Yâresânîlik (ehl-i hak) ve yâresânîlikte tasavvufî unsurlar
Yarsanism (ahle haq) and mystical elements in yarissanity
- Tez No: 757217
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDURRAHİM ALKIŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Yâresân, Ehl-i Hak, Kakaî, Sultan Sâhak, Serencâm, Dûnadûn, Yarsanism, Ahl-i Hak, Kakaî, Soltan Sâhak, Serencâm, Dûnadûn
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Bu çalışmada, mensuplarının ekseriyeti İran ve Irak arasında bulunan bölgelerde yaşayan, Yâresân, Ehl-i Hak, Kakaî, Rê-ya Hak, Ali İlahî, Din-î Yâri, Tayife-i Sân gibi isimlerle anılan ve ezoterik yapısıyla dikkat çeken bir inanç ele alınmıştır. Yâresânîlik, Müslüman toplumların yoğun yaşadığı bir coğrafyada ortaya çıkan ve Şiî/bâtınî/tasavvufî yanı ağır basan senkretik bir inançtır. Bu inancın günümüzde yaklaşık olarak bir buçuk milyon mensubu olduğu tahmin edilmektedir. Diğer dinler ve inançlarda olduğu gibi Yâresânîlik de tarihi süreç içerisinde iç içe yaşadığı inanç ve kültürlerle etkileşimi olmuştur. Bu bakımdan diğer inançlardan birçok öğe barındıran Yâresânîlik eklektik bir yapı arz etmektedir. Bu inancın bilhassa tasavvuf ile sıkı bir ilişkisi bulunmaktadır. Yâresânîlik, yoğun tasavvufî öğeler, semboller, figürler barındırmakla beraber, günümüzde farklı yorumlanan dûnadûn, tenâsüh, ikili evren düşüncesi, düalizm, bıyık uzatmak, müzik eşliğinde ibadetler yapmak gibi farklı inanç ve gelenekleri de barındırır. Yâresânîlik inancının geliştiği bölge, tarihsel olarak siyasî, dinî, mezhebî, kültürel gibi birçok alanda değişime sahne olduğundan doğal olarak bu inanç tarihî süreç içerisinde bazı değişimler yaşamıştır. Bu bakımdan tarihsel bir olayı, akımı, inancı doğal tarihî seyri içerisinde geçirdiği değişimleri, tarihsel bağlamları göz önünde bulundurarak daha iyi anlaşılacağını düşünüyoruz. Bu bağlamda özellikle Moğol istilası, bölgesel göçler, bâtınî hareketlerin gittikçe yayılması, bölgeyi Şiîleştirme girişimleri gibi nedenler bölgedeki birçok inancın şekillendirmesinde etkisi olduğu gerçeği, bu inancı anlamaya çalışırken göz önünde bulundurulması gerekir.
Özet (Çeviri)
In this study, a belief whose members live in the regions between Iran and Iraq that draws attention with its esoteric structure and which is known by names such as Yâresân, Ehl-i Hak, Kakaî, Rê-ya Hak, Ali İlahî, Din-î Yâri, Tayife-i Sân is discussed. Yaresanism is a syncretic belief with a predominant Shia/esoteric/Sufi side and has emerged in a geography where Muslim societies live intensely. Today, it is estimated that there are approximately one and a half million members of this belief. As with other religions and beliefs, in historical process Yâresanism has also interacted with the beliefs and cultures that it has lived together. In this regard, Yaresanism, which contains many elements from other beliefs, has an eclectic structure. This belief has a close relationship with Sufism. In addition to having intense Sufistic elements, symbols and figures, Yarsanism also has different beliefs and traditions such as dûnadûn, reincarnation, dual universe thought, dualism, growing a mustache, and praying accompanied by music, which are interpreted differently today. Yaresanism has naturally experienced some changes in the historical process because the region where the Yâresanî belief developed has historically been the scene of changes in many areas such as political, religious, sectarian and cultural. For this reason, we think the changes that a historical event, movement or belief underwent in its historical process can be better understood by considering historical contexts. In this regard, when trying to understand this belief reasons which had an impact on the shaping of many beliefs in the region such as the Mongol invasion, regional migrations, the gradual spread of esoteric movements, attempts to make the region Shia needs to be taken into account.
Benzer Tezler
- Batıni dini yapılanmalarda döngüsellik
Cyclicality in religious structures
ZEYNEP USLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN BOZAN
- Yâresanîler: Menşe'leri, inançları ve başka fırkalarla benzerlikleri
Yârsanîs: Their origin, beliefs and similarities with other sects
SEHER ASLANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinHakkari ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA AKMAN
- Coğrafya ve inanç ilişkisi bağlamında ezidiler
Yazidis in the context of the relationship between geography and belief
MAZLUM ÇAPAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Sosyolojisi ve Antropolojisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUTAY DEN BUTTER