Günümüz zaman mantığı çalışmaları
Contemporary works on temporal logic
- Tez No: 747658
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜCEL YÜKSEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Matematik, Philosophy, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
Zaman mantığı, zamana gönderim barındıran önermeler ile bu önermeler arasındaki ilişkilerin tanımlandığı bir alandır. Bu alanda söz konusu önermeleri barındıran çıkarımların geçerlilik ve tutarlılık denetlemelerinin sağlanması amacıyla çeşitli dizgeler geliştirilir. Geliştirilen bu dizgelerde, zamanın tanımına ilişkin bazı kabuller açık veya örtük bir biçimde kullanılır. Bu çalışma ile, söz konusu kabullerin, zaman mantığının ortaya çıkmasına etki eden temel faktörler ekseninde irdelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla öncelikle farklı filozofların zaman kavramının tanımına ilişkin tutumları aktarılmıştır. Daha sonra günümüz zaman mantıklarına kaynak olarak gösterilen,“gelecek zamanın yapısı”,“özgür irade”,“mümkün dünya”,“belirlenimcilik”,“zaman tasvirleri”,“zamansız önerme”ve“zamansız mantık”konuları incelenmiştir. Metnin ikinci bölümünü oluşturan bu inceleme sonucunda zamansız önerme ve zamansız mantık konularının imkanı sorgulanmıştır. Metnin üçüncü bölümünde farklı zaman mantıklarına yer verilmiştir. Bu bölümde Prior'ın geliştirdiği zaman mantıklarının yanı sıra Reichenbach'ın dile dayalı zaman mantığı önerisi, zamanın bağıntı olarak ele alınması, zaman mantıklarının modal mantık ve puslu mantık aracılığıyla denetlenmesinin imkanı konuları ele alınmıştır. Metnin son kısmında ise, günümüz zaman mantıklarının ortaya çıkarken çözmeyi vaat ettiği problemleri neden mevcut dizgeler ile çözemeyeceği ve söz konusu problemlerin nasıl bir anlayış temelinde çözülebileceği sorularına cevap aranmıştır. Bu bölümde temel olarak zaman ve süre kavramlarının birbirinden ayrılarak mantığa yeniden takdim edilmelerinin gerekliliğine yer verilmiştir. Günümüz zaman mantıkları, konu ettikleri önerme ve çıkarımların yalnızca“süre”açısından konumunu ele almaktadır. Bu türden bir yaklaşım, önerme ve çıkarımların“zaman”ile değil,“süre”ile bağını açığa çıkarmaktadır. Süre ise salt fiziksel bir evrendeki ilişkiler aracılığıyla mekanik veya matematiksel olarak tanımlanabilir bir öğe olduğundan böyle bir evrende“özgür irade”gibi açık bir kavramın temellendirilmesine imkan tanınamamaktadır. Bu sorun bir yönüyle“zaman tasvirleri”başlığı altında irdelenmiş ve“Süre ve Zaman Mantıklarının Ayrılması Üzerine”bölümünde bir çözüm önerisi geliştirilmiştir. Son bölümde, ayrıca, geliştirilen çözüm önerisi ile, aktüel dünyanın bir anlamda“imkansız”olarak yorumlanabileceği, bu durumda ne tür yanıtlar verilebileceği üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
Temporal logic is a field in which the propositions with reference to time and the relations between these propositions are defined. In this field, various systems are developed to check the validity and consistency of the inferences containing the propositions in topic. In these developed systems, some assumptions regarding the definition of time are used explicitly or implicitly. With this study, it is aimed to examine these assumptions in the axis of the main factors affecting the emergence of the temporal logic. For this purpose, firstly, the attitudes of different philosophers regarding the definition of the concept of time are conveyed. Afterwards, the subjects of“structure of future time”,“free will”,“possible world”,“determinism”,“portrayal of time”,“timeless proposition”and“timeless logic”, which are cited as sources for contemporary temporal logics, are examined. As a result of this examination, which constitutes the second part of the text, the possibility of timeless proposition and timeless logic was questioned. In the third part of the text, different temporal logics has been placed. In this chapter, in addition to the temporal logics developed by Prior, Reichenbach's proposal for a language-based temporal logic, the tackling of time as a relation, the possibility of checking temporal logics through modal logic and fuzzy logic are discussed. In the last part of the text, answers are sought to the questions of why contemporary temporal logics cannot solve the problems that they promised to solve when they emerge, and how these problems can be solved based on an understandİng. In this section, the necessity of separating the concepts of“time”and“duration”from each other and re-introducing them to logic is given. Contemporary temporal logics only deal with the position of propositions and inferences in terms of“duration”. Such an approach reveals the connection of propositions and inferences with“duration”and not“time”. Since duration is an element that can be defined mechanically or mathematically through relations in a purely physical universe, it is not possible to ground a clear concept such as“free will”in such a universe. This problem has been examined in one aspect under the title of“zaman tasvirleri”and a solution proposal has been developed in the section“Zaman ve Süre Mantıklarının Ayrılması Üzerine”. In the last section, it is also emphasized that with the proposed solution, the actual world can be interpreted as“impossible”in a sense, and what kind of answers can be given in this case.
Benzer Tezler
- Kitlesel özelleştirme ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik keşifsel bir araştırma
An exploratory study to determine the relationship between mass customization and sustainability
ŞEHMUS AYAN
- Beyin tümörlerinin ileri görüntü işleme ve örüntü tanıma teknikleri kullanılarak bilgisayar destekli tespiti
Computer-aided detection of brain tumors using advanced image processing and pattern recognition techniques
SEDA KAZDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolMarmara ÜniversitesiElektronik-Bilgisayar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BUKET DOĞAN
PROF. DR. ALİ YILMAZ ÇAMURCU
- Tip imar yönetmeliğine uygun vaziyet planı üreten bir yapay zeka destek sistemi
An artificial support system to generate proper site plans for the implementation of standardized building and zoning regulation
MURAT ÇAĞLAR BAYDOĞAN
Doktora
Türkçe
2013
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN MERT ŞENER
- Torna takımlarında mikro yüzey teksürü uygulamasının kesme kuvvetlerine etkisinin incelenmesi
Investigation of micro surface texture application on turning tools on cutting forces
EMRE AKI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Makine Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CANAN GAMZE GÜLERYÜZ PARASIZ
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ TANER KUZU
- High performance polymeric materials for architectural membrane application
Mimari membran uygulaması için yüksek performanslı polymerik malzemeler
FARRİN GHORBANALAVİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİHAL ARIOĞLU