Müellifi bilinmeyen mensur bir fütüvvet-nâme (Çorum Hasanpaşa kütüphanesi 19 hk 885, inceleme metin tıpkıbasım)
A prose fütüvvet-nâme whose author is unknown(Çorum Hasanpaşa Library 19 hk 885,review text typical edition)
- Tez No: 950403
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEYDİ KİRAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Türk edebiyatının önemli yazılı kaynakları arasında yer alan fütüvvet-nâmeler, 13 ve 14. yüzyıl Anadolu coğrafyasında görülen fütüvvet anlayışı ile Ahîlik kurumunun temel ilkelerini ortaya koyan ve yazıldıkları dönemin sosyo-kültürel yapısı ve ekonomik hayatı hakkında bilgiler veren eserlerdir. Bu yönüyle Anadolu'nun dinî tarihine dair doğrudan bilgi elde edebileceğimiz önemli kaynaklardan olan Fütüvvet-nâmeler, esas itibariyle Ahîliğin anayasası ve Ahîlerin el kitabı mahiyetindeki eserlerdir. Ahîlik kurumunun yaşadığı gelişim ve değişimlere paralel olarak muhtevaları değişiklik göstermiş, buna bağlı olarak Mevlevîlik, Bektaşîlik, Kâdirîlik, Rufâilik gibi bazı tarikat çevrelerince çeşitli Fütüvvet-nâmeler kaleme alınmıştır. Üzerinde çalışma yaptığımız fütüvvet-nâme türündeki bu eserin, içeriğinde yer alan konulardan ötürü sûfî/tasavvufî çevrede kaleme alındığı anlaşılmaktadır. Eserin müellifi hakkında herhangi bir bilgi verilmemiş, yazılış tarihi de kesin olarak bilinmemektedir. Nüshada yer verilen bazı kavramlardan hareketle 18 ya da 19. yüzyılda yazılmış olabileceği düşünülmektedir. Mensur bir fütüvvet-nâme örneği olan eser, Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi, 19 Hk 885 numarada Fütüvvet-nâme başlığıyla kayıtlıdır. 67 varaktan müteşekkil eserin geneline bakıldığında sade bir dil ve akıcı üslupla yazıldığı görülmektedir. Eser, konu değişikliğini gösteren“Fasl”başlıklarından meydana getirilmiş, tasavvufî adab ve erkânların yanı sıra yeme-içme ve misafir ağırlama adabı gibi sosyal hayatı ilgilendiren bazı hususlar soru-cevap şeklinde izah edilmiştir. Eserde peygamberler, dört halife (çâr-yar), sahabeler, on iki imam (düvaz-deh), on dört masum (çâr-deh), bazı dinî ve tarihî şahsiyetler hakkında bilgilere yer verilmiştir. Bunların yanı sıra tasavvufun dört kapısı başta olmak üzere şed, post, fakr, ricâlü'l-gayb, Kâbe kavseyn gibi tasavvufi literatüre ait kavramlardan bahsedilmiştir. Şed kuşandırma, posta geçme, icazet verme, üstadın huzuruna girme ve ayrılmanın usulü gibi bazı ritüeller üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
Fütüvvet-nâmas, which are among the important written sources of Turkish literature, are works that reveal the understanding of fütüvvet and the basic principles of the Ahi institution in 13th and 14th century Anatolia and provide information about the socio-cultural structure and economic life of the period in which they were written. In this respect, fütüvvet-nâmas, which are important sources from which we can obtain direct information about the religious history of Anatolia, are essentially the constitution of Ahiism and the handbook of Ahi. In parallel with the development and changes experienced by the Ahi institution, its contents have changed, and accordingly, various fütüvvet-nâmes have been written by some sectarian circles such as Mevleviism, Bektashism, Kâdirîism, and Rufâism. It is understood that this work, which we have studied, was written in the Sufi / Sufi environment due to the subjects in its content. There is no information about the author of the work and the date of its writing is not known for certain. Based on some of the concepts mentioned in the manuscript, it is thought that it may have been written in the 18th or 19th century. The work, which is an example of a prose fütüvvet-nâme, is registered in Çorum Hasanpaşa Manuscript Library, number 19 Hk 885 with the title Fütüvvet-nâme. The 67-volume work is written in a simple language and fluent style. The work is composed of“Fasl”headings indicating the change of topics, and some issues related to social life such as the etiquette of eating, drinking and entertaining guests, as well as Sufi etiquette and manners, are explained in the form of questions and answers. The work includes information about the prophets, the four caliphs (çâr-yar), the Companions, the twelve imams (düvaz-deh), the fourteen innocents (çâr-deh), and some religious and historical figures. In addition to these, the concepts belonging to the Sufi literature such as the four gates of Sufism, shad, post, faqr, rijāl al-ghayb, Ka'ba kavseyn are mentioned. Some rituals such as the wearing of the shad, taking the post, granting the ijazet, entering the presence of the master and the procedure of leaving are emphasized.
Benzer Tezler
- Müellifi bilinmeyen mensur bir miʿrâciye (Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi no: 150)
An unknown author prose miʿraciye (Marmara Universty Faculty of Theolgy Library no:150)
MEHMET TÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL İBRAHİM HAKSEVER
- Yazarı bilinmeyen mensur bir kıssa kitabı (İnceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
A book of story which unknown author (Analysis-text-index-facsimile)
ZANA JALIL BILAL BILAL
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET BÜYÜKAKKAŞ
- Çağatay Türkçesine ait Bir Yusuf ve Züleyha Hikâyesi (1a-47b) (Giriş-inceleme-metin-dizin)
A Story of Yusuf and Züleyha belonging to Chagatai Turkish (1a- 47b) (Introduction-research-text-index)
MUHAMMET FURKAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLHAN UÇAR
- Vâhidî'nin Saâdetnâme'si (İnceleme-metin)
Saadetname of Vahidi (Analysis-text)
ELİF TURGUT ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUCAHİT KAÇAR
- Çeşme-i Hayât (inceleme-metin)
Çeşme-i Hayât (analysis-text)
MUSTAFA SÖKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFE KONCU