Şâzelî tarikatı'nda mûsikî (Gaziantepli Şâzelî Şeyhi Hasan Arslan örneği)
Music in the Shazeli sect (The example of Shazeli Shaikh Hasan Arslan from Gaziantep)
- Tez No: 754477
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN AKPINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Müzik, Religion, Music
- Anahtar Kelimeler: Dinî Mûsikî, Şâzelî, Kâdirî, Şeyh Hasan Arslan, Gaziantep, Religious Music, Shazeli, Qadiri, Sheikh Hasan Arslan, Gaziantep
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Din Musikisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
İslâm sanatları, kültürel özellikler gösterdiği gibi çeşitli coğrafyalardaki Müslümanlara ait kültürler arasında bir birlik duygusu da sergiler. Örneğin, Mısır ve Türkiye'deki dinî mûsikî fark edilebilir bir ilişkiye sahiptir. Fakat aynı zamanda da belirgin bir şekilde kültüre özgüdür. Bu kültüre özgü sanatsal etkinlikler de İslâm'ın yeryüzündeki hareketine bağlı olarak kültürlerin, sanatı farklı yorumlamalarının doğal bir sonucudur. Bu durum genel olarak mimari, belagat, hat, kıraat… vs. gibi tüm İslâm sanatlarında olduğu gibi mûsikî alanında da kendini göstermiştir. Kültürel özgünlük ise“gerçek”ya da“saf”bir İslâm'ın ne olduğu fikriyle ilişkilidir. Bu tartışma, neredeyse tüm sanat formlarında mevcuttur ve sanatın ne zaman“İslâmî”olmaktan çıktığı ya da dinî açıdan câiz olduğu sorusunu ortaya çıkarmıştır. Tasavvuf ve tarikatlar bin yıldır birkaç kıtaya ve farklı kültürlere yayılmıştır. Bu nedenle İslâm sanatlarının gelişimine katkı sağlayan en önemli unsurlardan birinin tasavvuf olduğu söylenebilir. Tasavvuf, Allah'a ulaşma yolunda bir disiplin, terbiye, uhuvvet ruhu ve şeyh ile manevi bağ kurmanın sonucunda belirli uygulamalar yoluyla kendini arındırmayı ve ruhsal olarak gelişmeyi vurgulayan İslâmî bir düşünce ve yaşam biçimidir. XII. yüzyıl başlarında ivme kazanan bu model, İslâm medeniyeti için sosyal düzenin temel dayanaklarından birini oluşturmuştur. İslâm dünyasında neşv-ü nemâ bulan bu model, başta Çin, Batı Afrika ve Amerika olmak üzere tüm dünyaya yayılmıştır. Dünyaya yayılan tasavvuf yerel kültür ve inanç unsurlarını da kendine uyarlamıştır. Bu uyarlamayı mûsikî özelinde de görmek mümkündür. Afrika çöllerinden Atlantik Okyanusu kıyılarına, Pakistan ve İran dağlarından Anadolu ve Balkanlara kadar tasavvuf mûsikîsinin çeşitliliği, geçtiği tüm kültürlerle zenginleştirilmiştir (Mısır, Filistin, Suriye, Türkiye, İran, Özbekistan, Hindistan....). Arapça, Farsça, Türkçe gibi farklı dillerde ve çeşitli kültürlerde ifade edilen tasavvuf düşünceleri, sayısız şiirsel form ve mûsikî türleri aracılığıyla vücûd bulmuştur. Nitekim bu çalışmada da Şâzelî ve Kâdirî tasavvufuna, dinî mûsikî türlerine, Anadolu'da varlık gösteren ve iki tasavvufî koldan beslenen Şâzelî-Kâdirî şeyhi Şeyh Hasan Arslan'ın (eş-Şeyh Hasan el-Aynî) şahsiyeti ile yaşantısına dair bilgiler derlenmiş, belirli bir yaştan sonra, sınırlı bir süre zarfında kaleme almış olduğu şiirleri, dinî mûsikî düzleminde ve nitel bir paradigma ekseninde araştırılarak, şiirlerin tekkede icrâ edilen ilâhî formları da notaya alınarak literatüre katkı sağlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Islamic arts not only display cultural characteristics, but also display a sense of unity among the cultures of Muslims in various geographies. For example, religious music in Egypt and Turkey has a recognizable relationship. It is also distinctly culture-specific. Artistic activities specific to this culture are also a natural result of different interpretations of art by cultures depending on the movement of Islam in the world. This situation has manifested itself in the field of music as well as in all Islamic arts such as architecture, rhetoric, calligraphy and recitation. Cultural authenticity, on the other hand, is related to the idea of what a“true”or“pure”Islam is. This debate is present in almost all art forms and raises the question of when art ceased to be“Islamic”or religiously permissible. Mysticism and sects have spread to several continents and different cultures for millennia. For this reason, it can be said that one of the most important factors contributing to the development of Islamic arts is Sufism. Sufism is an Islamic way of thinking and life that emphasizes self-purification and spiritual development through certain practices as a result of establishing a discipline, discipline, spirit of unity and spiritual connection with the sheikh on the way to reaching Allah. This model, which gained momentum at the beginning of the XII century, formed one of the main pillars of the social order for the Islamic civilization. This model, which found its origin in the Islamic world, has spread all over the world, especially in China, West Africa and America. Sufism, which spread to the world, has also adapted local culture and belief elements to itself. It is possible to see this adaptation in the musical context as well. From the deserts of Africa to the shores of the Atlantic Ocean, from the mountains of Pakistan and Iran to Anatolia and the Balkans, the diversity of Sufi music has been enriched with all the cultures it has passed through (Egypt, Palestine, Syria, Turkey, Iran, Uzbekistan, India....). Sufi thoughts, expressed in Arabic, Persian, Turkish and other languages in various cultures, found their existence through numerous poetic forms and musical genres. As a matter of fact, in this study, religious music genres of Shazeli and Qadiri Sufism are discussed; information about the personality and life of Shazeli-Qadiri sheikh Sheikh Hasan Arslan (ash-Sheikh Hasan al-Ayni), who was fed by two mystical branches existed in Anatolia was compiled; his poems, which he wrote after a certain age, in a limited the time, were researched on the plane of religious music and on the axis of a qualitative paradigm, and the divine forms of the poems performed in the dervish lodge were also noted and so contributed to the literature.
Benzer Tezler
- Proto-Rönesans İtalyası'nda Fransisken sanat hamiliği
The Franciscan art patronage in Proto-Renaissance Italy
DUYGU ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2019
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH SİNAN GÜLER
- Erzurumlu Emrah Dîvânı'nda dîvân edebiyatı etkileri ve tasavvuf
Erzurumlu Emrah court of divan literaure effects and sufism
RIZA TALHA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖMER DEMİRBAĞ
- Şeyh Nuh Ha Mim Keller'ın hayatı, eserleri ve tasavvuf anlayışı
Sheikh Nuh Ha Mim Keller's life, works and understanding of sufism
ABDURRAHMAN CELİL AKÇAM
- XX. yüzyıl İslam münevveri tipolojisine bir örnek: Abdülhalim Mahmud hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri
An example of XX. century Islamic enlightener typology: 'Abd al-Halim Maḥmuud's life, works and sufistic opinions
ENGİN DALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinPamukkale ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ M. SALİM GÜVEN
- Frıthjof Schuon'un hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri
The life and works of Frithjof Schuon and his thoughts on tasavvuf
BETÜL ÖZEL ÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
BiyografiMarmara Üniversitesiİlahiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT EROL KILIÇ