Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye'de Darwın algısı (1859-1938)
Reception of Darwin in Turkey: From Tanzimat to republic (1859-1938)
- Tez No: 764267
- Danışmanlar: PROF. DR. NAMIK SİNAN TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Tarih, Political Science, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 442
Özet
Charles Darwin, canlı türlerin nasıl ortaya çıktığını açıkladığı evrim kuramını yayınlamasından itibaren düşünce tarihinde büyük bir devrminin de fitilini ateşlemiş oldu. İnsanın diğer canlı türlerden ayrı yaratılmadığının anlaşılması tüm dünyada yalnız biyolojide değil ekonomiden siyasete, sanattan felsefeye kadar hemen her alanda ciddi etikler bırakmıştı. Bu çalışma, Darwin ve onun evrim kuramının geç Osmanlı döneminden erken Cumhuriyet'e kadar Türkiye'de nasıl algılandığını incelemektedir. Bu çalışma Darwin'in“Türlerin Kökeni”adlı eserinin yayınlandığı 1859 ile Atatürk'ün vefat ettiği 1938 yılları arasını kapsamaktadır. Modern biyolojinin doğuşu anlamına da gelen evrimin doğru algılanabilmesi açısından ortamın uygunluğunu tartışabilmek için Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye'sinde eğitim ve bilim alanındaki modernleşme çabaları ele alınmıştır. Bu hususta eğitim kurumlarının ayrıntılı analizinin yanında, hem kitlelere modern biyolojinin anlatılmasında hem de bir araştırma merkezi özelliği taşıması bakımından kritik öneme sahip doğa tarihi müzelerinin durumu da değerlendirilmiştir. Darwin'in Türkiye'de nasıl algılandığını anlayabilmek için Darwin'e atıf yapan Osmanlı ve Cumhuriyet aydınlarının yazdığı kitaplar ve süreli yayınlarda çıkan makaleleri çalışmanın ana kaynaklarını oluşturmaktadır. Algının ölçümesinde dolaylı kaynaklık teşkil etmesi bakımından da salnameler, nizamnameler, talimatnameler, eğitim raporları, ders kitapları ve arşiv belgeleri incelenmiştir. Osmanlı ve Cumhuriyet aydınları Darwin'e yaklaşımlarına göre taraftarlar, karşıtlar ve tarafsızlar olarak üç grupta toplanmıştır. Bu yaklaşımlarda Darwin algısı değerlendirilirken Darwin'in evrim kuramına dair bilgi kaynakları, yabancı kaynaklar ise söz konusu yabancı dile olan hakimiyetleri, kuramı ne kadar doğru anladıkları, taraftar ya da karşıt olma sebepleri göz önünde bulundurulmuştur. Genel itibariyle Türkiye'de Darwin algısı ise Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ayrılmıştır. Önce her iki dönem kendi içerisinde, kendine has koşulları altında Darwin'in nasıl algılandığı anlatılmış, ardından Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin Darwin ve onun evrim kuramı ile olan ilişkisi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Since Charles Darwin published his theory of evolution, in which he explained how living species emerged, a great revolution in the history of thought has been ignited. The realization that man was not created separately from other living species left serious effects on the whole world, not only in biology but also in almost every field from economy to politics, from art to philosophy. This study examines how Darwin and his theory of evolution were perceived from the late Ottoman to the early Republican periods of Turkey. This study covers the years between 1859, when Darwin's“The Origin of Species”was published, and 1938, when Atatürk passed away. In order to discuss the suitability of the environment in terms of correctly perceiving evolution, which also means the birth of modern biology, modernization efforts in education and science in the Ottoman and Republican Turkey are discussed. In this regard, besides the detailed analysis of educational institutions, the situation of natural history museums, which are of critical importance both in terms of explaining modern biology to the masses and as a research center, has also been evaluated. In order to understand how Darwin was perceived in Turkey, the books written by Ottoman and Republican intellectuals who referred to Darwin and the articles published in periodicals constitute the main sources of the study. In terms of being an indirect source in the measurement of perception, yearbooks, regulations, instructions, education reports, textbooks and archive documents were examined. According to their approaches to Darwin, Ottoman and Republican intellectuals were grouped into three groups as supporters, opponents and neutrals. While evaluating Darwin's perception in these approaches, sources of information on Darwin's theory of evolution, foreign sources, their command of the foreign language, how well they understood the theory, and the reasons for their support or opposition were taken into consideration. In general, the perception of Darwin in Turkey is divided into the Ottoman and Republican periods. First, how Darwin was perceived in both periods under their own unique conditions was explained, and then the relationship between Darwin and his theory of evolution in the Ottoman and Republican periods was examined comparatively.
Benzer Tezler
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye'de çocukluk dönemine bakış (Tarihsel değişim ve süreklilik)
A look at the childhood period in Turkey from Tanzimat to the Republic (Historical change and continuity)
NAZLI GEYLANİ
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye'de sancak yönetimi (1839-1921)
Sandjak administration in Turkey from Tanzimat to Republic 1839-1921
SADIK FATİH TORUN
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye'de sağlık eğitimi üzerine bir araştırma (1839-1938)
A Research on health education in Turkey from administrative reforms to republic (1839-1938)
BARIŞ KAYSILI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ KÖSTÜKLÜ
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye'de Arapça öğretimi
Başlık çevirisi yok
YUSUF ZİYA BİLDİRİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1987
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiArap Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BAHAEDDİN YEDİYILDIZ