Antalya Abdal Musa Dergahı ve etki alanı: Menkıbevi kuruluş, tarihçe, deniz aşırı ilişkiler
Antalya Abdal Musa Lodgeand area of influence:Legendary foundation, history, overseas relations
- Tez No: 733284
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET TAŞGIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Sosyoloji, Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Sociology, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Alevi Bektaşi Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 268
Özet
On dördüncü yüzyılda yaşadığı bilinen Abdal Musa, Bektaşiliğin erken dönemlerinde etkili olmuş Rum Abdallarındandır. Orhan Gazi devrinde, yeniçeri ocağının kurucu pir olarak Hacı Bektaş Veli'ye bağlanmasında önemli rol oynadığı tahmin edilmektedir. Bektaşi erkânında on iki posttan on birincisi ona ithaf edilmiştir. Alevi toplulukları arasında büyük saygınlığa sahiptir ve kurduğu dergâh Bektaşiliğin tarihte bilinen en büyük dergâhlarından biri haline gelmiştir. Çalışmada Abdal Musa'nın tarihi kişiliği ve kurduğu dergâhın etki alanı farklı boyutlarıyla araştırılmıştır. İlk bölümde literatür değerlendirmesinin ardından, Abdal Musa'yı yaratan derviş geleneğinin tarihsel arka planı ele alınmıştır. Ardından Abdal Musa hakkında kroniklerde mevcut bilgi değerlendirilmiştir. Menâkıbnâmeler izlenerek söylenceler analiz edilmiş, tarihsel gerçeklikle bağları araştırılmıştır. Söylence-mekân ilişkisi üzerinde özellikle durulmuş, bölümler alanda okunarak Tekke Köyü sakinlerinin görüşlerine başvurmak suretiyle bazı sonuçlara varılmıştır. İkinci bölümde dergâhın tarihsel gelişimi araştırılmaktadır. Osmanlı-Safevi geriliminin dergâh ve derviş geleneği üzerinde yarattığı dönüşümün üzerinde durulmuş, sonuçları tartışılmıştır. Dergâh'ın kurulduğu alanın tarih boyunca ticaret yolları üzerinde yer aldığı tespit edilmiş, güvenlik ve konaklama ihtiyacının karşılanması yoluyla Osmanlı sosyal ve ekonomik sistemine entegrasyon süreci aydınlatılmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölüm Bektaşiliğin Doğu Akdenizde yayılışı konusuna ayrılarak Abdal Musa Dergahı'nın bu gelişmeye etkisi ele alınmış, Mısır ve Girit Bektaşi gelenekleri ile Antalya arasındaki tarihsel bağlar araştırılmıştır. Abdal Musa'nın Mirası adlı dördüncü bölümde, Alevi Bektaşi geleneğinde Abdal Musa, Halk şiirinde Abdal Musa, Tekke Köyü ve Değirmenköy'ün özgünlüğü, Akçaeniş Tahtacı Türkmen ve Yörük belleğinde Abdal Musa konularına yer verilmiştir. Son olarak Batı Akdeniz ve Ege bölgesinde Abdal Musa'nın izleri alanda araştırılmış, çalışma sonuç ve genel bir değerlendirme ile tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Abdal Musa, known to have lived in the fourteenth century, is one of the Anatolian Abdals who were influential in the early stages of Bektashism. It is thought that he played an important role in connecting Janissary soldiers to Hacı Bektaş Veli as the founding pir during the Orhan Gazi period. The eleventh sheepskin rug out of twelve in ritual ceremonies of the Bektashi order is dedicated to Abdal Musa. He is highly respected among Alevi communities, and the lodge he founded has become one of the largest known orders of Bektashism in history. In the study, the historical personality of Abdal Musa and the influence of the dervish lodge he founded were investigated with different dimensions. In the first part, after the literature review, the historical background of the dervish tradition that created Abdal Musa is discussed and basic concepts are included. Then, the information available in the chronicles about Abdal Musa was evaluated. By following the legends, the myths were analyzed and their ties with the historical reality were investigated. Particular attention was paid to the myth-space relationship, and some conclusions were reached by reading the chapters in the field of Tekke village and referring to the views of the residents. In the second part, the historical development of the lodge is investigated. The effect and transformation of the OttomanSafavid tension on the dervishes and dervish tradition is emphasized and the results are discussed. It has been determined that the area where the lodge was established was located on trade routes throughout history, and the reasons for the integration of the lodges into the Ottoman social and economic system by meeting security and accommodation needs are clarified. The third chapter is devoted to the spread of Bektashism in the Eastern Mediterranean, and the effect of Abdal Musa Lodge on the process is discussed. The historical ties between the Bektashi traditions of Egypt, Crete and Antalya are investigated. In the fourth chapter called The Legacy of Abdal Musa, Abdal Musa in the Alevi Bektashi tradition, Abdal Musa in folk poetry, the authenticity of Tekke Village and Değirmenköy, and Abdal Musa in the memory of Akçaeniş Tahtacı Türkmen and Yörük are included. The traces of Abdal Musa in Burdur, Denizli and Aegean regions are investigated, and the study is completed with a conclusion and a general evaluation.
Benzer Tezler
- Antalya Türkmen Alevileri'nde dini ve sosyal hayat
Religious and social life of Antalya Turkmen Alevist
MUKADDER ZANCO
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAkdeniz ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK TEBER
- Dergâh-i Abdal Musa: A heterodox dervish tekke between the state and the people
Dergâh-ı Abdal Musa: Devlet ve halk arasında bir heterodoks tekke
GİZEM KAŞOTURACAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
Tarihİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Bölümü
PROF. DR. ÖZER ERGENÇ
- Abdal Alevilerinde toplumsal kimlik ve kadın (Antalya örneği)
Social identity and women in Abdal Alevis (case of Antalya)
NAZLI YETKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
SosyolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABRİ ÇAKIR
- Abdallar üzerine etnografik bir alan araştırması: Antalya Abdalları, kültür, kimlik ve toplumsal değişme
An ethnographic field research on the Abdals: The Abdals of Antalya, culture, identity and social change
ERDİ DEMİR
Doktora
Türkçe
2023
AntropolojiAkdeniz ÜniversitesiAkdeniz Yeni ve Yakınçağ Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH USLU
- Deve Güreşi ritüellerinde müzik ve müzisyenlik
Music and musicianship in Camel wrestling rituals
ORÇUN BERRAKÇAY
Doktora
Türkçe
2015
MüzikDokuz Eylül ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM YAVUZ YÜKSELSİN