Osmanlı fetva literatürü çerçevesinde iltizam uygulamasının fıkhî tahlili
Legal analysis of tax farming (Iltizām) practice within the framework of Ottoman fatwā literature
- Tez No: 725539
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Devletin vergi toplama hakkını, belirli bir meblağ karşılığında bir şahsa devretmesi şeklinde özetlenebilecek iltizam, Osmanlı'da bir vergi tahsil yöntemi ve iç borçlanma usulü olarak kullanılmıştır. XVI. yüzyılın ortalarından itibaren devlet nakit ihtiyacını karşılamak için sıklıkla iltizam yöntemine başvurmuştur. Böylece iltizam merkezî hazine, timar ve vakıf olmak üzere Osmanlı malî sisteminin tamamında yaygın bir uygulama haline gelmiştir. Bu çalışma bugüne dek ikincil literatürde daha çok iktisâdî açıdan incelenen iltizamın, fıkhî boyutlarını ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu amaçla tezde, Osmanlı fetva literatüründe tespit edilen iltizam fetvalarından hareketle, Osmanlı ulemasının iltizam uygulamasına yaklaşımları değerlendirilmektedir. XVI. – XIX. yüzyıllar arasında yaşamış hem merkez hem de kenar müftülerinin verdiği tezde incelenen iltizama fetvalarına dayanarak, Osmanlı ulemasının iltizamı şer'î olmayan bir sözleşme olarak gördükleri söylenebilir. Ulemanın verdiği fetvalarda iltizam, örfte kendisinden beklenen sonuçları şer'an doğurmadığı için ehl-i örfün, iltizam fetvalarına ve söz konusu fetvalara göre verilen mahkeme kararlarına direnç gösterdiği de fetvalara yansımıştır.
Özet (Çeviri)
Iltizām (tax-farming), which can be summarized as the transfer of the state's right to collect taxes to a person in return for a certain amount, was a tax collection method and domestic borrowing instrument in the Ottoman Empire. Since the middle of the 16th century, the state had resorted to tax farming to meet its cash needs, and it had become a common practice in the entire Ottoman financial system, including the Ottoman financial central treasury, tīmār and waqf. This study tries to reveal the legal dimensions of tax farming, which has usually been studied economically in the secondary literature until today. For this purpose, in the thesis, the approaches of the Ottoman scholars to the practice of tax farming are evaluated based on the tax farming fatwās determined in the Ottoman fatwā literature. Based on the iltizām fatwās analyzed in the thesis given by both the central and the border muftīs who lived between the 16th and 19th centuries, it can be said that the Ottoman ʿulamāʾ regarded tax farming as an illegal and void contract. Since iltizām in the fatwās given by the ʿulamāʾ did not produce the expected results in the custom ('urf), it was also reflected in the fatwas that the ahl-i 'urf resisted the iltizām fatwās and the court decisions made according to the aforementioned fatwās.
Benzer Tezler
- İlaveli Mecmua-i Cedide ve dönemin yeni meselelerinin fıkhî açıdan değerlendirilmesi
İlaveli Mecmua-i Cedide and the evaluation of new problems of the period from the perspective of İslamic law
SÜMEYYE ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL CEBECİ
- El-Fetâvâ'l-Velvâliciyye'nin Hanefî Nevâzil literatüründeki yeri (Bey' akdinin şartları çerçevesinde)
Başlık çevirisi yok
ESRA TAVŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. ALİ BARDAKOĞLU
- İslam muhâkeme hukukunda defi davası
Defence case of Islamic judgement law
DERYA ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinKocaeli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYHAN HIRA
- Mecelle mukaddimesinde yer alan ispat vasıtalarıyla ilgili kaideler
The legal maxims (Qawaid) related to the means of evidence in the introduction (Muqaddima) of majalla
ELİF MAZLUM
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM ÖNDER
- Fetâvâ-yı Tatarhâniyye'nin fıkıh tarihindeki yeri (Aile Hukuku örneği)
The place of el-Fetâwâ et-Tatarhâniyye in the history of fikh (exemplary of law of domestic relations)
TUĞBA DEMİRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinMarmara Üniversitesiİslam Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM KÂFİ DÖNMEZ