Wreck/debris:Reproduction

    DUYGU YARIMBAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET ARDA İNCEOĞLU

  3. Doğal afet kaynaklı yıkıntı atıklarının depolanmasında uygun alanların belirlenmesi: İstanbul örneği

    Determination of suitable areas for the disposal of debris waste caused by natural disasters: The case of Istanbul

    TÜRKÜ ALTIOK ERBAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET ÖZGÜR DOĞRU

  4. The Ancient South Marmara Harbors

    Antik Güney Marmara Limanları

    SERKAN GÜNDÜZ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    ArkeolojiUludağ Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN

    PROF. DR. MARTİNA SEIFERT

  5. Mekanların konumsal veri ile harita üzerinde ve artırılmış gerçeklik kullanılarak üç boyutta gösterilmesi uygulaması örneği Tour İstanbul

    Presenting special places through spatial data on maps and three dimensional space using augmented reality application sample Tour Istanbul

    ERSEL BORA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAYRİ HAKAN DENLİ