Cemâlî-i Uşşâkî Dîvânı'nda tasavvuf terminolojisinin işlevsel sözlüğü
A functional dictionary of the sufi terminology in the Divan of Cemâlî-i Uşşâkî
- Tez No: 713588
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 457
Özet
Bu çalışmada, on sekizinci yüzyıl mutasavvıf şairi Cemâlî-i Uşşâkî'nin Dîvân'ında tasavvuf terminolojisi kapsamında kullanılan kelime ve kavramların tespiti, kullanım sıklıklarının belirtilmesi ve köken bakımından araştırılması yapılarak işlevsel bir sözlük oluşturulması amaçlanmıştır. Tezde, Cemâlî-i Uşşâkî'nin Dîvân'ındaki dinî ve tasavvufî kavramlar için Nihan Nomer Karaman'ın doktora tezi (1988) esas alınmıştır. Bu çalışmada, terimler alfabetik sıralamaya göre düzenlenmiş, sıklık sayıları belirtilmiş, sözlük ve tasavvufî anlamları altında ilgili beyitler tasnif edilerek sıralanmıştır. Çalışmada ilk olarak kavramların kökeni, Arap ve transkripsiyon harfleriyle yazılışı, Dîvân'daki geçiş sıklık sayısı verilmiştir. Daha sonra lügat ve tasavvuf ıstılahındaki manaları ilgili sözlüklerden araştırılarak belirtilmiştir. Bu açıklamanın hemen altına kavramın geçiş sıklığını gösteren beyit ve bentler sıralanmıştır. Çalışmanın devamında Cemâlî-i Uşşâkî Dîvân'ında geçen tasavvufî kelime ve kavramların listesi hazırlanarak Dîvân'da en sık kullanılan kavramlar gösterilmiştir. Yine bu liste, Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsünde Hasan Sezâyî-i Gülşenî, Kemâl-i Ümmî, Hüsâmeddîn-i Uşşâkî, Azîz Mahmûd Hüdâyî ve Abdülmecîd-i Sivâsî'nin Dîvânları için yapılmış benzer tezlerin sonuçları ile sunularak mukayesesi yapılmıştır. Bu şekilde hazırlanan çalışmanın işlevsel bir sözlük olarak tasavvuf literatürüne katkıda bulunması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler Tasavvuf, Tasavvufi Türk Edebiyatı, Cemâlî-i Uşşâkî, Dîvân, İşlevsel Sözlük
Özet (Çeviri)
In this study, it was aimed to create a functional dictionary by creating a regular list of words and terms used within the scope of Sufism terminology in the dîvân of the Sûfî poet Cemâlî-i Uşşâkî, one of the sheikhs of the eighteenth century, and researching their meanings, usage frequencies and origins. The thesis is based on religious and mystical terms in Cemâlî-i Uşşâkî Dîvân from the text prepared by Nihal Nomer Karaman as her doctoral thesis. In the study, first of all, the origin of the terms, their spelling in Arabic and transcript letters, the frequency of occurrence in Dîvân are given. Afterwards, Lexical and sûfî meanings of the terms were determined from the related glossaries and meanings were presented. Just below that, related couplets showing the frequency of the sûfî terms are listed. Then, a table of sufi terms in Cemâlîi Uşşâkî's Dîvân was prepared and the most frequently used terms in the Dîvân were presented. Additionally, this table was compared with the results of similar theses prepered for the Dîvâns of Hasan Sezâyî-i Gülşenî, Kemâl-i Ümmî, Hüsâmeddîn-i Uşşâkî, Aziz Mahmûd Hüdâyî and Abdülmecîd-i Sivâsî at Üsküdar University Sûfî Studies Institute. Keywords Sûfîsm, Cemâlî-i Uşşâkî, Dîvân, Sûfî Terms, Functional Dictionary
Benzer Tezler
- Cemali divanında din ve tasavvuf
Religion and sufism in Cemali's divan
YAĞIZ YALÇINKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KENAN ERDOĞAN
- Cemaleddin-i Uşşaki'nin hayatı, eserleri ve Divanı'nın edisyon kritiği
Başlık çevirisi yok
MEHMET ERGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
DinAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ YILMAZ
- Salâhaddîn-i Uşşâkî'nin Türkçe divanı ve incelemesi
Salâhaddîn-i Uşşâkî?s Turkish diwan and its textual analysis
BEDRİYE GÜLAY AÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMAL AKSU
- 16. yüzyıl Türk edebiyatında dinî, ahlâkî, tasavvufî mesnevîlerdeki hikâyeler (Tespit, tahlil ve köken araştırması)
Stories in 'Religious, moral, and tasawwuf masnavis' of 16th century Turkish literature (Identification, analysis, and origin research)
ESİN TÜMER KURNAZ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıÜsküdar ÜniversitesiTasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ