Ahlâk-ı Muhsinî'nin kaynak, yöntem ve muhteva bakımından incelenmesi
Analysis of ahlak-i Muhsini in terms of source, method and content
- Tez No: 717189
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT DEMİRKOL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 96
Özet
Bu araştırmada Ahlâk-ı Muhsinî, kaynak, yöntem ve muhteva bakımından incelenmiş ve ahlak literatüründeki bazı eserlerle mukayese edilmiştir. Bu yolla, 16. Yüzyıl Herat'ının büyük âlim ve ediplerinden olan Kâşifî'nin (ö. 1504) İslam ahlak düşüncesine yaptığı katkı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ahlâk-ı Muhsinî, hem Osmanlı Devleti hem de Cumhuriyet döneminde birçok defa Türkçeye tercüme edilmiştir. Murat Demirkol'un çevirisi üzerinden yapılan incelemede eserin kaynak, yöntem ve muhteva özellikleri tespit edilmiş ve karşılaştırmalar yapılmıştır. Ahlâk-ı Muhsinî'nin kaynakları, dinî, felsefî, edebî, siyasetname ve tarih türünden kaynaklar şeklinde gruplandırılarak tespit edilmiştir. Eserin edebî kaynaklarının diğerlerine oranla daha baskın olduğu belirlenmiştir. Eser, siyasetname türü kapsamındaki konulara yer vermekte ise de siyasetnameye indirgenemeyecek kapsam genişliğine sahiptir. Hatta ahlak kitabı yönünün siyasetname yönünden daha güçlü olduğu anlaşılmaktadır. Yapılan mukayesede Ahlâk-ı Muhsinî'nin sistematik ve tür farkına rağmen birçok açıdan daha ziyade Ahlâk-ı Alâî'ye benzediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu eserde kullanılan yöntem, erdem ahlakı, dinî ahlak, tasavvufî ahlak ve siyasetnâme türlerindeki yöntemlere kısmen benzese de farklılıklar taşıdığı anlaşılmaktadır. Eserde didaktik yön öne çıkmakta, sade ve etkili bir dil kullanılmakta, tümevarım ve analojiye daha yaygın başvurulduğu, karşılaştırmalar yapıldığı, çeşitli kültürlerden başarılı örneklerin aktarıldığı görülmektedir. Ahlâk-ı Muhsinî'de güzel hasletler, yani erdemler 40 bölüm halinde ele alınmıştır. Bu erdemlerin yaklaşık yarısı erdem ahlak literatüründeki erdemler ile örtüşmekte iken diğer yarısı, siyasi erdemler kategorisine dâhil edilmeye uygundur. Son bölüm, belli bir erdeme tahsis edilmemiş olup, devlet görevlilerinin terbiye ve adabıyla ilgili açıklamalar içermektedir. Esere siyasetnâme niteliğini kazandıran kısmın bu son bölüm olduğu anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this research, Ahlak-i Muhsini was examined in terms of source, method and content and compared with some works in the moral literature. In this way, the contribution of Kashifi (d. 1504), one of the great scholars and writers of 16th century Herat, to Islamic moral thought has been tried to be revealed. Ahlak-i Muhsini was translated into Turkish many times in both the Ottoman Empire and the Republic of Turkey. In the analysis whish was made on Murat Demirkol's translation; the source, method and content features of the work were determined and comparisons were made. The sources of Ahlak-i Muhsini were determined by grouping them as religious, philosophical, literary, political and historical sources. It has been determined that the literary sources of the work are more dominant than others. Although the work includes subjects within the books on politics, it has a scope that cannot be reduced to politics. In fact, it is understood that the moral book aspect is stronger than the political book aspect. In the comparison made, it has been concluded that, despite the systematic and genre difference, Ahlak-i Muhsini is more similar to Ahlak-i Alai in many respects. Even thoughthe method, which is used in this work, is partially similar to the methods used in virtue ethics, religious ethics, mystical ethics and politics, it is understood that it has differences. The didactic aspect comes to the fore in the work, a simple and effective language is used, inductions and analogies are used more widely, comparisons are made, and successful examples from various cultures are cited. In Ahlak-i Muhsini, good qualities are handled in 40 chapters. About half of these traits coincide with the virtues in the virtue ethics literature, while the other half are suitable for inclusion in the category of political virtues. The last part is not dedicated to a certain virtue and contains explanations about the decency and manners of state officials. It is understood that this last part is the part that gives the work the quality of a political name.
Benzer Tezler
- Hüseyin Vâiz el- Kâşifî'nin Ahlâk-ı Muhsinî'si
Husaın Waı'z Al Kashıfı's Akhlaq-ı Muhsini
KASIM ÇAZIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUNUS KAPLAN
- Hocazâde Abdülaziz Efendi ve Ahlâk-ı Muhsinî tercümesi (inceleme- metin vr. 61a-165b)
Hocazâde Abdülaziz Efendi ve Ahlâk-i Muhsinî translation (the text of studying vr. 61a-165b)
OSMAN PEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA BATUR
- Rıdvân b. Abdülmennân'ın Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî'si (1b-85b, inceleme-metin)
Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî of Rıdvan b. Abdulmennân (1b-85b, review-text)
SELMA ATAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH KOYUNCU
- Azmî Pir Mehmed'in Enîsü'l-Arifîn'i (İnceleme-tenkitli metin)
Enîsü'l-ârifîn of Azmî Pir Mehmed (Revi̇ew-cri̇ti̇cal edi̇ti̇on)
FATİH KOYUNCU
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM CEYHAN
- Kırk Su'al (inceleme-metin-sözlük)
Forty Su?al (analysis - text - dictionary)
YÜCEL ÖNEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KADİR GÜLER