Anadolu'da Amerikan protestan yerleşkeleri: Talas ve Tarsus örneği
American protestant campuses in Anatolia: Case study on Talas and Tarsus
- Tez No: 731538
- Danışmanlar: PROF. DR. FERİDE ÖNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Yerleşke, kolej, eğitim, Protestan kolej kampüsleri, bellek, Campus, college, education, Protestant colleges, memory
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Sanayi devrimi sonrası sömürgeciliğin hızla yayıldığı dünyada Ortadoğu'daki ve Asya'daki zenginliklere giden yolda Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde bulunan Anadolu önemli bir nokta olarak görünmektedir. Bahsedilen zenginliklere ulaşmak için bu eşik taşı, özellikle 19.yy.'ın başlarından itibaren misyoner örgütlerinin yoğun olarak etkinlik gösterdiği bir coğrafya olarak göze çarpmaktadır. Bu örgüt gruplarından bir tanesi de Protestanlık ajandasıyla hareket eden The American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM)'dir. ABCFM Anadolu topraklarında eğitim ve sağlık alanında etkinliklerde bulunmuştur. Bu etkinlikler Anadolu içerisinde ABCFM'in belirlemiş olduğu misyon bölgelerinde kurulan yerleşkelerde gerçekleşmiştir. Misyoner okullarına ve okulların çalışmalarına, ABCFM'in Amerika'daki merkezlere gönderdiği raporlar tarandığında, sanılanın aksine ilk tepkilerin Müslümanlar topluluklardan değil, Yahudi ve Hıristiyan cemaatlerinden gelmiş olması ilgiç bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durumda Protestan Misyonerler için tek hedef olarak cemaatsiz azınlık gruplar görünmektedir. Sosyolojik açıdan Osmanlı toplumunun genellikle dışa kapalı cemaat ve örgüt gruplarından oluştuğu düşünülürse misyoner örgütleri açısından eğitim etkinliklerini gerçekleştirebilmek için sağlık alanında da etkin olmak ve bu sayede yerel topluluklara temas edebilme ve onlarla iyi ilişkiler kurmak gerekli görünmektedir. Bundan dolayıdır ki Protestan misyonerler, bu çalışmanın inceleme alanları olan eğitim etkinliklerini gerçekleştirdikleri yerleşkelerin birçoğunda aynı zamanda sağlık alanında da yapılar oluşturmuşlardır. Bu çalışmada Protestan Misyoner yerleşkelerinin, altlığı Batılı bir model olarak, getirdikleri yenilikler, yerleşkelerin gelişimleri, kente katılımları ile ilgili süreçler, kentsel bellekte ve toplumsal hafızada bıraktıkları izler ve Cumhuriyet döneminde karşılaştıkları yeni ortam karşısındaki dönüşümleri irdelenmektedir. Bu çalışma altı bölümden oluşmaktadır ve ilk dört bölüm, son bölümde alan çalışması yapılarak incelenmiş olan yerleşkeler için altlık oluşturmak amacıyla hazırlık çalışmalarıdır. Tezin altı bölümünü içeren strüktür şu şekilde kurulmuştur; Birinci bölümde tezin ana teması ve literatür özeti işlenmiş ve çalışmanın önemi, hedefi ve hipotez ortaya konmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde misyonerlik, misyonerliğin tarihçesi ve gelişimi gibi kavramlari kolej kurumları, gelişimleri ve Protestan kolej geleneği incelenmiştir. Üçüncü bölümde Osmanlı İmparatorluğu'nda geleneksel eğitim kurumlarının geçmişi, bu dönemde gelişim ve yayılma göstermiş olan misyoner etkinlikleri ve yerleşkeleri, Batılı bir model olarak seküler eğitim sistemi ve yerleşke kültürü, bu yerleşkelerin gelişimleri, getirdikleri yenilikler, farklılıklar ve benzerlikler incelenmiştir. Devamında, misyoner yerleşkelerinin Dünya Savaşı sonrasında ve Cumhuriyet'in ilanıyla yeni bir ideolojiye sahip olan yeni devlet biçiminde ne yönde değiştikleri, dönüştükleri ve/veya geliştikleri, kendi ortamını yaratan yerleşke kültürünün ne yönde evrildiği tartışılmaktadır. Dördüncü bölümde önceki bölümde elde edilen bulgular neticesinde, aynı orijinden gelen ancak birisi ajandası doğrultusunda planlama kararlarına ve mimari kurguya sahip diğeri ise coğrafi yerel unsurlardan beslenerek biçimlenen, tezin incelediği tarihsel dönemler içerisinde sürekli olarak organik bağa sahip Tarsus Amerikan Koleji ve Talas Amerikan Okulu üzerinden karşılaştırma yapılarak alan çalışması gerçekleştirilmiştir. Son bölüm, yapılan araştırmalara göre elde edilen sonuçlar ışığında değerlendirmeler içermektedir ve çalışmanın önceki bölümlerinde değinilen başlıklar üzerinden öneriler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In the world where colonialism spreads rapidly after the industrial revolution, Anatolia, in the borders of the Ottoman Empire and on the way to richness in the Middle East and Asia, seems to be an important point. In order to reach that fortunes and assets, this threshold stone stands out as a geography where missionary organizations have been active especially since the beginning of the 19th century. One of these organizational groups is The American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM), which acts with the Protestant agenda. ABCFM had carried out activities in the field of education and health in Anatolia. These activities took place in the campuses established in the mission regions determined by ABCFM in Anatolia. When the reports sent to ABCFM's centers in America are scanned, it is an interesting fact that the first reactions to missionary schools and their activities came from Jewish and Christian communities, not from Muslim communities. In this case, non-communal minority groups seem to be the only target for Protestant Missionaries. Considering that the Ottoman society is generally composed of closed communities and organizational groups in sociological terms, it seems necessary for missionary organizations to be active in the field of health and to be able to contact local communities and establish good relations with them in order to carry out educational activities. For this reason, Protestant missionaries also established structures in the field of health in many of the campuses where they carried out educational activities, which are the areas of study in this thesis. In this study, the innovations of the Protestant Missionary campuses as a Western model, the development of the campuses, the processes related to their participation in the city, the traces they left in the urban memory and social memory, and the transformations they encountered in the Turkish Republic era are examined. This study consists of six chapters and the first four chapters are preparatory studies in order to create a base for the campuses that have been studied by making fieldwork in the last chapter. The structure that contains the six chapters of the thesis has been established as follows; In the first chapter, the main theme of the thesis and a summary of the literature are discussed, and the importance, target and hypothesis of the study have been tried to be revealed. In the second part, concepts such as missionary, the history and development of missionary are examined. In the third chapter, the history of traditional educational institutions in the Ottoman Empire, missionary activities and campuses that have developed and spread during this period, the secular education system and campus culture as a Western model, the developments of these campuses, their innovations, differences and similarities are examined. In addition, it is discussed in what direction the missionary campuses changed, transformed and / or developed in the form of a new state with a new ideology after the proclamation of the Republic, and how the campus culture that created its own environment evolved. In the fourth chapter, as a result of the findings obtained in the previous chapters, the field study was carried out on Talas American School and Tarsus American College, which have an organic connection throughout the historical periods examined in the thesis. The last section includes evaluations in the light of the results obtained according to the researches and offers suggestions based on the titles mentioned in the previous sections of the study.
Benzer Tezler
- Türkiye'de Amerikan Protestan misyonerlerinin faaliyetleri çerçevesinde Bursa şubesi(istasyonu)1834-1928
Bursa station in the scope of American protestant missionaries' activities in Turkey (1834-1928)
ÖZGÜR YILDIZ
- XIX. yüzyılın ikinci yarısında Bitlis vilayetinde Amerikan protestan misyonerleri ve faaliyetleri
American protestant missonaries and their activities in Bitlis province on the second part of the 19th century
ERALP YAŞAR AZAP
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÜREKLİ
- Osmanlı'da misyonerliğin mimariye yansımaları: Tanzimat sonrası merkezi Türkiye Misyonu kapsamında misyoner ve gayrimüslim okulları
Reflections of missionary in the ottoman empire on architecture: Missionary and non-Muslim schools within the scope of the post-Tanzimat central Turkey Mission
SERVET ÖZKAN
Doktora
Türkçe
2021
Sanat TarihiSakarya ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSEN TEZCAN KAYA
- Amerikan Board misyonerliği ve 1892-1893 Merzifon Ermeni İsyanına etkileri
The missionary of American Board and its effects to the 1892-1893 Merzi̇fon Armenian Revolt
OĞUZ GÜL
- Fitnenin ve terakkinin merkezleri: Osmanlı devletinde apostolik Ermeniler arasında Anadolu misyoner istasyonları, 1878-1896
Centers of provocation and progress: Anatolian missionary stations within the Ottoman state and among apostolic Armenians, 1878-1896
SCOTT RANK
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
Tarihİstanbul Bilgi ÜniversitesiTarih Bölümü
PROF. DR. CHRİSTOPH K. NEUMANN