İran dış siyasetinde nüfuz bölgeleri: Ekonomi politik ve jeopolitik faktörler
Influence regions in Iran foreign policy: Political economy and geopolitical factors
- Tez No: 713772
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAKAN GÜNEŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: İran, Dış Politika, Nüfuz, Jeopolitik, Ekonomi Politik, Rantiye Devlet, Mezhepçi Devlet, Iran, Foreign Policy, Influence, Geopolitics, Political Economy, Rentier State, Sectarian State
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 375
Özet
Bu tez çalışması, İran İslam Cumhuriyeti'nin nüfuz sahası olarak varsayılan ve örnek olarak seçilen 5 ülke üzerindeki siyasi, askeri ve ekonomik faaliyetlerinin jeopolitik ve ekonomi politik yönden karşılaştırmalı analizi sonucunda, bu sahalardan ne denli bir çıkar elde ettiği ve bu çıkarın jeopolitik mi yoksa ekonomik politik mi olduğu varsayımına dayanmaktadır. İran'ın, Lübnan, Suriye, Yemen, Afganistan ve Irak sahalarındaki faaliyetlerinden ne denli ve hangi türden bir çıkar elde ettiği sorusunun cevaplanmasıyla birlikte, teokratik rejimin, bu dış politika tercihinin arkasındaki temel motivasyonun ne olduğuna yönelik bir soruşturma yürütülerek,“rantiye devlet”ve“mezhepçi devlet”başlıklı iki devlet modeli üzerinden sonuca varılması planlanmaktadır. Bu bağlamda, jeopolitik ve ekonomi politik faktörler üzerinden bütüncül ve karşılaştırmalı bir analizle İran'ın örnek olarak seçilen nüfuz sahalarındaki politik ve askeri faaliyetlerinden günün sonunda ne denli bir çıkar elde ettiğini tespit etmek ve“rantiye devlet”ve“mezhepçi devlet”başlıklı iki farklı yaklaşım üzerinden bu dış politika tercihinin arkasındaki temel motivasyonun ne olduğunu açıklayarak bilimsel bulgulara ulaşmak amaçlanmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın ana araştırma sorusu şu şekilde ifade edilebilir: 1. Jeopolitik ve ekonomik politik verilerin karşılaştırmalı analizi sonucunda İran'ın nüfuz sahası olarak varsayılan ve tez çalışmasında örnek olarak seçilen ülkelerden ne denli bir çıkar elde ettiği ve bu çıkarın jeopolitik mi yoksa ekonomi politik mi olduğunu açıklamak. 2.“Rantiye devlet”ve“mezhepçi devlet”modelleri üzerinden İran'ın bu denli müdahaleci ve masraflı dış politika tercih ve eylemlerinin arkasındaki temel motivasyonun ne olduğunu açıklamak. Araştırma soruları, farklı yazarların dış politikayı etkileyen faktörler üzerine analizlerinden yola çıkılarak İran dış politikasını etkileyen iç ve dış faktörler tablosunun ortaya konulması,“nüfuz”kavramı üzerine bir değerlendirme yapılarak, bunun İran dış politikasındaki yansımalarının tek tek ve örnek ülkeler üzerinde ele alınması ve son olarak da“rantiye devlet”ve“mezhepçi devlet”modellerinin dış politikaya yansımalarının İran üzerinden karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmesiyle cevaplandırılacaktır.
Özet (Çeviri)
This thesis study was carried out as a result of the comparative analysis of the political, military, and economic activities of the Islamic Republic of Iran in 5 countries, which are assumed to be the sphere of influence and selected as an example, in terms of geopolitical and political economy. Thus, the study is based on the assumption that what kind of interest Iran has gained from these areas and whether this interest is geopolitical or political economy. After answering the question of how much and what kind of benefit Iran gains from its activities in Lebanon, Syria, Yemen, Afghanistan, and Iraq, an investigation was conducted to determine what the main motivation behind this foreign policy choice of the theocratic regime was, and it is planned to reach a conclusion on the two-state models titled the“rentier state”and“sectarian state”. In this context, with a holistic and comparative analysis on geopolitical and political economy factors, it is aimed to determine how much benefit Iran derives from its political and military activities in the spheres of influence chosen as an example at the end of the day, and thus it is aimed to reach scientific findings by explaining what the main motivation behind this foreign policy choice through analyzing two different approaches titled“rentier state”and“sectarian state”. In this context, the main research question of the study can be expressed as follows: 1. As a result of the comparative analysis of geopolitical and political economy data, to explain what kind of an interest Iran has gained from the countries assumed as its sphere of influence and selected as an example in the thesis and whether this interest is geopolitical or political economy? 2. To explain the main motivation behind Iran's interventionist and costly foreign policy choices and actions through the models of“rentier state”and“sectarian state”. The research questions will begin to be answered by presenting a table of internal and external factors affecting Iran's foreign policy, based on the analyzes of different authors on the factors affecting foreign policy. Afterward, an evaluation will be made on the concept of“influence”and its reflections on Iran's foreign policy will be discussed one by one and through exemplary countries. Finally, research questions will be answered by comparatively analyzing the reflections of the“rentier state”and“sectarian state”models on foreign policy over Iran.
Benzer Tezler
- Adalet ve Kalkınma Partisi Hükümetleri Dönemi'nde Türkiye-İran ilişkileri (2002-2015)
Turkey-Iran relations during the period of Justice and Development Party governments (2002-2015)
ZAFER BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiUluslararası Politik Ekonomi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERKAN AFŞAR
- Osmanlı-Rus ve İran üçgeninde Ahıska bölgesi - 1829 Edirne Andlaşması öncesi
Meskheti (Ahiska) region in the Ottoman Empire, Russian and Iran triangle -before 1829 the treaty of adrianople
DERYA İDİKURT
Doktora
Türkçe
2021
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ BUYAR
- The role of Iran in construction of Hezbollah's identity as a non-state actor in the Middle East after the 1979 Islamic revolution
1979 İslam Devrimi sonrasında Hizbullah'ın Ortadoğu'da devlet dışı bir aktör kimliğiyle yapılanmasında İran'ın rolü
MEHDİ ANSARI JOVINI
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Uluslararası İlişkilerHacettepe ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ÖMÜR ATMACA
- İç ve dış siyaset bağlamında III. Murad dönemi Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika politikası
The Ottoman state's North African policy during Murad III's era in the context of domestic and foreing politics
KAAN AYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH TOK
- Güney Kafkasya'da Rus-Kaçar (İran) nüfuz mücadelesi (1779-1813)
Russo-Qajarian (Iran) rivalry in Transcaucasia (1779-1813)
ÖZGÜR TÜRKER