Uluslararası hukukun emredici normları
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 741661
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CEREN ZEYNEP PİRİM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 232
Özet
Bu çalışmanın konusunu, uluslararası hukukun gelişiminde ve zaman içinde uğradığı değişimde önemli bir rol üstlenen ve bu nedenle güncelliğini korumakta olan uluslararası hukukun emredici normları oluşturmaktadır. Uluslararası hukukun emredici normları, devletlerin eşit egemenliği ilkesinin hâkim olduğu uluslararası hukukun alışık olmadığı bir anlayışın izlerini taşımakta ve böylece uluslararası hukuku belli ölçüde bir değişime sürüklemektedir. Uluslararası hukukta egemenliğin doğal bir sonucu olarak devletler irade serbestisine sahipken 1969 Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi'nin kabulüyle uluslararası hukukun emredici normları irade serbestisinin sınırı olarak devletlerin karşısında bir fren haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, devlet egemenliğini frenleme işlevini haiz uluslararası hukukun emredici normlarının nasıl bunu başarabildiği sorusundan hareketle bunların gelişimini, içeriğini, doğasını, kapsamını ve ihlal edilmesi halinde doğan uluslararası sorumluluğu incelemektir. Bu doğrultuda çalışma dört bölümden oluşmakta ve sırasıyla uluslararası hukukta emredici norm kavramının düşünsel temelleri, uluslararası hukukun emredici normlarının içeriği ve mahiyeti, uluslararası hukukun emredici normlarının kapsamı ve uluslararası hukukun emredici normlarının ihlalinden doğan uluslararası sorumluluk (ağırlaştırılmış sorumluluk) incelenmektedir. İlk bölümde uluslararası hukukta emredici norm kavramının düşünsel temellerinin ortaya konması hedeflenmektedir. Bunun için, tarihsel ve teorik bir yöntem benimsenerek emredici norm kavramının gelişim süreci aktartılmıştır. Bu kapsamda, emredici norm kavramının tarihsel arka planı ve emredici norm kavramının pozitif uluslararası hukukta kabulü incelenmiştir. Emredici norm kavramının tarihsel arka planı iki aşamada ele alınmıştır. İlk olarak genel olarak emredici norm kavramının, ardından uluslararası hukukta emredici norm kavramının zaman içinde nasıl geliştiği ortaya konmuştur. Genel olarak emredici norm kavramının izlerine, aynı isimle olmasa da kavramsal olarak Roma hukukunda rastlanmaktadır. Roma hukukunda mevcut olan özel sözleşmelerle kamu hukuku kurallarının değiştirilemeyeceği ilkesinin emredici norm kavramının doğasıyla örtüştüğü gözlemlenmektedir. Böylece varlığını çok eski tarihlerden beri sürdürdüğü anlaşılan kavram, uluslararası hukukta 17. ve 18. yüzyıllarda, erken dönem yazarların eserlerinde düşünsel olarak ifade edilmiştir. Doğal hukuk anlayışının hâkim olduğu o dönemler Grotius tarafından devletlerin ne olursa olsun uygulamaktan vazgeçemeyeceği bazı kuralların varlığından söz edilmiştir. Büyük ölçüde onun izinden giden Wolff ve Vattel uluslararası hukuku gerekli ve gönüllü uluslararası hukuk olarak ikiye ayırmış ve gerekli uluslararası hukuka aykırı tüm uluslararası hukuk kurallarının geçersiz olacağını öngörmüşlerdir. Daha sonra 20. yüzyıl boyunca, iki dünya savaşının vahim sonuçlarının da etkisiyle öğretide daha yoğun sürdürülen tartışmalara rastlanmıştır. Bu süreçte Lauterpacht tarafından klasik uluslararası hukuk yapısının insanlığın gelişen ihtiyaçlarına cevap vermekte yetersiz kaldığından hatta bireylerin de artık uluslararası hukuk kişileri olarak görülmesi eğiliminden söz edilmiştir. Verdross tarafından devletlerin ahlaka aykırı sözleşme yapamayacağı savunulmuştur. Buna karşılık, Schwarzenberger uluslararası hukukun emredici normlarının olsa olsa devletlerin iradesiyle öyle addettiği kurallar olabileceğini savunmuş ve uluslararası hukuk yapısının bundan başka bir anlayışla örtüşmediğini ileri sürmüştür. Weil ise uluslararası hukukun emredici normlarına bunları yalnızca bir grup ayrıcalıklı devletin belirlemesi ihtimalini vurgulayarak şüpheyle yaklaşmıştır. Bu tartışmalar, emredici normların pozitif uluslararası hukukta kabulüne giden sürecin teorik alt yapısını oluşturmuştur. Emredici norm kavramının pozitif uluslararası hukukta kabulü ise yine iki aşamada ele alınmıştır. İlk olarak Uluslararası Hukuk Komisyonu'nun andllaşmalar hukuku üzerine çalışmaları kapsamında sunulan raporlar, ardından Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi'nin kabul edilmesiyle sonuçlanan Viyana Konferansı kapsamında devletlerin sunduğu görüşler incelenmiştir. Uluslararası Hukuk Komisyonu'nun çalışmalarında özel raportör Lauterpacht amacı uluslararası hukuka aykırı olan andlaşmaların geçersizliğini savunmuş ve uygulanması uluslararası hukuka aykırı olan andlaşmaların geçersiz olacağına ilişkin bir öneri sunmuştur. Ardından özel raportör Fitzmaurice ilk defa açıkça jus cogens terimini kullanarak bir andlaşmanın geçerli olabilmesinin jus cogens kurallara uygun olmasına bağlı olduğunu ifade eden bir öneride bulunmuştur. Son olarak özel raportör Waldock selefinin önerisine sadık kalmış ve bunun yanında jus cogense aykırı andlaşma örnekleri içeren bir öneride bulunmuştur. Ancak bu önerilerden hiçbiri tam olarak kabul görmemiştir. En nihayetinde, Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi'nin 53. maddesinin neredeyse aynısı bir madde önerisi Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na sunulmuştur. Viyana Konferansı kapsamında bu taslak maddeyi yorumlayan devletlerden andlaşmalar hukukunun kodifiye edilmesi kapsamında emredici normlara yer verilmesine sıcak bakanlar olduğu kadar şüpheyle yaklaşanlar hatta şiddetle karşı çıkanlar olmuştur. Taslak maddenin geliştirilmesi için dile getirilen önerilerden yalnızca emredici normların uluslararası toplum tarafından tanınması yönündeki öneri maddenin nihai haline dahil edilmiştir. Nihayet, devletlerin büyük çoğunluğunun kabulüyle emredici norm kavramı pozitif uluslararası hukukun bir parçası haline gelmiştir. Tüm bu bilgiler ışığında, uluslararası hukukta emredici norm kavramının düşünsel temellerinin çok eski zamanlardan itibaren atıldığı, bu düşünsel temeller sayesinde günümüzde uluslararası hukukta emredici normların varlığına dair herhangi bir şüphenin kalmadığı ve uluslararası hukukta emredici norm kavramının klasik uluslararası hukuku yukarıda ifade edilen süreç boyunca belli ölçüde değişime uğrattığı sonucuna varılmıştır. İkinci bölümde uluslararası hukukun emredici normlarının içeriğinin ve mahiyetinin belirlenmesi hedeflenmektedir. Bunun için, tümdengelim yöntemi benimsenerek Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi'nin 53. ve 64. maddelerinden yola çıkılmış ve uluslararası hukukun emredici normlarının hangi unsurlardan oluştuğu, kaynaklarının neler olabileceği ve hukuki etkisinin neler üzerinde doğabileceği araştırılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle uluslararası hukukta emredici norm kavramının unsurları, ardından uluslararası hukukun emredici normların uluslararası hukuk kaynaklarıyla ve bazı hukuki işlemlerle ilişkisi incelenmiştir. Uluslararası hukukta emredici norm kavramının unsurları incelenirken 53. maddedeki unsurların emredici normların yalnızca normatif özelliklerini yansıttığı, oysa emredici normların içeriğinin bunlardan ibaret olmadığı, onu betimleyen koruduğu hukuki menfaatlere ilişkin başka unsurları da barındırdığı görülmüştür. İşte bu nedenle emredici normların öncelikle şekli unsurları ardından maddi unsurları incelenmiştir. 53. maddedeki tanım ışığında şekli unsurlar; bir bütün olarak devletlerin uluslararası toplumu tarafından kabul edilme ve tanınma, normdan hiçbir şekilde sapmaya izin verilmeme, aynı nitelikte takip eden başka bir kural ile değiştirilebilme olarak belirlenmiştir. Uluslararası hukukun emredici normlarının 53. maddede verilen tanımına göre genel uluslararası hukuk normu olduğu malumun ilamı olacağı için buna ayrı bir başlık açılmamış ve her şeyden önce genel uluslararası hukuk normu olma ile neyin kastedildiğine değinilmiştir. Bunların yanı sıra, öğreti ve yargı kararları ışığında maddi unsurlar; uluslararası toplumun ortak ve üstün gelen menfaatleri, emredici norm ve ahlakilik ilişkisi, uluslararası kamu düzeni olarak belirlenmiştir. Uluslararası hukukun emredici normlarının uluslararası hukuk kaynakları ve bazı hukuki işlemlerle ilişkisi incelenirken 53. maddede belirtilen genel uluslararası hukuk normu olma özelliği ile 53. ve 64. maddelerde belirtilen kendisine aykırı andlaşmaları geçersiz kılma özelliğinden yola çıkılmıştır. Bu kapsamda öncelikle emredici normların uluslararası hukukun asli kaynaklarıyla ilişkisi incelenmiştir. Zira, bu başlıkta belirlenen iki hareket noktası bakımından emredici normların tali kaynaklarla herhangi bir ilişkisi yoktur. Bunun için emredici normların sırayla uluslararası andlaşmalar hukuku ile ilişkisi, uluslararası teamül hukuku ile ilişkisi ve hukuk genel ilkeleri ile ilişkisi araştırılmıştır. Uluslararası andlaşmalar hukuku ile ilişkisi kapsamında öncelikle genel uluslararası hukuk normu olan emredici normların kaynağı uluslararası andlaşmalar olabilir mi sorusu cevaplanmıştır. Ardından emredici normların uluslararası andlaşmalar üzerindeki hukuki etkisi geçersizlik olarak belirlenmiştir. Uluslararası teamül hukuku ile ilişkisi kapsamında öncelikle genel uluslararası hukuk normu olan emredici normların kaynağı uluslararası teamül kuralları olabilir mi sorusu cevaplanmıştır. Ardından emredici normların normlar hiyerarşisinde andlaşmalarla aynı seviyede olan uluslararası teamül kuralları üzerindeki hukuki etkisi incelenmiştir. Son olarak emredici normlar bir uluslararası teamül kuralı olan devlet dokunulmazlığının sınırını oluşturur mu sorusu cevaplandırılmaya çalışılmıştır. Hukuk genel ilkeleri ile ilişkisi kapsamında ise ilk olarak genel uluslararası hukuk normu olan emredici normların kaynağının hukuk genel ilkeleri olmasının mümkün olup olmadığı araştırılmıştır. Ardından emredici normların yine andlaşmalarla aynı normatif etkiye sahip hukuk genel ilkeleri üzerinde hukuki etkisi incelenmiştir. İkinci olarak emredici normların bazı hukuki işlemler ile ilişkisi ele alınmıştır. Zira emredici normların hukuki etkisinin yalnızca uluslararası hukukun asli kaynakları üzerinde değil bazı hukuki işlemler üzerinde de doğması söz konusu olabilir. İşte buradan hareketle emredici normların tek taraflı işlemler üzerindeki hukuki etkisi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararları üzerindeki hukuki etkisi incelenmiştir. Ancak bu hukuki işlemlerin emredici normların kaynağını oluşturmaya elverişli olmaması sebebiyle böyle bir bahse girmeye ihtiyaç duyulmamıştır. Tüm bu süreç sonunda uluslararası hukukta emredici norm kavramının yukarıda bahsedilen şekli ve maddi tüm unsurları bir arada bulundurduğu anlaşılmıştır. Ayrıca genel uluslararası hukuk normu teşkil eden genel çok taraflı andlaşmaların, genel teamüllerin emredici normların kaynağı olabileceği görülmüş; bununla birlikte her ne kadar genel normlar olsa da hukuk genel ilkelerinin emredici normların kaynağı olabileceği konusunda şüphelerin mevcut olduğu sonucuna varılmıştır. Son olarak emredici normların normatif hiyerarşide andlaşmalarla aynı seviyede bulunan teamülleri ve hukuk genel ilkelerini geçersiz kıldığı ve norm niteliği tartışmalı olan ve genel olmayan hukuki işlemleri evleviyetle geçersiz kıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Üçüncü bölümde, devlet uygulamaları ve yargı kararları ışığında emredici normların kapsamının incelenmesi hedeflenmiştir. Belki de tüm çalışma boyunca devlet uygulamalarına ve yargı kararlarına en çok bu bölümde başvurulmuştur. Zira emredici normların belirlenmesi meselesi uluslararası hukukta hep hassas bir konu olmuş ve Uluslararası Hukuk Komisyonu da uzunca bir süre boyunca bu normların bir listesini vermekten kaçınmıştır. Nihayet özel raportör Dire Tladi tarafından hazırlanan son raporda emredici normların sınırlı sayıda olmamak kaydıyla sıralandığı bir liste sunulmuştur. İşte bu listede belirtilen örneklerin tek tek incelenmesi, bunun yanı sıra, listede mevcut olmasa da emredici niteliği kabul gören başka bir norm ve uluslararası hukukta emredici norm olduğu zaman zaman ileri sürülse de henüz tüm şüphelerin giderilmediği başka örneklerin de tartışılması neticesinde emredici normların kapsamı yine sınırlı sayıda olmamak kaydıyla belirlenmiştir. Uluslararası hukukun emredici normlarının sınırlı sayıda olmayan örnekleri, böylece kuvvet kullanma yasağı, soykırım yasağı, insanlığa karşı suçlar, insancıl hukukun temel kuralları, ırk ayrımcılığı ve apartheid yasağı, kölelik yasağı, işkence yasağı, halkların kendi kaderini tayin hakkı, deniz haydutluğu, çevrenin korunmasına ilişkin kurallar ve geri göndermeme ilkesi olarak belirlenmiştir. Bunlardan çevrenin korunmasına ilişkin kurallar ile geri göndermeme ilkesi haricinde hepsinin emredici niteliğinin uluslararası hukukta genel bir kabul gördüğü, bu ikisinin ise emredici norm olarak kabul edilmesi yönünde bir eğilim olmasına rağmen henüz emredici norm statüsünde genel bir kabul görmüş olmadığı ve fakat ileride bu statüye kavuşmalarının kuvvetle muhtemel olduğu sonucuna varılmıştır. Son bölümde teorik bir yaklaşım benimsenerek, uluslararası hukukun emredici normlarının ihlal edilmesi halinde ortaya çıkan uluslararası sorumluluk iki aşamada incelenmiştir. Bu kapsamda öncelikle ağırlaştırılmış sorumluluk olarak adlandırılan bu sorumluluğun doğmasına sebebiyet veren olgu olan uluslararası hukukun emredici normlardan doğan yükümlülüklerin ağır ihlali incelenmiş, ardından ağırlaştırılmış sorumluluğun kapsamı ve nasıl ileri sürüldüğü araştırılmıştır. Ağırlaştırılmış sorumluluğa sebebiyet veren olgunun uluslararası hukukun emredici normlarından doğan yükümlülüklerin erga omnes nitelikte olması ve bu nitelikteki yükümlülüklerin ihlal edilme şeklinin ağır ihlal olması hususlarından meydana geldiği görülmüştür. Ağırlaştırılmış sorumluluğun kapsamı ve nasıl ileri sürüldüğü araştırılırken ise onu ağırlaştırılmış yapan hususların ne olduğuna odaklanılmıştır. Buradan hareketle ağırlaştırılmış sorumluluğun kapsamının ihlali gerçekleştiren devletin sorumluluğunun yanında üçüncü devletler için de doğan bazı özel sonuçlardan meydana geldiği tespit edilmiştir. Zira bu özel sonuçları oluşturan iş birliği yükümlülüğü, tanımama yükümlülüğü ve yardım etmeme yükümlülüğünün tüm devletleri bağladığı görülmüştür. Ağırlaştırılmış sorumluluğun nasıl ileri sürüldüğü hakkında ise bunun yalnızca ihlalden doğrudan zarar gören devletler tarafından değil üçüncü devletler tarafından da ileri sürülebilmesi üzerinde durulmuştur. Nihayet, bu çalışma kapsamında uzun bir süre boyunca ortaya konan düşünsel temeller neticesinde pozitif uluslararası hukuka giren uluslararası hukukun emredici normlarının uluslararası toplumun temel değerlerini bu toplumun barış içinde varlığını sürdürebilmesi için koruduğu, böylece bir uluslararası kamu düzeni anlayışını oluşturduğu, bu nedenle tüm uluslararası toplum tarafından aksi kararlaştırılamayan ve yalnızca aynı nitelikte normlarla değiştirilebilen normlar olarak tanındığı ve kabul edildiği görülmüştür. Uluslararası toplumun temel değerlerinin ihtiyaçlarına göre zaman içinde değişmesi ihtimali olduğu için uluslararası hukukun emredici normlarının kapsamının gelişime açık olduğu anlaşılmıştır. Son olarak, mevcut temel değerleri koruyan emredici normlar ihlal edildiği zaman bundan tüm uluslararası toplumun zarar gördüğü ve bu nedenle ihlali gerçekleştirenin karşısında tüm uluslararası toplumu bulduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The subject of this thesis is a contemporary agenda on the peremptory norms of international law which has played a significant role in the developement and change of international law. The peremptory norms of international law reflects an understanding to which the structure of classical international law is not accustomed. Therefore it induces international law to evolve. While the states have freedom of contract as a result of their sovereignty, the peremptory norms of international law has become the limit of their will since the adoption of the Vienna Convention on the Law of Treaties in 1969. Therefore the purpose of this thesis is to analyze the developement, the content, the nature and the scope of the peremptory norms of international law and the international responsibility arising when these norms are breached. In this regard, the thesis includes four chapter on the theoretical foundation of the concept of peremptory norms in international law, the content and the nature of the peremptory norms of international law, the scope of the peremptory norms of international law and the so-called aggravated international responsibility arising in case of violation of the peremptory norms of international law, respectively. The first chapter aims to demonstrate the theoretical foundation of the concept of peremptory norms in international law. For this, the developement process of the concept of peremptory norms have been analyzed through a theoretical and historical approach. In this regard, the historical background of the concept of peremptory norms and the adoption of the concept of peremptory norms in positive interantional law have been studied. The historical background of the concept of peremptory norms have two aspects: the concept of peremptory norms in general terms and the developement of the concept of peremptory norms in international law. The trails of the concept of peremptory norms in general terms have been founded, eventhough with a different name, in Roman law. The principle of inalterability of the public law by private contracts in Roman law overlaps the nature of the concept of peremptory norms. The concept which has thus been existing since then was mentioned by the early period authors of international law in 17th and 18th centuries while natural law theory was dominating international law. Grotius advised that there were those rules which could not be derogated by the States. Wolff and Vattel who mostly followed him divided international law rules into two groups as necessary and voluntary international law and asserted that the rules in conflict with necessary international law were void. Afterwards, it has amply been discussed in international law literature throughout the 20th century with the devastating consequences of the two world wars. At that time Lauterpacht claimed that the structure of international law was not adequate to fulfil the growing needs of humanity and that there was a tendency of accepting individuals as legal personalities of international law. Verdross argued that the states could not enter into immoral agreements. On the other hand, Schwarzenberger argued that the peremptory norms of international law would only be the rules asummed by the states as such and that the structre of international law would not allow any other understanding. As such, Weil acted with suspicion towards the idea of peremptory norms due to the possibility of their determination by only a group of priviliged states. In conclusion, all these arguments constituted the theoretical background of the process finalized with the acceptance of the concept of peremptory norms as positive international law. The adoption of the concept of peremptory norms in international law has been analyzed in two stages. First, the reports of the International Law Commission on the law of treaties and second, the reviews of the states within the context of Vienna Conference resulted with the adoption of the Vienna Convention on the Law of Treaties have been studied. Within the context of International Law Commission's work, special rapporteur Lauterpacht argued that the treaties of which purpose is in conflict with international law was void. Subsequently, special rapporteur Fitzmaurice advised that the validity of the treaties depended on their compliance with peremptory norms by explicitly using the term jus cogens for the first time. Lastly, special rapporteur Waldock sticked by the suggestion of his predecessor only he made an additional suggestion including a couple of examples of treaties in conflict with jus cogens. However none of these suggestions were entirely accepted by the Commission. Finally, a draft article almost same as the final version of article 53 of the Vienna Convention on the Law of Treaties was presented to the General Assembly of United Nations. The states commented on this draft article within the context of Vienna Conference. There were not only some of states which supported the idea of inclusion of the concept of peremptory norms in the codification of law of treaties but also those which opposed this idea. Only the suggestion of the recognition of peremptory norms by the international community from the suggestions made to improve the draft article was included in the final version of the article. In conclusion, the concept of peremptory norms has become a part of positive international law by means of the acceptance by a majority of the states. Taking into account all of these, it has been concluded that the theoretical foundation of the concept of peremptory norms in international law has been thought for a long period of time, that there is no suspicion today on the existance of peremptory norms of international law due to those theoretical foundation and that the concept of peremptory norms has partly changed the structure of classical international law throughout the whole process explained above. The second chapter aims to determine the content and the nature of the peremptory norms of international law. For this, articles 53 and 64 of the Vienna Convention on the Law of the Treaties have been accepted as starting point and the elements, the sources and the legal effects of the peremptory norms of international law have been researched by adopting a deductive method. In this respect, the elements of the concept of peremptory norms in international law and the relation of the peremptory norms of international law with the sources of international law and some legal acts. It has been revealed that the elements contained in article 53 reflect only normative aspects of the peremptory norms but there also exist other elements concerning the legal interests protected by peremptory norms. Therefore, first the formal elements of peremptory norms have been discussed and the material elements of peremptory norms have subsequently been looked for. According to the definition of peremptory norms given in article 53, the formal elements of peremptory norms have been identified as acceptance and recognition by the international community of states as a whole, not being permitted any derogation, being modified only by a subsequent norm having the same character. According to the definition of peremptory norms given in article 53, the fact that the peremptory norms are basically the norms of general international law has not been included as a formal element since it was very clear. Therefore this fact, first and foremost, has briefly mentioned. In addition to all of these, the material elements of peremptory norms, in light of literature and the judicial decisions, have been determined as common and overriding interests of the international community, the relationship between peremptory norms and the morality and international public order. While researching the relavance of peremptory norms with the sources of international law and with some of the legal acts, the fact that the peremptory norms are basically the norms of general international law and the fact that the peremptory norms invalidates the treaties in conflict with themselves have been taken into account. In this manner, first the relationship between the peremptory norms of international law and the primary sources of international law has been examined since there has not been any relevance seen between peremptory norms and subsidiary sources. Therefore the relevance of peremptory norms with the international law of treaties, customary international law and the general principles of law have been analyzed respectively. Within the context of its relevance with international law of treaties, first the question of the ability of treaties to be the source of a peremptory norm of general international law has been covered. Subsequently, the legal effect of peremptory norms on the treaties has been determined as invalidity. Within the context of its relevance with the customary international law, first the question of whether the customary rules could be the source of a peremptory norm has been answered. Then the legal effect of peremptory norms on the customary rules sharing same level with the treaties in the normative hierarchy. At last, the question of whether the peremptory norms are the limit of the state immunity in international law has been tried to be replied. Within the context of its relevance with the general principles of law, first the question of whether the general principles of law could be the source of a peremptory norm of general international law has been covered. Subsequently the legal effect of peremptory norms on the general principles of law has been examined. Second, the relationship between the peremptory norms of international law and some of the legal acts in international law. Since it has been seen that the legal effect of peremptory norms arise not only on the primary sources of international law but also on some of the legal acts of international law. In this regard, the legal effect of peremptory norms on the unilateral legal acts and on the resolutions of United Nations Security Council have been researched. However, these legal acts are far from being source of peremptory norms, this discussion has never been discussed under that part. At the end of this process, it has been seen that the concept of peremptory norms in international law consists of both formal and material elements together. Apart from this, while general multilateral treaties, general customary rules as being norms of general international law have been concluded as being able to be a source of peremptory norms, it has been seen that there has been a suspicion on the ability of general principles of law, although being norms of general international law, to be the source of peremptory norms. Finally, it has been concluded that the peremptory norms invalidate not only treaties but also customs and general principles of law in conflict with themselves, since all these norms share the same level in normative hierarchy. Moreover they also a fortiori invalidate the legal acts not even seen as general norms. The third chapter aims to examine the scope of peremptory norms in light of state practice and judicial decisions. Throughout the whole work, state practice and judicial decisions have been applied most in this chapter. Since, the determination of the scope of the peremptory norms of international law has always been a very sensitive issue and the International Law Commission has also avoided to give a list of those norms for a long time. A non-exhaustive list in which the peremptory norms are demonstrated has eventually been presented by the special rapporteur Dire Tladi in his last report. The examples given in that list and other norms accepted as peremptory in international law including the ones concerning which there are still discussions have respectively been examined in this work. However it should be underlined that the norms examined are only illustrative. The illustrative examples of peremptory norms have therefore been determined as the prohibiton of use of force, the prohibition of genocide, crimes against humanity, the basic rules of international humanitarian law, the prohibition of racial discrimination and apartheid, the prohibition of slavery, the prohibition of torture, the right to self-determination, piracy, the rules protecting the environment and the principle of non-refoulement. It has been seen that the peremptory nature of all those norms except the rules protecting the environment and the principle of nonrefoulement are generally accepted and recognized in international law. However it has been concluded that the rules protecting the environment and the principle of nonrefoulement, eventhough there exists a tendency to accept them as peremptory, have not yet been recognized as peremptory norms of international law at this moment but they would be seen as such in the future. Last chapter aims to determine the international responsibility entailed by a violation of peremptory norms by adopting a theoretical approach in two steps. In this regard first the serious breach of an obligation arising under peremptory norms of international law seen as the reason of the aggravated responsibility has been analyzed and second the scope and the invocation of the aggravated responsibility has been discussed. The reason of the aggravated responsibility in international law has been identified as the erga omnes nature of the obligations arising under peremptory norms of international law and the seriousness of the breach of these obligations. On the other hand, the reasons of why aggravated responsibility is being called aggravated has been looked for in the next step while examining its scope and invocation. Regarding this, it has been seen that the scope of the aggravated responsibility foresees obligations called particular consequences not only for the responsible state but also for the third states. It has been concluded that the obligation of co-operation, the obligation of nonrecognition and the obligation of non-assistance being those particular consequences are binding for all states. Besides, with respect to the invocation of aggravated responsibility, it has been seen that it can be invoked not only by the direct injured state but also by the third states. Consequently, it has been concluded in general that the theoretical foundations of peremptory norms generated throughout a long period of time induced the adoption of the concept as positive international law, that the peremptory norms protect the basic values of the international community in order to provide a peace environment and that they constitute a general understanding of international public order and that they are thus accepted and recognized as norms from which no derogation is permitted and modified only by subsequent norms having the same character by the international community as a whole. In addition, it has been understood that it is not possible to determine the scope of them in a certain manner because their scope evolves as the social needs and basic values of the international community change. Finally, it has been concluded that the whole international community is injured when the peremptory norms protecting the present basic values are violated and that the responsible state is confronted with the whole international community in this case. Le sujet de cette thèse est un agenda contemporain sur les normes impératives du droit international lequel a eu un rôle important pour le développement et le changement du droit international. Les normes impératives du droit international démontrent une compréhension à laquelle le droit international classique est étranger. Donc celles-ci évoquent une évolution du droit international. Tous les états sont souverains dans la construction du droit international classique. Par conséquent les états ont l'autonomie de la volonté. Cependant, les normes impératives du droit international sont devenues la limite de leur volonté depuis l'accueil de ce concept dans la sphère de la Convention de Vienne sur le droit des traités en 1969. Donc l'objet de cette thèse est d'examiner le développement, la matière, la nature et le cadre des normes impératives du droit international ainsi que la responsabilité internationale qui survient quand ces normes sont violées. A cet égard, la thèse comporte quatre chapitres sur la base théorique du concept des normes impératives dans le droit international, la matière et la nature des normes impératives du droit international, le cadre des normes impératives du droit international et la responsabilité aggravée, c'est à dire la responsabilité internationale survenue en cas de violation des normes impératives du droit international. Le but du premier chapitre est de montrer la base théorique du concept des normes impératives dans le droit international. Pour cela, le processus de développement du concept des normes impératives a été examiné par une approche théorique et historique. A cet égard, le contexte historique du concept des normes impératives et l'accueil du concept des normes impératives dans le droit international positif ont été étudiés. Le contexte historique du concept des normes impératives comporte deux étapes: le concept des normes impératives en général et le développement du concept des normes impératives dans le droit international. Les sentiers menant au concept des normes impératives en général ont été trouvés, bien que sous un nom différent, en droit Romain. Le principe d'inaltérabilité du droit public par les contrats privés en droit Romain chevauche la nature du concept des normes impératives. Le concept qui a existé depuis lors a été affirmé par les écrivains de la période des balbutiements du droit international au 17ème et 18ème siècles pendant lesquels le droit naturel dominait le droit international. A l'époque, Grotius a indiqué qu'il y avait des règles auxquelles les états ne pouvaient pas déroger. Wolff et Vattel séparaient les règles du droit international en deux groupes tels que le droit international nécessaire et le droit international volontaire et ils ont indiqué que les règles en conflit avec le droit international nécessaire étaient invalides. Ensuite, le concept des normes impératives a été suffisamment discuté dans la littérature de droit international pendant le 20ème siècle du fait des conséquences dévastatrices des guerres mondiales. A l'époque, Lauterpacht a indiqué que la construction du droit international n'était pas suffisante pour répondre aux besoins de l'humanité qui augmentaient et qu'il y avait une tendance à accepter les individus ayant d'une personnalité juridique dans le droit international. Verdross a aussi indiqué que les états ne pouvaient pas conclure un accord immoral. En revanche, Schwarzenberger a exigé que les normes impératives du droit international puissent recouvrir seulement les règles qui sont présumées en soi par les états. Weil a aussi souligné la possibilité de leur détermination par seulement un groupe d'états privilégiés. En conclusion, tous les arguments ont formé la base théorique de la période se concrétisant par l'accueil du concept des normes impératives dans le droit international positif. L'accueil du concept des normes impératives dans le droit international a été examiné en deux étapes. En premier lieu, les rapports de la Commission du Droit International sur le droit des traités et par la suite les commentaires des états dans le cadre de la Conférence de Vienne qui en a résulté avec l'accueil de la Convention Vienne sur le Droit des Traités. Dans le cadre du travail de la Commission du Droit International, Lauterpacht, le rapporteur spécial, a indiqué l'invalidité des traités dont le but était en conflit avec le droit international. Ensuite, Fitzmaurice, le rapporteur spécial, a proposé l'idée selon laquelle l'invalidité des traités dépendait de leur conformité avec les normes impératives en utilisant le terme jus cogens pour la première fois. Enfin, Waldock, le rapporteur spécial, a conservé la position de son prédécesseur et il a de plus proposé une liste des exemples des traités en conflit avec les normes jus cogens. Pourtant, aucune de ces suggestions n'a été complétement acceptée par la Commission. Finalement, un projet d'article pratiquement similaire à la version finale de l'article 53 de la Convention de Vienne sur le Droit des Traités a été présenté à l'Assemblée Générale des Nations Unies. Les états ont commenté ce projet d'article dans le cadre de la Conférence de Vienne. Il y avait non seulement des états qui ont soutenu l'idée de l'inclusion du concept des normes impératives dans la codification du droit des traités, mais aussi ceux qui se sont opposés à cette idée. La suggestion d'une reconnaissance des normes impératives par la communauté internationale était la seule parmi toutes les suggestions faites pour améliorer le projet d'article. En conclusion, le concept des normes impératives est devenu une part du droit international positif au moyen de son acceptation par une majorité des états. En tenant compte de tout cela, on en a conclu qu'il n'y avait pas de suspicion aujourd'hui quant à l'existence des normes impératives du droit international grâce à la base théorique et que le concept des normes impératives avait altéré la construction du droit international classique pendant tout le processus expliqué ci-dessus. Le but de chapitre deux est de déterminer la matière et la nature des normes impératives du droit international. Pour cela, les articles 53 et 64 de la Convention de Vienne sur le Droit des Traités ont été acceptés comme le point de départ et les éléments, les sources et les effets juridiques des normes impératives du droit international ont été recherchés en adoptant une méthode déductive. A cet égard, les éléments du concept des normes impératives dans le droit international ainsi que la relation des normes impératives avec les sources du droit international et certains actes juridiques ont été examinés. Il a été observé que les éléments contenus dans l'article 53 montraient seulement les aspects normatifs des normes impératives mais il y avait en même temps d'autres éléments concernant les intérêts juridiques protégés par les normes impératives. Donc, au début, les éléments formels des normes impératives ont été discutés et ensuite les éléments matériels des normes impératives ont été recherchés. En suivant la définition faite dans l'article 53, les éléments formels des normes impératives ont été identifiés comme l'acceptation et la reconnaissance par la communauté internationale des états dans son ensemble, n'étant permise à aucune dérogation, n'étant modifiée que par une nouvelle norme ayant le même caractère. Le fait que les normes impératives soient les normes du droit international général n'a pas été retenu dans les éléments formels parce qu'il était totalement clair dans la définition faite dans l'article 53. C'est pour cette raison que ce fait, d'abord et avant tout, a été expliqué. De plus, les éléments matériels des normes impératives, à la lumière de la littérature et de la jurisprudence, ont été déterminés comme les intérêts communs et capitaux de la communauté internationale, la relation entre les normes impérative et la moralité et l'ordre juridique international. En recherchant la relation entre les normes impératives et les sources du droit international et certains actes juridiques, le fait que les normes impératives soient essentiellement les normes du droit international général et le fait qu'elles annulent les traités en conflit avec elles ont été pris en compte. A cet égard, la relation entre les normes impératives et les sources primaires du droit international a été discutée parce qu'il n'y avait aucune relation observable entre les normes impératives et les sources subsidiaires. Donc, la relation des normes impératives avec le droit international des traités, le droit international coutumier et les principes généraux de droit ont été examinés. Dans la sphère de la relation avec le droit international des traités, en première place, la question sur l'aptitude des traités à être les sources d'une norme impérative de droit international général a été abordée. Ensuite, l'effet juridique des normes impératives sur les traités en conflit avec elle a été examiné. Dans la sphère de la relation avec le droit international coutumier, précisément, la question de savoir si les règles coutumières peuvent être la source d'une norme impérative a été renseignée. D'autre part, l'effet juridique des normes impératives sur les règles coutumières partageant le même niveau avec les traités dans la hiérarchie normative a également été discuté. Enfin, la question de savoir si les normes impératives sont la limite de l'immunité des états dans le droit international a fait l'objet d'une tentative de réponse. Dans la sphère de la relation avec les principes généraux, principalement, la question de savoir si les principes généraux peuvent être la source d'une norme impérative a été discutée. De plus, l'effet juridique des normes impératives sur les principes généraux a lui aussi été examiné. En outre, la relation entre les normes impératives et certains actes juridiques a été recherchée parce qu'il a été vu que l'effet juridique d'une norme impérative apparaît non seulement dans les sources primaires du droit international mais en même temps dans quelques actes juridiques du droit international. Donc, l'effet juridique des normes impératives sur les actes unilatéraux et sur les résolutions du Conseil de Sécurité des Nations Unies a été étudié. Pourtant, ces actes juridiques ont été vus comme éloignés d'une source de normes impératives, en conséquence, cette discussion n'a jamais été abordée dans cette partie. A la fin, il a été considéré que le concept des normes impératives dans le droit international comporte tous les éléments formels et matériels en même temps. A part cela, on en a conclu que les traités généraux, les règles coutumières générales qui sont aussi les normes de droit international général peuvent être les sources des normes impératives du droit international ; cependant, l'aptitude des principes généraux de droit à être une source d'une norme impérative, bien que celles-ci soient des normes du droit international général, est discutée. Finalement, on est arrivé à la conlusion que les normes impératives annulent non seulement les traités mais aussi les règles coutumières et les principes généraux de droit en conflit avec elles-mêmes, parce que toutes ces normes partagent le même niveau dans la hiérarchie normative. De plus, ils annulent a fortiori les actes juridiques qui ne sont pas considérés comme normes générales. Le but du chapitre trois est d'examiner le cadre des normes impérative en recherchant la pratique des états et les décisions judiciaires. Pendant tout ce travail, la pratique des états et les décisions judiciaires ont été abordées plus avant dans ce chapitre. Du fait que la détermination du cadre des normes impératives a toujours été un problème sensible et que donc la Commission du Droit International a hésité à donner une liste de ces normes pendant longtemps. Une liste non-exhaustive dans laquelle les normes impératives apparaissent a été finalement présentée par le rapporteur spécial qui s'appelait Dire Tladi dans son dernier rapport. Les exemples donnés dans le rapport et d'autres normes qui sont acceptées en tant que tel ainsi que les normes sur lesquelles il y a encore une discussion ont été respectivement examinés dans ce travail. Néanmoins il est important de souligner que les normes examinées dans ce travail sont seulement fournies à titre d'exemple. Les exemples de normes impératives ont donc été déterminés comme suivant : l'interdiction de l'emploi de la force, l'interdiction du génocide, l'interdiction des crimes contre l'humanité, les règles fondamentales du droit international humanitaire, l'interdiction de la discrimination raciale et de l'apartheid, l'interdiction de l'esclavage, l'interdiction de la torture, le droit à l'autodétermination, la piraterie, les règles protégeant l'environnement et le principe de non-refoulement. On a vu que la nature impérative de toutes ces normes, sauf les normes protégeant l'environnement et le principe de non-refoulement sont acceptés en général dans le droit international. Cependant il y a une tendance à les accepter d'un point de vue impératif, ils n'ont pas encore été admis comme normes impératives du droit international jusqu'à maintenant mais ils pourront être acceptés accepter en tant que tels à l'avenir. Le bu du dernier chapitre est de déterminer, en adoptant une méthode théorique, la responsabilité internationale impliquée en cas de violation des normes impératives. A cet égard, en premier lieu, les violations graves d'obligations découlant de normes impératives du droit international qui sont en même temps vues comme la raison de la responsabilité aggravée ont été examinées et ensuite, le cadre et l'invocation de la responsabilité aggravée ont été analysés. La nature erga omnes des obligations découlant de normes impératives du droit international et la gravité des violations de ces mêmes obligations ont été déterminées comme la raison de la responsabilité aggravée. D'autre part la raison pour laquelle la responsabilité aggravée s'est appelée ainsi a été recherchée en examinant son cadre et son invocation. Concernant cela, on a noté que le cadre de la responsabilité aggravée prévoit des obligations qu'on nomme des conséquences particulières non seulement pour l'état responsable mais aussi pour les états tiers. On en a donc conclu que l'obligation de coopération, l'obligation de non-reconnaissance et l'obligation de non-assistance recouvrant ces conséquences particulières sont obligatoire pour tous les états. D'ailleurs, par rapport à l'invocation de la responsabilité aggravée, on a vu qu'il pouvait être invoqué non seulement par l'état lésé directement mais aussi par les états tiers. En conclusion générale, on en a conclu que la base théorique des normes impératives formée pendant longtemps évoque l'accueil du concept dans le droit international positif et que les normes impératives protègent les valeurs fondamentales de la communauté internationale afin de fournir un environnement de paix, qu'ils constituent une compréhension de l'ordre public international et qu'ils avaient accepté et reconnu les normes auxquelles aucune dérogation n'est permise et qui sont modifiées seulement par une norme postérieure ayant le même caractère au sein de la communauté internationale dans son ensemble. De plus, alors que les besoins sociaux et les valeurs fondamentales de la communauté internationale évoluent, il n'est pas possible de déterminer exactement le cadre des normes impératives parce que leur cadre évolue lui aussi. Finalement, toute la communauté internationale est lésée quand les normes impératives sont violées, donc l'état responsable affronte toute la communauté internationale.
Benzer Tezler
- Uluslararası Hukukun emredici normlarından doğan yükümlülük ihlallerinden devletin sorumluluğu
The responsibility of the staes for breaches of obligations under peremptory norms of International Law
ÜMMÜHAN ELÇİN ERTUĞRUL
- Uluslararası hukukta erga omnes kavramının doğumu ve gelişimi
Birth and development of the erga omnes concept in international law
ASUDE ELİF KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HukukMarmara ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKKI HAKAN ERKİNER
- Uluslararası hukukta Jus Cogens (Emredici kurallar)
Jus Cogens in international law (Peremptory norms)
ELİF BAŞKARACAOĞLU
- Çoklu taşıma işleticisi olarak taşıma işleri komisyoncusunun sorumluluklarına ve sorumluluk sigortası himayesine ilişkin bir inceleme
Elaboration of liabilities and liability insurance cover of freight forwarder as a multimodal transport operator
NİL KULA DEĞİRMENCİ
Doktora
Türkçe
2012
DenizcilikDokuz Eylül ÜniversitesiDenizcilik İşletmeleri Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DURMUŞ ALİ DEVECİ
DOÇ. DR. SEVİLAY UZUNALLI
- Uluslararası boyutuyla işkence suçu
The crime of torture and its international dimension
RİFAT MURAT ÖNOK