Cevheretü't-tevhîd şerhlerinde Mu'tezile eleştirisi
Mu'tazila criticism in Cevheretü't-tawhid commentaries
- Tez No: 718193
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İHSAN AKAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 290
Özet
Kelâm ilmi, özündeki gelişmeye ve değişimci karaktere bağlı olarak tarihî süreçte hep ileriye dönük gerçekleştirdiği hamlelerle dikkat çekmiştir. Kimi zaman duraksama dönemleri geçirmiş olsa da canlı ve atılımcı görünümünden taviz vermemiştir. Kelâmın bu karakteristik özelliği farklı ekollerin zuhur etmesine zemin hazırlamıştır. Ortaya çıkan her ekol, kendi fikirlerinin doğruluğunu, karşıt fikirlerin ise yanlışlığını ispat etmeye gayret göstermiştir. Varmak istediği sonuca göre akla ve nakle değer biçerek sistematik bir düşünce üretmiş ve bu çerçevede metodolojik argümanlar geliştirerek karşı tarafı ilzam etmeye çalışmıştır. Bu ekollerden biri de Mu'tezilî kelâm düşüncesine karşı bir tepki olarak ortaya çıkan Eş'arîlik'tir. Eş'arîlik farklı bölgelerde önemli düşünürler tarafından temsil edilen bir mezheptir. Eş'arî inanç esaslarını kuşaktan kuşağa taşıyan ve mezhebî kimliğin devamını sağlayan Cevheretü't-tevhîd ve şarihleri de mezkûr ekolün bölgedeki önemli mümessilleri olmuşlardır. Bu çalışma Eş'arîlik düşüncesinin 17. yy. ve sonrası dönem eserlerinden olan Cevheretü't-tevhîd şerhlerinde Mu'tezile eleştirisini konu edinmektedir. Giriş, üç ana bölüm ve sonuçtan müteşekkil çalışmanın giriş kısmında Cevheretü't-tevhîd müellifi ve şerhleri hakkında bilgi verilmiş, müellifin yazdığı diğer şerhlere de kısaca değinilmiştir. Birinci bölümde Mu'tezile'nin kendisiyle Allah'ı tüm eksik sıfatlardan tenzih ettiği tevhîd ilkesi ele alınmış; tevhîd ilkesi altında ise şarihlerin Mu'tezile'yi sıklıkla tenkit ettiği sıfatullah, kelâmullâh (halku'l-Kur'ân), rü'yetullah ve cennet-cehennem konuları işlenmiştir. İkinci bölümde adalet ilkesi ele alınmış; adalet ilkesi altında da salâh-aslah, hüsün-kubuh, hayır-şer, insanın fiilleri konuları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Mu'tezile'nin diğer temel ilkelerine temas edilmiştir. Bu bağlamda ecel, rızık şefaat ve büyük günah meseleleri tenkit ve tahlil edilmiştir. Sonuç olarak Cevheretü't-tevhîd şerhleri, Mu'tezile'yi eleştirme noktasında Eş'arîlik düşüncesinin tüm kodlarını yansıtması açısından araştırmacılara yeterli düzeyde katkı sağlama imkânına sahiptir.
Özet (Çeviri)
The science of Kalam has always attracted attention with its forward-looking moves in the historical process, depending on its development and changeable character. Although it had periods of hesitation from time to time, it did not compromise its lively and enterprising appearance. This characteristic feature of kalam paved the way for the emergence of different schools. Each emerging school has endeavored to prove the correctness of its own ideas and the falsity of opposing ideas. It produced a systematic thought by valuing reason and transmission according to the result it wanted to reach, and tried to bind the other side by developing methodological arguments in this framework. One of these schools is Ash'arism, which emerged as a reaction against the Mu'tazilite theology. Ash'arism is a sect represented by important thinkers in different regions. Cevheretü't-tawhîd and its commentators, who carried the Ash'ari belief principles from generation to generation and ensured the continuation of the sectarian identity, were also important representatives of the aforementioned school in the region. This study focuses on the 17 th century Ash'ari thought. In its commentaries on Cevheretü't-tawhîd, which is one of the works of the period and thereafter, it deals with the criticism of Mu'tazila. In the introduction part of the study, which consists of an introduction, three main sections and a conclusion, information about the author of Cevheretü't-tawhîd and his commentaries is given, and other commentaries written by the author are briefly mentioned. In the first chapter, the principle of tawhid, in which Mu'tazila is free from all deficient attributes, is discussed; Under the principle of tawhid, on the other hand, the subjects of attribution-ullah, kalamullah (halku'l-Qur'an), rü'yetullah and heaven-hell, in which the commentators frequently criticize Mu'tazila, are covered. In the second part, the principle of justice is discussed; also under the principle of justice, the subjects of righteousness-aslah, goodness-kubuh, good-evil, human actions are discussed. In the third chapter, other basic principles of Mu'tazila are touched upon. In this context, the issues of death, sustenance, intercession and major sins have been criticized and analyzed. As a result, Cevheretü't-tawhîd commentaries have the opportunity to contribute to researchers at a sufficient level in terms of reflecting all the codes of Ash'arism thought at the point of criticizing Mu'tazila.
Benzer Tezler
- İbrahim El-lekānî'nin Cevheretü't-Tevhîd şerhlerinde itikadi farklılaşmalar
Theological differentiatios in the commentaries of İbrahim Al-Laqani's jawhara al-tavhid
HAKAN ÖZGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM HAKKI İNAL
- Molla Ali Turgay ve 'Nura İmânê Ji Tefsîra Kur'an'ê' tefsîri
Başlık çevirisi yok
SÜMEYYA KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinBatman ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞÜKRÜ AYDIN
- Kuduri şerhi el-Lübâb fî Şerhi'l-Kitâb'ın kaynakları ve metodu
The sources and methodology of al-Lubab fi sharh al-Kitab (A commentary on al-Quduri)
İLYAS KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH ACAR
- Kastamonu Küre derin maden kuyusunun yerleşim yeri ve dolayının mühendislik jeolojisi ve jeomekanik değerlendirilmesi
Engineering geology and geomechanic research of Kastamonu Küre shaft and its vicintiy area
MEHMET MURAT ORUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REMZİ KARAGÜZEL
PROF. DR. MAHİR VARDAR
- Bolkardağı altın-gümüş-kurşun-çinko cevherlerinin değerlendirilme olanaklarının araştırılması
Başlık çevirisi yok
NEŞET ACARKAN
Doktora
Türkçe
1984
Maden Mühendisliği ve Madencilikİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF. DR. TURGUT C. BAYRAKTAR