Veri gazeteciliğinin nesnellik iddiasına eleştirel bir bakış: Haber örnekleri üzerinden bir inceleme
A critical perspective on the objectivity claim of data journalism: A review through news samples
- Tez No: 711015
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ELİF KORAP ÖZEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, İletişim Bilimleri, Journalism, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Medya Ve İletişim Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
Veri gazeteciliği son zamanlarda gazetecilik alanında sıkça duyulan konuların başında gelmektedir. Bilişim ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler gazetecilik pratiklerini etkilemiş, yeni araçlar habercilikte verilerle daha yoğun çalışılmasını kolaylaştırmıştır. Bu durum iletişim alanında veri gazeteciliği üzerine yapılan çalışmaların da artmasına yol açmıştır. Literatür incelendiğinde çoğunlukla veri gazeteciliğinin yeni bir tür veya geleneksel gazeteciliğin devamı olduğu yönündeki tartışmalar ile veri gazeteciliğinin tanımına, tarihçesine ve teknik araç ve süreçlerin bilgisine dair çalışmalar bulunduğu görülmektedir. Bu çalışmada veri gazeteciliğinin haberin nesnel olabileceği yönündeki iddiası, haberde nesnellik tartışmaları ile birlikte ve eleştirel bir perspektiften ele alınacaktır. Veri gazeteciliğini eleştirel bir yaklaşımla ele alan çalışmaların yabancı ve yerli literatürde sınırlı olması nedeniyle, çalışmanın konuyla ilgili literatür boşluğunu doldurmaya katkı sağlaması amaçlanmaktadır. Çalışmanın kuramsal dayanağını eleştirel paradigma içindeki nesnellik tartışmaları oluşturmaktadır. İkinci bölümde haber ve nesnellik ilişkisine yer verilmiş, liberal ve eleştirel çalışmaların nesnellik olgusuna yaklaşımları ele alınmıştır. Veri gazeteciliğinin haberin nesnel olabileceğine dair kabulü, liberal yaklaşımlar içinde değerlendirilebileceğini göstermiştir. Liberal yaklaşımlar, haberin saydam bir ileten olduğunu kabul ederken veri gazeteciliği verilerle hazırlanmış haberin şeffaf olacağını ve böylece nesnelliğin sağlanacağını savunur. Çalışmada, verilerle hazırlanmış olsa da haberin, geleneksel gazetecilikteki ile benzer üretim sürecine sahip olduğu; bu süreci etkileyen medyanın ekonomi-politik yapısının veri gazeteciliği süreçlerini de etkilediği düşüncesinden yola çıkılmıştır. Tezin araştırma bölümünde veri gazeteciliği ile hazırlanmış haberlerin söylem analizine yer verilmiştir. Farklı mülkiyet yapısına ve siyasi çizgiye sahip 6 gazetenin, aynı sayısal verilerle ve tablo/grafiklerle hazırlanmış haberleri Teun A. van Dijk'ın eleştirel söylem analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Burada amaçlanan, aynı veriler kullanılarak birbirinden farklı söylemler üretmenin mümkün olup olmadığını ortaya koymaktır. Böylece, medyanın ekonomi-politik yapısının, verilerle hazırlanmış haberlerin söylemini ve sunumunu etkileyip etkilemediği sorusu yanıtlanmaya çalışılmıştır. Araştırmada, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)'nun işgücü ve büyüme oranlarını gösteren raporları ile ilgili, Sabah, Hürriyet, Yeni Şafak, Birgün, Duvar ve Sözcü gazetelerinin haberleri taranmış ve toplamda 25 habere ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Recent developments in communication and information technologies have affected journalism practices, and the tools developed to work with big data and algorithms have started to offer convenience in terms of use, and this has led to the development of data journalism practices. This situation has led to an increase in studies on data journalism in the field of communication. In the literature, it is seen that studies on data journalism are mostly shaped around the debates that data journalism is a new genre or the continuation of traditional journalism, and the topics that include the definition, history, and knowledge of technical tools and processes of data journalism. In this study, the claim of data journalism that the news can be objective will be discussed together with the discussion of objectivity in the news and from a critical perspective. Due to the limited number of critical studies on the objectivity of data journalism in domestic and foreign literature, it is aimed to contribute to filling the gap in the literature. The theoretical basis of the study is the objectivity discussions within the critical paradigm. In the second part, the approaches of liberal and critical studies to the phenomenon of objectivity are discussed. The acceptance of data journalism that data news will be transparent and thus ensure objectivity has made it possible to evaluate data journalism within liberal approaches. The study is based on the idea that even though it is prepared with data, the news has a production process similar to that of traditional journalism, and the economic-political structure of the media, which affects this process, also affects data journalism processes. In the research part of the thesis, the discourse analysis of the news prepared with data journalism is included. The news of 6 newspapers with different ownership structures and political lines, prepared with the same numerical data and tables/graphics, were analyzed by Teun A. van Dijk's critical discourse analysis method. In the research, the news of Sabah, Hürriyet, Yeni Şafak, Birgün, Duvar, and Sözcü newspapers about the reports of the Turkish Statistical Institute (TURKSTAT) showing the labor force and growth rates were scanned and a total of 25 news were reached. As a result of the analysis, it was found that it is possible to produce different discourses using the same data, and the economic-political structure of the media affects the discourse and presentation of the news prepared with the data.
Benzer Tezler
- Haber sunumunda yeni bir boyut olarak haber oyun: İnfografik haberler ve veri manipülasyonu ilişkisi üzerine uygulamalı bir analiz
News gaming as a new dimension in news presentation: An applied analysis on the relationship between infographic news and data manipulation
AYŞEN YALMAN
- Veri gazeteciliğinin Türkiye'deki mevcut durumu: Uluslararası platformlarla karşılaştırma
Current state of data journalism in Turkey: Comparison with international platforms
HELİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
GazetecilikAnkara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK GERAY
- Türkiye'de veri gazeteciliğinin kullanımı ve anlatı yapısına yönelik bir inceleme: Covıd-19 salgın sürecinde habercilik
A review on the use of data journalism and the expression structure in Turkey: Journalism in the time of the Covid-19 epidemic
VERA CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
GazetecilikOndokuz Mayıs Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİNAN KAYA
- İzmir'de veri gazeteciliği: Basın kuruluşlarında veri gazeteciliğinin incelenmesi
Data journalism in İzmir: Examination of data journalism in press organization
MUHAMMET HÜSEYİN LORD
- Türkiye'de veri gazeteciliğinin yapısal sorunları
Structural issues of data journalism in Turkey
EZGİ ÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
GazetecilikMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALDUN NARMANLIOĞLU