Osmanlı Devleti'nde Amerikan misyoner faaliyetleri ve Harput Amerikan Koleji
American missionary activities in the Ottoman empire and Harput American College
- Tez No: 764975
- Danışmanlar: PROF. DR. ERKAN TURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: 19. yüzyıl, Misyonerlik, Amerikan Board, Fırat Koleji, Eğitim, ABD, 19th Century, Missionary, American Board, Euphrates College, Education, USA
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Çalışmada; 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda, Amerikan misyoner faaliyetleri ve bu faaliyetler özelinde Harput Amerikan Koleji'nin incelenmesi amaçlanmıştır. Misyonerlik faaliyetleri ve Harput Amerikan Koleji çalışmasının oluşturulmasında; misyonerlerin yazmış oldukları seyahatname ve hatıratlarından, arşiv kaynaklarından ve birçok telif eserlerden elde edilen bilgilerden yararlanılarak bu çalışma meydana getirilmiştir. Bu çalışmanın meydana getirilmesinde araştırma metotlarından tarama / derleme yöntemi kullanılmıştır. Osmanlı toprakları içerisinde ilk misyonerlik faaliyetlerinin başlamış olduğu 16. yüzyıldan itibaren 19. yüzyıla kadar misyonerlik faaliyetleri kesintisiz olarak devam etmiştir. Bu süreç içerisinde, misyonerler başta eğitim olmak üzere birçok kurum vasıtasıyla Osmanlı Devleti içerisinde yaşayan azınlıklarla yakından iletişim kurma fırsatı sağlamışlardır. Osmanlı Devleti'nde misyonerlik faaliyetlerine başlayan ilk Hıristiyan mezhep Katolikler olmuşlardır. Katoliklerin ardından Ortodoks ve Protestan mezheplerine mensup misyonerler faaliyetlerine başlamışlardır. Misyoner grupları arasında Protestan misyonerler, Osmanlı Devleti'nde en geç faaliyetlerine başlayan grup olmuştur. Ancak Amerikalı Protestan misyonerleri, özellikle Amerikan Board'un etkisi sayesinde faaliyetlerine geç başlamış olmalarına rağmen en etkili misyoner grubu olmuşlardır. Osmanlı coğrafyasında misyonerlik faaliyetlerinde bulunan Amerikan Board misyonerleri, Katolik ve Ortodoks misyonerleri gibi başlangıçta bireysel ve dini amaçların daha çok ön planda olduğu şekilde faaliyetlerini yürütmüşlerdir. Amerikan Board'un gelişimine paralel olarak imparatorluk içerisinde bulunan misyonerlerin etkisi artmıştır. Dünya siyasetinde yer edinmek isteyen Amerika, misyonerleri kendi çıkarları için kullanmak istemişlerdir. Bu sebeple Amerikan Board misyonerleri doğrudan veya dolaylı olarak desteklemişlerdir. Osmanlı Devleti'nin çok uluslu ve dilli yapısını iyi değerlendiren Amerikalı misyonerler, dağılmış ve Hıristiyanlığın Apostolik Kilisesine bağlı Ermenileri hedef olarak seçmişlerdir. Amerikalı misyonerler, Ermenilerin daha çok nüfusa sahip olduğu Doğu Anadolu'da daha fazla faaliyet göstermişlerdir. Doğu Anadolu'da, eğitim, sağlık ve diğer hizmetler olmak üzere birçok alanda Ermenilerin arasına karışan misyonerler, Protestanlık mezhebini yaymanın yanı sıra Amerika'nın çıkarlarına çalışabilecek insan topluluğunu oluşturma fırsatı yakalamıştır. Ermenilerin, imparatorluğun her tarafında nüfusa sahip olmalarından faydalanan Amerikalı misyonerler eğitim politikaları sayesinde Osmanlı Devleti üzerindeki amaçlarına hizmet edebilecek topluluk oluşturmayı başarmışlardır. Harput Amerikan Koleji veya diğer adıyla Fırat Koleji'nde misyonerler tarafından eğitilmiş öğrenciler Amerika'ya göç etmişler veya misyonerlik faaliyetlerine katılmışlardır. Eğitim faaliyetleri esnasında aydınlanmış bir Ermeni sınıfının ortaya çıkması da sağlanmıştır. Fransız İhtilali'nin getirmiş olduğu Milliyetçilik akımından etkilenen Ermeniler, Osmanlı Devleti'nden ayrılma faaliyetlerine girişmişlerdir. Ermeni halkının, ayrı bir devlet olarak bağımsız olma isteklerinde bulunmalarında Amerikalı misyonerlerin eğitim faaliyetleri etkili olmuştur.
Özet (Çeviri)
In the study; It is aimed to examine the activities of American missionaries in the Ottoman Empire and the Harput American College in particular of these activities. Data about missionary activities and Harput American College was obtained from missionary travel books and memories, archival sources and many copyrighted works. In this study, the Prime Ministry Ottoman Archives were used, as well as the scanning / compilation method, which is one of the research methods. From the 16th century, when the first missionary activities started in the Ottoman lands, until the 19th century, missionary activities continued uninterruptedly. In this process, missionaries in the empire provided the opportunity to communicate closely with the minorities living in the Ottoman Empire through many institutions, especially education. Although the Protestant American missionaries, who set foot in the Ottoman geography at the beginning of the 19th century, started their missionary activities later than the Catholic missionary groups, the Protestants became the Protestant missionary group that carried out the most effective missionary activities in the Ottoman geography. Like every missionary group, American missionaries began their missionary activities in the Ottoman geography in line with individual efforts and religious purposes. The United States of America, which has just joined world politics and wants to rise politically, culturally and economically, has used missionaries as an intermediary to achieve these goals. American missionaries, who made good use of the multinational and linguistic structure of the Ottoman Empire, chose the Armenians, who were scattered and affiliated with the Gregorian Sect of Christianity, as their target. American missionaries were more active in Eastern Anatolia, where Armenians had a larger population. In Eastern Anatolia, the missionaries, who mixed with the Armenians in many fields, including education, health and other services, had the opportunity to create a human community that could work for the interests of America as well as spreading the Protestant sect. The American missionaries, who benefited from the Armenians having a population all over the empire, succeeded in creating a community that could serve their purposes on the Ottoman Empire, thanks to their education policies. Students educated by missionaries in Harput American College or Euphrates College immigrated to America or participated in missionary activities. It was also ensured that an enlightened Armenian class emerged during the educational activities. The Armenians, who were also affected by the influence of the Nationalism movement brought by the French Revolution, started activities to leave the Ottoman Empire. The influence of the missionaries was great in the revolt of the Armenians in many parts of the empire.
Benzer Tezler
- Osmanlı Devleti'nde Amerikalı misyonerler ve Van Ermeni isyanı(1896)
American missionaries in the Ottoman Empire and the Van rebellion(1896)
DİLŞEN İNCE ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2007
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ENGİN BERBER
PROF.DR. ERGÜN AYBARS
PROF.DR. SABRİ SÜRGEVİL
- Anglo-Sakson Protestan teşkilatlarının Türkiye'deki faaliyetleri (1950?2000)
Anglo-Saxson Protestan misson activities in Turkey (1950-2000)
FARİDA HABOUBİ
- Yabancı ülkeler tarafından Osmanlı coğrafyası'nda açılan okullar
The schools built by foreign countries on the land of the Ottoman empire
EBRU ESENKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimTrakya ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM SEZGİN
- I.Dünya Savaşı öncesinde nesturiler ve misyonerlik faaliyetleri
Nestorians prior to World War I and actions of missionaries
SELAHATTİN SATILMIŞ
- Osmanlı Devleti'nde Alman Protestan misyonerlik faaliyetleri
German Protestant missionary activities in the Ottoman Empire
UĞUR İNAN