Türk İslam Edebiyatında Tarîkatnâmeler ve Himmetzâde Ahmed Cezbî'nin Kenzü'l-Esrâr adlı Tarîkatnâmesi
Tarîkatnâmes in Turkish Islamic Literature and Himmetzâde Ahmed Cezbî's Tarikatnâme called Kenzü'l-Esrâr
- Tez No: 745906
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİM YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk İslâm Edebiyatı, Tasavvuf, Dînî Edebî Türler, Tarîkatnâmeler, Ahmed Cezbî, Kenzü'l-Esrâr, Turkish Islamic Literature, Sufism, Religious Literary Genres, Tarikat-names, Ahmed Cezbî, Kenzü'l-Esrâr
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Bu çalışmanın amacı, İslamî Türk edebiyatının önemli türlerinden biri olan tarîkatnâmeleri edebî ve dînî bir perspektiften değerlendirerek Seyyid Ahmed Cezbî Efendi'nin Kenzü'l-Esrâr adlı eserini derinlemesine incelemektir. Bu bağlamda, tarîkatnâmelerin edebi literatürdeki yerini ve önemini ortaya koymak ve Kenzü'l-Esrâr eserinin tasavvufi ve edebî değerini analiz etmektir. Türk edebî literatüründe birçok dînî edebî tür bulunmakta ve bunların en önemlilerinden birisi de tarîkatnâmelerdir. Çalışmanın giriş bölümü, tarîkatnâmelerin tarihsel gelişimini, içeriğini, dil ve üslup özelliklerini, yazılış amaçlarını kapsamakta ve edebi literatürdeki yerini belirlemektedir. Ayrıca bu bölümde, müstakil sayılabilecek tarîkatnâmelerin kronolojik sıraya göre tespiti yapılmış ve bu türün edebî literatüre olan katkıları ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Seyyid Ahmed Cezbî Efendi'nin hayatı, eserleri, edebi kişiliği ve tarîkati; ikinci bölümde Kenzü'l-Esrâr isimli eserin adı, yazılış tarihi, nüshaları, şekil özellikleri ve muhtevası ayrıntılı olarak değerlendirilmiş; eserde öne çıkan konular beyitler çerçevesinde açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise eserin tespit edilebilen iki nüshası karşılaştırılmak suretiyle elde edilen tenkitli metnine yer verilmiştir. Bu çalışma, literatür taraması ve metin analizi yöntemleri kullanılarak gerçek-leştirilmiştir. Tarîkatnâmelerin tarihsel gelişimi ve Türk edebi literatüründeki tarîkatnâmeler üzerine geniş bir tarama yapılmıştır. Eserin içeriği, beyitler çerçeve-sinde detaylı olarak analiz edilmiş ve eserin anlaşılmasına yardımcı olacak bir sözlük eklenmiştir. Çalışma sonucunda, tarîkatnâmelerin tasavvufi öğretilerin nesilden nesile ak-tarılmasında önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Seyyid Ahmed Cezbî Efen-di'nin Kenzü'l-Esrâr eseri, dini ve tasavvufi öğütler içeren beyitlerle zenginleştirilmiş olup, özellikle namaz, oruç gibi temel ibadetleri ele alarak manevi rehberlik sunmaktadır. Çalışma, tarîkatnâmeler alanındaki literatüre önemli katkılar sağlayarak, bu alanda yapılacak daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to evaluate Seyyid Ahmed Cezbî Efendi's work, Kenzü'l-Esrâr, from a literary and religious perspective, by examining it in depth as an example of one of the significant genres in Islamic Turkish literature, the“tarikat-names.”In this context, the study aims to highlight the place and importance of tari-katnames in literary literature and to analyze the Sufi and literary value of the work Kenzü'l-Esrâr. Turkish literary literature includes many religious literary genres, one of the most important of which is tarikatnames. The introduction section of the study covers the historical development, content, language and stylistic features, and the purposes of writing tarikatnames, determining their place in the literary literature. Additionally, in this section, independent tarikatnames are identified in chronological order, and the contributions of this genre to literary literature are discussed. The first chapter of the study provides a detailed evaluation of Seyyid Ahmed Cezbî Efendi's life, works, literary personality, and his tariqa (Sufi order). The second chapter focuses on the work Kenzü'l-Esrâr, examining its title, date of writing, manuscripts, formal cha-racteristics, and content, with prominent themes explained within the framework of the couplets. The third chapter includes a critical text obtained by comparing the two known manuscripts of the work. This study was conducted using literature review and text analysis methods. A comprehensive review of the historical development of tarikatnames and tarikat-names in Turkish literary literature was carried out. The content of the work was analyzed in detail within the framework of the couplets, and a glossary was added to aid in understanding the text. As a result of the study, it was found that tarikatnames play an important role in the transmission of Sufi teachings from generation to generation. Seyyid Ahmed Cezbî Efendi's Kenzü'l-Esrâr is enriched with couplets containing religious and Sufi admonitions, offering spiritual guidance, particularly on fundamental acts of worship such as prayer and fasting. The study makes significant contributions to the literature on tarikatnames, highlighting the need for further research in this field.
Benzer Tezler
- Türk İslam edebiyatında şefaat
Intercession in Turkish Islamic literature
ÖZLEM ÖZDEMİR ÇİFÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinFırat Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SITKI NAZİK
- Türk-İslam edebiyatında manzum Hz. Ali 'sad kelime' tercümeleri: Tenkitli metin
Başlık çevirisi yok
RABİA ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AKSOY
- Türk İslam edebiyatında melek (XVI., XVII. ve XVIII. yy. dîvânları)
Angel in Turkish İslamic literature (16, 17, 18th century divans)
ALİ CAHİT SELVİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET ATİK
- Türk-İslam edebiyatında manzum kırk hadisler (İnceleme-metin)
The i̇mpact of social exlusion on disabled women employment
İDRİS SÖYLEMEZ
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİM YILDIZ
- Türk İslâm edebiyatında manzum nasihat-nâmeler ve Urlalı Ya'kûb Oğlu Hüseyin'in Miftâh-ı Cennet'i
Poetic nasihat-names in Turkish Islamic literature and Miftah-ı Cennet of Urlali Ya'kub Oglu Huseyin
AYŞE PARLAKKILIÇ MUCAN
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YILMAZ