2000 sonrası İran'ın Afganistan'la ilişkileri: Fırsatlar ve zorluklar
İran's relation with Afghanistan since: Opportunities and challenges
- Tez No: 764049
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FAZLI DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
İran, Afganistan'da farklı zaman birimlerinde farklı türde etki alanları oluşturmaya çalıştığı görülmektedir. Sovyet işgali sırasında (1979-88) Şiileri destekleyerek“ideolojik bir etki alanı”yaratan İran, 1990'larda“Kuzey İttifakını”destekleyerek“politik bir etki alanı”oluşturmuştur. 2001 sonrasında ise İran'ın hedefi, yaşanan nispi istikrar döneminden faydalanarak Afganistan'da“ekonomik etki alanı”yaratmanın yanı sıra geleneksel rakibi ABD ve ideolojik düşmanı IŞİD'İn bu ülkedeki nüfuzuna karşı mücadele etmek olmuştur. Bu çalışmanın amacı, 2000 sonrası İran'ın Afganistan'daki fırsatları ve bu fırsatları kullanırken karşılaşmakta olduğu zorlukları incelemektir. Tezin asıl soruları şu şekildedir: İran, Afganistan'la aynı coğrafi, dilsel, kültürel ve dinsel (Şia Mezhebi) özellikleri paylaşmasına rağmen, niye bu fırsatlardan ön görüldüğü kadar istifade edemediği ama büyük engellere rağmen son yıllarda Afganistan'da ekonomik nüfuzunu arttırmakta olmasının sebebi nedir? Bu tez söz konusu durumu sosyal bilimlerde daha çok kabul görünen içerik analizine dayanan nitel araştırma yöntemi kullanarak şu sonuca ulaşmıştır:“İran, Afganistan'da iç ve dış müdahalelerden kaynaklı kültürel ve mezhepsel fırsatları maksimum seviye çıkaramasa da son yıllarda ekonomik yönden en etkili ülke haline gelmiş durumdadır”. Ayrıca, bu tez 1995 yılında temeli kurulan ve Şia inancına karşı gelen/gelmekte olan Taliban örgütünün başlangıçta İran'ı ideolojik düşmanı görmesine rağmen, son zamanlarda örgütün İran ile ABD'ye karşı ittifak içirişinde olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Günümüzde ise Tahran'ın hedefi, Washington-Riyad-İslamabad ekseninden uzak kendi nüfuz ve etkinliğinin güçlü olduğu bir Kabil yönetimi oluşturmaktır.
Özet (Çeviri)
It is argued that Iran has sought to create different spheres of influence in Afghanistan at different times. Iran, which had gained ''an ideological sphere of influence'' by backing up Shiites during the Soviet occupation in 1979-88, created ''a political sphere of influence'' by supporting ''the Northern Alliance'' in 1990. After 2001, in Afghanistan, Iran aimed to create ''an economic sphere of influence'' by taking advantage of the relative stability period, as well as to fight against the influence of the USA, its traditional rival, and ISIS, its ideological foe. The aim of this dissertation is to analyze the opportunities of Iran, after the year 2000, in Afghanistan and the challenges in employing these opportunities. The study aims to address two main questions: First, though Iran shares the same geographical, linguistic, cultural and religious (Shia Islam) features with Afghanistan, why has it not been able to benefit from these opportunities, as projected?; Second, why has Iran, despite substantial obstacles, recently increased its economic power in Afghanistan? Adopting a qualitative research methodology, this thesis claims that ''Iran cannot maximize its cultural and sectarian opportunities evolving out of both internal and external interventions in Afghanistan, even though it has become the most economically influential actor in recent years.'' In addition, the thesis at hand argues that the Taliban organization, established in 1995 and opposed to the Shia belief, initially viewed Iran as its ideological enemy; however, the organization has allied with its enemy against the USA. Today, by staying away from the Washington-Riyadh-Islamabad axis, Tehran's goal is to establish a Kabul administration where its influence is strong.
Benzer Tezler
- Turkey's role in Afghanistan in the post 9/11 era
11 Eylül'den günümüze Türkiye'nin Afganistan'daki rolü
CANAN BAYRAM ÇUBUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. IŞIL ANIL
- Ortadoğu ülkelerinde bankacılığın yapısı, gelişimi ve kullanılan finansal teknikler
Structure and development of banking in middle-eastern countries and the financial technics employed there in
ORUÇ ALKILINÇ
- An Example of USA influence upon the Central Asian states after the Soviet disintegration
Sovyetler Birliği'nin yıkılması sonrası ABD etkisi altında kalan Orta Asya cumhuriyetlerine bir örnek
BAKTYBEK CHAKİEV
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
Uluslararası İlişkilerDokuz Eylül ÜniversitesiAmerikan Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. NURAY ÖNDER
- 11 Eylül 2001 sonrasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortadoğu politikası
The Middle East policy of the United States of America after September 11 2001
ŞULE ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HAYDAR ÇAKMAK
- Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia
Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi
ABDURAHMAN HUSSEN YIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU