Geri Dön

Osmanlı fetva literatürü çerçevesinde iltizam uygulamasının fıkhî tahlili

Legal analysis of tax farming (Iltizām) practice within the framework of Ottoman fatwā literature

  1. Tez No: 725539
  2. Yazar: MUHAMMED TAHA KARA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN KAYA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 102

Özet

Devletin vergi toplama hakkını, belirli bir meblağ karşılığında bir şahsa devretmesi şeklinde özetlenebilecek iltizam, Osmanlı'da bir vergi tahsil yöntemi ve iç borçlanma usulü olarak kullanılmıştır. XVI. yüzyılın ortalarından itibaren devlet nakit ihtiyacını karşılamak için sıklıkla iltizam yöntemine başvurmuştur. Böylece iltizam merkezî hazine, timar ve vakıf olmak üzere Osmanlı malî sisteminin tamamında yaygın bir uygulama haline gelmiştir. Bu çalışma bugüne dek ikincil literatürde daha çok iktisâdî açıdan incelenen iltizamın, fıkhî boyutlarını ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu amaçla tezde, Osmanlı fetva literatüründe tespit edilen iltizam fetvalarından hareketle, Osmanlı ulemasının iltizam uygulamasına yaklaşımları değerlendirilmektedir. XVI. – XIX. yüzyıllar arasında yaşamış hem merkez hem de kenar müftülerinin verdiği tezde incelenen iltizama fetvalarına dayanarak, Osmanlı ulemasının iltizamı şer'î olmayan bir sözleşme olarak gördükleri söylenebilir. Ulemanın verdiği fetvalarda iltizam, örfte kendisinden beklenen sonuçları şer'an doğurmadığı için ehl-i örfün, iltizam fetvalarına ve söz konusu fetvalara göre verilen mahkeme kararlarına direnç gösterdiği de fetvalara yansımıştır.

Özet (Çeviri)

Iltizām (tax-farming), which can be summarized as the transfer of the state's right to collect taxes to a person in return for a certain amount, was a tax collection method and domestic borrowing instrument in the Ottoman Empire. Since the middle of the 16th century, the state had resorted to tax farming to meet its cash needs, and it had become a common practice in the entire Ottoman financial system, including the Ottoman financial central treasury, tīmār and waqf. This study tries to reveal the legal dimensions of tax farming, which has usually been studied economically in the secondary literature until today. For this purpose, in the thesis, the approaches of the Ottoman scholars to the practice of tax farming are evaluated based on the tax farming fatwās determined in the Ottoman fatwā literature. Based on the iltizām fatwās analyzed in the thesis given by both the central and the border muftīs who lived between the 16th and 19th centuries, it can be said that the Ottoman ʿulamāʾ regarded tax farming as an illegal and void contract. Since iltizām in the fatwās given by the ʿulamāʾ did not produce the expected results in the custom ('urf), it was also reflected in the fatwas that the ahl-i 'urf resisted the iltizām fatwās and the court decisions made according to the aforementioned fatwās.

Benzer Tezler

  1. İlaveli Mecmua-i Cedide ve dönemin yeni meselelerinin fıkhî açıdan değerlendirilmesi

    İlaveli Mecmua-i Cedide and the evaluation of new problems of the period from the perspective of İslamic law

    SÜMEYYE ŞİMŞEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İSMAİL CEBECİ

  2. El-Fetâvâ'l-Velvâliciyye'nin Hanefî Nevâzil literatüründeki yeri (Bey' akdinin şartları çerçevesinde)

    Başlık çevirisi yok

    ESRA TAVŞAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Dinİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. ALİ BARDAKOĞLU

  3. İslam muhâkeme hukukunda defi davası

    Defence case of Islamic judgement law

    DERYA ŞİMŞEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinKocaeli Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYHAN HIRA

  4. Mecelle mukaddimesinde yer alan ispat vasıtalarıyla ilgili kaideler

    The legal maxims (Qawaid) related to the means of evidence in the introduction (Muqaddima) of majalla

    ELİF MAZLUM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DinYalova Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUHARREM ÖNDER

  5. Fetâvâ-yı Tatarhâniyye'nin fıkıh tarihindeki yeri (Aile Hukuku örneği)

    The place of el-Fetâwâ et-Tatarhâniyye in the history of fikh (exemplary of law of domestic relations)

    TUĞBA DEMİRKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    DinMarmara Üniversitesi

    İslam Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM KÂFİ DÖNMEZ