Kırsal alanlarda geleneksel peyzaj katmanlarının okunması
Reading traditional landscape layers in rural areas
- Tez No: 714325
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEVGİ GÖRMÜŞ CENGİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 198
Özet
Hareketli bir karakter olarak ele alınan peyzaj çok eski dönemlerden itibaren hayatı şekillendiren insan ile iletişim kurmakta ve üzerinde keşfedilmeyi bekleyen birçok iz barındırmaktadır. Keşfedilen bu izler ve üzerine kurulan yeni ilişkilerle ile zihinsel haritası etkilenen, değişen, dönüşen ve gelişen insan var olduğu doğal çevrenin canlı ve cansız tüm varlıklarıyla ayrı ayrı gerçekleştirdiği etkileşim sonucunda tanımlanabilir fiziksel ve düşünsel çevrenin bütünü olan peyzajla süreklilik içeren bir iletişim halindedir. Etkileşim süresince peyzajı etkileyen insan aynı zamanda etkilendiği peyzajı kaynak olarak kullanarak fiziksel, sosyal ve kültürel ortamını şekillendirmektedir. Şekillenen bu yaşam tarzı içinde doğa ile güçlü bağlara sahip, referanslarını yakın çevrenin doğal ve kültürel katmanlarından alan kırsal alanlar ve bünyesindeki kırsal yerleşimler doğa ile hemhal olma durumunun özgün örnekleri olarak ortaya çıkmaktadır. Binlerce yılın getirdiği deneyimle tasarlanan ve çevresi ile bütünlük oluşturan bu yerleşimler iç mekânları oluşturduğu kadar ait olduğu geleneksel peyzajı da oluşturmaktadır. Venedik Tüzüğü geleneksel peyzaj katmanlarının bir bileşeni olan kırsal yerleşimlerin geçmişi ve çevresindeki katmanlarla olan bağının önemine değinirken aynı zamanda bu yerlerin kültürel mirasın bir parçası olduğunu da vurgulamaktadır. Sanayi devrimi öncesi insanın yaşam tarzının gerektirdiği ihtiyaçlara peyzajın geleneksel katmanları ile kurulan güçlü iletişimle cevap veren bu yerler geçmiş yaşam tarzının önemli temsilcileri konumundadır. Ancak yaşadığımız yüzyılda insanların peyzaj ile iletişim kurma konusunda olumsuz yönde değişimler görülmektedir. Doğaya hâkim olma anlayışı baskınlaşan insan sahip olduğu imkanlarla dünyada pek çok yerde baskınlaşıp o çevreyi etkilemektedir. Bununla beraber nüfusun sürekli artması geleneksel şekilde artan kaynak tüketiminde yukarı yönlü bir ivmelenme ve doğal alan deformasyonunu beraberinde getirmekte, doğal alanların deformasyonu neticesinde tür çeşitliliği azalmaktadır. Ayrıca çevre ile uyumlu yaşam tarzından çevreyi adeta yok sayan bir yaşam tarzına evrilmek, çevreye duyarsız şekilde gelişen yerleşimlerin mekânsal artmasına sahne olmakta, doğa ile uyumun özgün örnekleri olan kırsal yerleşimler ise mekânsal azalmaya uğramaktadır. Anadolu coğrafyasının birçok kırsal yerleşiminde olduğu gibi Malatya ili sınırlarında bulunan birçok geleneksel kırsal yerleşim de sanayi devrimi etkileri ile ön plana çıkan kentleşme olgusu, altyapı hizmetlerinin kent merkezlerine göre daha düşük seviyede kalması, ekonomik etkenler, konfor kaygısı, işsizlik vb. nedenler sonucunda dışa verilen göçlerle yalnızlaşan bir karaktere bürünmektedir. Sahip olduğu özellikler, çevreyle kurulan ilişki ve geçmişle olan bağların önemi nedeniyle korunması gereken kırsal alanların kalkınması sadece ekonomik dengelerle bağlantılı olarak düşünülmemeli aksine öncelikle geleneksel peyzaj katmanlarının okunması gerekmektedir. Yık yap anlayışının yaygın olarak görüldüğü Malatya ilinde yer alan geleneksel kırsal yerleşimlerin bir bileşeni olduğu geleneksel peyzaj katmanlarının hem ayrı şekilde hem de kırsal yerleşimler üzerindeki yansımalarının okunması ve bu yerlere ilişkin değerlendirme matrislerinin hazırlanması geçmişteki özgün değerlerimizin arşivlenmesi ve gelecek nesillere aktarılması açısından önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
The landscape, which is considered as a moving character, communicates with the human being who has shaped life since ancient times and contains many traces waiting to be discovered on it. The human being whose mental map is affected, changing, transforming and developing with these traces discovered and new relationships established on it, is in a continuous communication with the landscape, which is the whole of the identifiable physical and intellectual environment. The person who affects the landscape during the interaction also shapes the physical, social and cultural environment by using the landscape as a resource. Within this shaped lifestyle, rural areas that have strong ties with nature and take their references from the natural and cultural layers of the immediate environment and rural settlements within it emerge as unique examples of being in touch with nature. These settlements, which have been designed with the experience of thousands of years and form integrity with their surroundings, form the traditional landscape to which they belong, as well as the interior spaces. While the Venice Charter emphasizes the importance of the past of rural settlements, which are a component of traditional landscape layers, and their connection with the surrounding layers, it also emphasizes that these places are a part of cultural heritage. These places, which respond to the needs of the people's lifestyle before the industrial revolution with the strong communication established with the traditional layers of the landscape, are important representatives of the past lifestyle. However, in the century we live in, negative changes are seen in people's communication with the landscape. Man, whose understanding of dominating nature has become dominant, becomes dominant in many places in the world with the opportunities he has and affects that environment. However, the continuous increase in the population brings an upward acceleration in the traditionally increasing resource consumption and the natural area deformation, and the species diversity decreases as a result of the deformation of the natural areas. In addition, evolving from a lifestyle that is compatible with the environment to a lifestyle that almost ignores the environment is witnessing the spatial increase of settlements that develop in an environmentally insensitive way, while rural settlements, which are original examples of harmony with nature, are subject to a spatial decrease. As in many rural settlements of the Anatolian geography, many traditional rural settlements within the borders of Malatya province are due to the urbanization phenomenon that comes to the fore with the effects of the industrial revolution, the lower level of infrastructure services compared to the city centers, economic factors, comfort concerns, unemployment, etc. As a result of the reasons, it takes on a character that is isolated by the immigrations. The development of rural areas, which should be protected with their characteristics, relations with the environment and ties with the past, should not be considered only in connection with economic values, but on the contrary, landscape should be evaluated first. It is important to read the traditional landscape layers, which are a component of traditional rural settlements in the province of Malatya, where the concept of destroy and build is common, both separately and over rural settlements, and the preparation of evaluation matrices for these places is important in terms of preserving our original values in the past and transferring them to future generations.
Benzer Tezler
- Uludağ köyleri kültürel peyzajının korunması ve tarım turizmi ile sürdürülebilirliğinin sağlanması
Conserving the cultural landscape of Uludağ villages and ensuring its sustainability through agricultural tourism
İLKAY ARSLANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkBursa Uludağ ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİGEN KIVILCIM ÇORAKBAŞ
- 1920-1960 arası dönemde planlanan çok katmanlı Batı Anadolu yerleşimlerinin modern mimarlık mirası değerlerinin korunması
Conservation of modern architectural heritage values of multi-layered Western Anatolian settlements planned between 1920-1960
ZEREN ÖNSEL ATALA
Doktora
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN
- İznik Hisardere Köyü'nde kırsal mimarinin korunması ve sürdürülebilirliği
Conservation and sustainability of rural architecture in Iznik Hisardere Village
MÜNİRE RUMEYSA ÇAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİDOST ERTUĞRUL
- Kültürel peyzaj-turizm ilişkisine yönelik kırsal kimlik koruma modeli: Nallıhan-Beydili örneği
Rural identity protection model for cultural landscape-tourism relations: The case of Nallihan-Beydili
GİZEM CENGİZ GÖKÇE
Doktora
Türkçe
2018
Peyzaj MimarlığıBartın ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHAT AÇIKSÖZ
- Türkiye'de nüfusunu yitiren kırsal yerleşimlerin korunması için bir yöntem önerisi: Ödemiş-Lübbey Köyü örneği
A model proposal for conservation of abandoned rural settlements in Turkey: Case study of Odemis-Lubbey Village
KORAY GÜLER
Doktora
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR