2000 sonrası Türk romanında toplumsal cinsiyetin edebî söylemler yoluyla üretimi ve temsili
The production and represention of gender in the Turkish novel after 2000 through literary discourse
- Tez No: 751072
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ ŞÜKRÜ ÇORUK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet ve Edebiyat, Kadınlık ve Erkeklik Kurguları, Direnç, Endişe, Kriz, Gender and Literature, Femininity and Masculinity Fictions, Resistance, Worry, Crisis
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 376
Özet
Bu tezin temel gayesi, edebiyatın; kadınlık ve erkeklik kurgularının inşası ve temsilinde, cinsiyetçi sınırların aşılması veya bu sınırların daha da kesinleştirilmesinde ve toplumsal cinsiyet rollerinin yeniden üretilmesinde yarattığı imkânları dikkatlere sunmaktır. Bu minvalde, 2000'li yılların romanlarında spesifik ve çok yönlü bir gündem oluşturan toplumsal cinsiyet kimlik kurgularının tesis ve tahkimi eleştirel bir gözle okunacaktır. Siyasî, sosyal ve kültürel bir zeminde inşa edilen mezkûr kimliklerin, 2000 ve sonrasında yayımlanmış romanlardaki temsillerinin, kimi zaman edebiyat aracılığıyla açıktan angaje olurken kimi zamansa“örtük”bir biçimde ideolojik bir angajmanla tasnif edildikleri görülür. Çalışma boyunca, bir taraftan edebiyatla toplumsal cinsiyet ilişkisi daha ziyade kadınlık ve erkeklik kurguları üzerinden tartışmaya açılırken, diğer taraftan cinsiyet odaklı bu kimlik kurgularına tarihsel bir kadrajdan yaklaşılarak kadınlık ve erkeklik inşaları tahlil edilmeye çalışılmıştır. 2000'li yılların romanı, bütüncül bir bakışla mercek altına alınırken, temelde;“direnç”,“endişe”ve“kriz”başlıkları altında tasnif edilmiş ve bu minval üzere tavsif edilen romanlar, eleştirel bir okumaya tabi tutulmuştur. Direnç başlığı altında, kadınlar üzerindeki baskı mekanizmalarını görünür kılarak kadınların“özneleşme”pratiklerini sorgulamaya açan anlatılara odaklanılmıştır. Endişe başlığında, hegemonik erkeklik kurguları karşısında konumlandırılan alternatif erkekliklerin tartışmaya açıldığı müşahede edilirken, kriz başlığı altında ise cinsiyetçi sınırları yeniden üreterek onları tahkim eden anlatılar sorgulamaya açılır. Çalışmanın çıkış noktası, buradan hareketle, edebiyatın –özelde romanların- toplumsal cinsiyet kurgularındaki kurucu nüvesi olacaktır. Nihai kertede, 2000'li yıllarla birlikte gittikçe“politikleşen”ve görünür olan toplumsal cinsiyet kimlik kurgularını, mezkûr yılların romanları odağında tartışmaya açtığımız kadınlık ve erkeklik temsillerinin inşasındaki temel argümanları ortaya koymaya çalışırken, edebiyatın, toplumsal cinsiyet kimlik inşalarının tahkimi, üretimi ve yeniden üretimi noktasında oldukça elverişli bir“aygıt”olarak kullanılmış olduğu ve araçsallaştırıldığı tespit edilir.
Özet (Çeviri)
This study aims to draw attention to the possibilities that literature creates in the construction and representation of femininity and masculinity, transcending or clarifying sexist boundaries, and reproducing gender roles. In this respect, the establishment and consolidation of gender identity constructs, which constitute a specific and multifaceted agenda in the novels of the 2000s, are to be critically read. It is seen that the representations of the relevant identities, built on a political, social, and cultural ground, in novels published in 2000 and later, are sometimes explicitly engaged through literature, and sometimes classified with an“implicit”ideological engagement. Throughout the study, on the one hand, the relationship between literature and gender was discussed mostly through the fiction of femininity and masculinity, on the other hand, these gender-oriented identity constructs were approached from a historical perspective and the constructions of femininity and masculinity were tried to be analyzed. While the novel of the 2000s is scrutinized with a holistic view, the novels classified under the titles of“resistance”,“anxiety”and“crisis”and described in this manner were subjected to a critical reading. Under the title of resistance, the focus is on narratives that open women's“subjectification”practices to the discussion by making the mechanisms of oppression on women visible. While it is observed that alternative masculinities positioned against hegemonic masculinity constructs are brought up for discussion under the title of anxiety, the narratives that fortify them by reproducing sexist boundaries are opened to question under the title of crisis. The starting point of the study will be the founding core of literature – especially novels – in gender fiction. The study tries to present not only gender identity constructs that have become increasingly“politicized”and visible with the 2000s but also the basic arguments in the construction of the representations of femininity and masculinity in the focus of the novels of those years. As a result of the analysis, it is found out that the literature has been used as a very suitable“device”and has been instrumentalized in consolidating, producing, and reproducing the gender identity constructs.
Benzer Tezler
- Türk romanından Türk sinemasına uyarlanan metinlerde kadına bakış (1980-2018)
The view of woman in texts adapted from Turkish cinema and Turkish novel (1980-2018)
ENVER MURAT İNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÜNEŞ
- 2000 sonrası Türk romanında cinsiyet algısı
Perception of gender in post 2000 Turkish novel
VECİHE SOLMAZ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAYLAN ABİÇ
- Bireyin söylemsel inşası: 1980 sonrası Türk romanında bireyciliğin izleri
Dicoursive construction of the individual: appearances of individualism in the Turkish novel after 1980
HAVVA RABİA ALTUNDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sosyolojiİstanbul ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET EMİN BALCI
- Türk romanında aile (2000-2016)
Family in Turkish novel (2000-2016)
GÜLŞAH KUNDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET FETİH YANARDAĞ
- Türk romanında hatırlama ve unutma mekânı olarak kahvehaneler, meyhaneler, barlar ve kafeler (1950-2000)
Coffeehouses, taverns, bars and cafés as a space of remembering and forgeting in Turkish novel (1950-2000)
KEVSER SÖNMEZ SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUNUS BALCI