Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında sezgici felsefenin tezahürü
Reflections of intuitive philosophy in Turkish literature of the Repuclic Period
- Tez No: 740887
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM ŞAHİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Türk Dili ve Edebiyatı, Philosophy, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 253
Özet
Fransız filozof Henri Bergson'un (1859-1941) 19. yüzyılın hâkim öğretisi olan pozitivizmin dünyanın algılanmasında ve bilgi edinmede yeterli olmadığı, sezgiye dayalı bilginin insanı asıl gerçek bilgiye ulaştıracağı yönünde geliştirdiği ve yeni bir zaman anlayışı getirdiği sezgi (intuition) felsefesi, 20. yüzyıl düşüncesinde önemli bir açılım meydana getirmiştir. Türk düşüncesinde 1910'lu yıllardan itibaren tanınmaya başlayan sezgicilik öğretisinin, düşünce ve sanat alanlarında etkili olduğu düşünülmektedir. Bu bakımdan tezin konusunu fikrî sahada başlayan bu tesirin, edebî sahaya yansımalarının içeriği ve boyutlarının araştırılması oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında bireyin ruh ve zihin dünyasına yönelik olarak yazılan şiir ve nesir türündeki eserlerin felsefi arka planını araştırmak ve buradan hareketle dönem edebiyatı ile düşünce ortamının münasebetini incelemektir. Çalışmada, fikri sahada aydınların ve sanatkârların düşünce yapısını ve hayatı algılamalarını biçimlendiren sezgicilik temel alınarak, bu düşüncenin Türk entelektüel hayatına girişi ve edebiyata etkileri tarihsel ve felsefi bir okumaya tabi tutulmuştur. Kronolojik bir okuma ile etkinin ne zaman ve nasıl başladığı, ne kadar devam ettiği, hangi aşamalardan geçtiği, edebî sahadaki tezahürünün ne zaman başladığı, ilişkilendirilebilecek kavramlar, sanatkârların birbirini etkileyip etkilemediği gibi hususlar üzerinde durulmuştur. Bu çalışma ile 1930'lar sonrasında dış dünyanın anlatımını önceleyen, günün koşullarına göre şekillenen edebiyat ve onun yanı başında bireyi ve onun iç dünyasını ele alan edebiyat olarak kabaca sınıflandırılabilecek iki edebî temayülün ortaya çıkışının sebeplerinin neler olduğu, 1920'lerde ve 1930'larda Türk entelektüel hayatında yankı bulan felsefi akımlar arasında sezgi felsefesinin yeri, Bergson'un Türk entellektüelleri için ne anlama geldiği ve Bergson'a yönelimin altında yatan sebeplerin nasıl açıklanabileceği gibi hususlar tezin merkez problemlerini teşkil etmektedir. Buradan hareketle, sanatkârların sezgici bir tavra sahip olup olmadığı ve sezgici tavrın ifadelerine yansıma biçimleri incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The philosophy of intuition, developed by the French philosopher Henri Bergson (1859-1941) in the direction that positivism, which is the dominant teaching of the 19th century, is not sufficient in perceiving the world and acquiring knowledge, and that intuition-based knowledge will lead people to real knowledge, has created an important opening in the thought of the 20th century. It is thought that the intuitionism doctrine, which has been recognized in Turkish thought since the 1910s, is effective in the fields of thought and art. In this respect, the subject of the thesis is the investigation of the content and dimensions of the reflections of this influence, which started in the intellectual field, on the literary field. The aim of the study is to investigate the philosophical background of the works of poetry and prose written for the soul and mental world of the individual in the Republican period Turkish literature and to examine the relationship between the period literature and the environment of thought. In this study, on the basis of intuitionism that shapes the mentality and perception of life of intellectuals and artists in the intellectual field, the entry of this thought into Turkish intellectual life and its effects on literature has been subjected to a historical and philosophical reading. With a chronological reading, issues such as when and how the effect started, how long it lasted, what stages it went through, when its manifestation in the literary field began, the concepts that could be related, and whether the artists influenced each other were examined. The main subject of the thesis is what the reasons for the emergence of two literary tendencies, literature that prioritizes the expression of the outer world after the 1930s and literature that deals with the inner world of the individual, the place of intuition philosophy in Turkish intellectual life in the 1920s and 1930s, the importance of Bergson for Turkish intellectuals and reasons for interest in Bergson. From this point of view, whether the artists have an intuitive attitude and the reflection of the intuitive attitude on their expressions were examined.
Benzer Tezler
- Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında bir iletişim ortamı olarak mahkemeler
The republican period in Turkish literature courts used as a communication device
İBRAHİM HAKAN DÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2009
İletişim BilimleriAnkara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. NACİ BOSTANCI
- Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında distopik romanlarının kuramsal analizi ve tematik çerçevesi (1990-2019)
Theoretical analysis and thematic framework of dystopic romans in the Republican Period in Turkish literature (1990-2019)
İPEK DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MESUT TEKŞAN
- Cumhuriyet dönemi Türk Edebiyatında biyografik roman türü
Biographical novel type in Turkish Literature of the republican
FATMA ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEDİA KOÇAKOĞLU
- Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında çocuk ve ilk gençlik romanlarının anlatımcılık I kuramına göre incelenmesi
Analysis of children's and young period novels in Republican Turkish literature according to theory of narrative I
MEHMET ERTARGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıMuş Alparslan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL SUPHANDAĞI
- Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında kadın temsilleri ve kimlik sorunları bağlamında bir varoluş mücadelesi: 'Ölmeye yatmak'
A struggle for existence in the context of female representation and identity problems in Turkish republican literature era: 'Ölmeye yatmak'
ELMAS DÖNMEZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
İletişim Bilimleriİstanbul Kültür Üniversitesiİletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PERİHAN TAŞ ÖZ