Psikiyatrik hastalıklarda, psikopatoloji ve çevresel etken ilişkisinin özyinelemesiz model ile değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between psychopathology and environmental factors in psychiatric diseases by nonrecursive model
- Tez No: 714889
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DERYA GÖKMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyoistatistik, Biostatistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoistatistik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
Psikiyatri, ruh ve sinir hastalıklarıyla, kişide görülen önemli uyumsuzlukları önleme, teşhis ve tedavi etmeyle uğraşan uzmanlık dalı olarak tanımlanmaktadır. Bu alanda hastalık tanısı; Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM) kullanılarak konmaktadır. DSM çalışma grupları, tanı ölçütleri için farklı değişiklikler ortaya koymakta ve her DSM versiyonunda bu geçişler ve değişimler üzerinde tartışmalar ve çalışmalar sürmektedir. Son versiyon olan DSM-5 ile klinik görünüme daha uygun olma, eştanıyı azaltma ve eksen birleştirilmesi yönünde öneriler getirilmiş, bir çok psikopatolojinin değerlendirilmesinde hastalık-semptom ağırlığın bir boyut olarak ölçülebilmesi için çalışılmıştır. Psikiyatri gibi çok sayıda farklı değişkenin etkileşimi nedeniyle zorluk yaşanan mevcut tanı araçlarına destek sağlamak amacıyla son yıllarda farklı alanlarda kullanılan Yapısal Eşitlik Modellemesinin (YEM) sağlık alanına uygulanması bu çalışmalara destek sağlayacaktır. Bu çalışmanın amacı, değişkenler arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkileri eş zamanlı olarak ortaya koyan, bu süreçte ortaya çıkan ölçüm hataları ve ilişkilerini de modelde değerlendiren çok değişkenli analiz olan YEM ile kişilerin psikiyatrik hastalık-tanı grubuna atanmasında kullanılmasını değerlendirmektir. Bu çalışmada daha önce Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalında tamamlanan bir tez çalışmasının verileri kullanılarak, belirlenen bazı psikopatolojik (Çocukluk Çağı Travması düzeyi) ve çevresel etmenler (Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek, Bireysel, Rosenberg Benlik Saygısı ve Sosyal Performans düzeyi) ile hastalık gruplaması özyinelemesiz eş zamanlı denklem modelleri ile değerlendirilmiştir. Çalışmada araç değişkenler yardımıyla iki aşamalı probit en küçük kareler (2SPLS), iki aşamalı koşullu en çok olabilirlik (2SCML) ve üç aşamalı en küçük kareler (3SLS) yöntemleri kullanılarak, Stata programı aracılığı ile parametre tahminleri elde edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar; araç değişkenler yardımıyla 2SPLS ve 2SCML yöntemleri sonucunda; kişilerin hastalık grubuna atanmasında-tanı almasında Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek ve Bireysel, Rosenberg Benlik Saygısı ve Sosyal Performans değerlerinin anlamlı etkisi olmadığı; 3SLS sonucunda ise benlik saygısı için çocukluk çağı travması ve yaş, algılanan destek için çocukluk çağı travması, bireysel ve sosyal işlevsellikte ise semptom şiddetinin anlamlı değişken olarak belirlenebileceğine işaret etmektedir. Bu çalışmada, teorik altyapısı açıklanan özyinelemesiz modellere özgü yöntemlerden 3SLS, 2SPLS ve 2SCML için sonuçlar elde edilmiş ve oluşturulan diyagram ve ilişki yapısı göz önüne alındığında, sağlık alanında özyinelemesiz modellerin uygulanabileceği öngörülmüştür.
Özet (Çeviri)
Psychiatry is defined as the specialty that deals with mental and nervous diseases, preventing, diagnosing and treating important incompatibilities in the person. In this area the diagnosis of the disease is made by using the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). DSM working groups introduce different changes to diagnostic criteria, and discussions and studies continue on these transitions and changes in each DSM version. With the latest version, DSM-5, suggestions were made to be more suitable for clinical appearance, to reduce comorbidity and to combine axis, and it was tried to measure disease-symptom severity as a dimension in the evaluation of many psychopathologies. The application of Structural Equation Modeling (SEM), which has been used in different fields in recent years, in the field of health in order to support existing diagnostic tools, which are difficult due to the interaction of many different variables such as psychiatry, will support these studies. The aim of this study is to evaluate the use of SEM approach, which is a comprehensive multivariate analysis that simultaneously reveals the direct and indirect relationships between the variables, and evaluates the measurement errors and relationships that occur in this process in the model, in the assignment of individuals to the psychiatric disease-diagnosis group. In this study, some psychopathological (Childhood Trauma) and environmental factors (Multidimensional Perceived Social Support, Rosenberg Self-Esteem, Individual and Social Performance level) were determined by using the data of a thesis study previously completed in Ankara University Faculty of Medicine, Department of Mental Health and Diseases and assignment of disease-diagnosis were evaluated with non-recursive simultaneous equation models. In the study, parameter estimations were obtained through Stata program using two-stage probit least squares (2SPLS), two-stage conditional maximum likelihood (2SCML) and three-stage least squares (3SLS) methods with the help of instrumental variables. The results obtained from the study; 2SPLS and 2SCML methods with the help of instrumental variables; Multidimensional Perceived Social Support, Rosenberg Self-Esteem, Individual and Social Performance values did not have a significant effect on the assignment of individuals to the disease-diagnosis group; the 3SLS results indicate that childhood trauma and age can be determined as significant variables for self-esteem, childhood trauma for perceived support, and symptom severity for individual and social functionality. In this study, results for 3SLS, 2SPLS and 2SCML, which are specific to non-recursive models whose theoretical infrastructure is explained, were obtained and it was predicted that non-recursive models could be applied in the field of health, considering the generated diagram and relationship structure.
Benzer Tezler
- Çevresel etkenlerin psikopatoloji üzerine etkilerinin transdiagnostik faktörler bağlamında ele alınması
The effects of environmental factors on psychopathology in the context of transdiagnostic factors
FUAD BASHIROV
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
PsikiyatriAnkara ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAM CAN SAKA
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların kronotipik özellikleri ve ilişkili microrna düzeyleri
Chronotypical features of children with attention deficit and hyperactivity disorder and its association with microrna levels
MEHMET KARADAĞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
PsikiyatriGaziantep ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM GÖKÇEN
- Primer immün yetmezliği olan çocuk ve ergenlerde ve ebeveynlerinde psikopatoloji, bakım verme yükü ve yaşam kalitesi
Psychopathy, care burden and quality of life in children and adolescents diagnosed with primary immunodeficiency and their parents
İREM BATO
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERAH GENEL
DR. AYŞE KUTLU
- Bipolar bozukluk tip I tanılı ebeveyn çocuklarında psikopatoloji, travma, dissosiyasyon sıklığıve ilişkisi
Frequency and relationship between psychopathology, trauma, dissociation in the offspring of bipolar disorder type I
ZEYNEP ZORLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT COŞKUN
- Şizofrenide çocukluk çağı örselenmelerinin nedensel bir ilişkisi var mı? Şizofreni hastaları ve sağlıklı kardeşlerinin çocukluk çağı örselenmeleri yönünden karşılaştırılması
Is there any causal relation of the childhood traumas in schizophrenia? Comparison of patients with schizophrenia with their healthy siblings in terms of childhood trauma
ZEYNEP YILDIZ AKBEY
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
PsikiyatriKocaeli ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIZ