Sosyal baskınlık yönelimi, sistemi meşrulaştırma ve göreli yoksunluk arasındaki ilişkiler: Etiyopya ve Türkiye örnekleminde bir inceleme
The relationship between social dominance orientation, system justification, and relative deprivation: An investigation on Etopian and Turkish sample
- Tez No: 768140
- Danışmanlar: PROF. DR. DERYA HASTA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Sosyal Baskınlık Yönelimi, Sosyal Baskınlık, Sistemi Meşrulaştırma, Din Göreli Yoksunluk, Etnik Göreli Yoksunluk, Sosyal Statü, Social Dominance Orientation, Social Dominance, System Justification, Religious Relative Deprivation, Ethnic Relative Deprivation, Social Status
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Bu araştırmanın amacı, Etiyopya'daki siyaset sisteminde büyük rol oynayan, en kalabalık ve en rekabetçi üç etnik grup olan Oromo, Amhara ve Tigrayları sosyal baskınlık yönelimi, göreli yoksunluk ve sistemi meşrulaştırma açısından karşılaştırmaktır. Aynı zamanda söz konusu üç grupta yer alan Müslüman ve Hristiyan katılımcılar da sosyal baskınlık yönelimi, göreli yoksunluk ve sistemi meşrulaştırma açısından karşılaştırılmışlardır. Araştırmanın diğer bir amacı, sosyal baskınlık yönelimi ve göreli yoksunluk arasındaki ilişkide sistemi meşrulaştırmanın aracı rol oynayıp oynamadığını bulmaktır. Ayrıca, bu araştırma sosyal baskınlık yönelimi ve göreli yoksunluk düzeyleri arasındaki ilişkide grup statüsü düzenleyici rol oynayıp oynamadığını test etmiştir. Araştırmanın son amacı ise söz konusu değişkenler açısından uzun yıllar boyunca Cumhuriyetle yönetilmiş olan Türkiye ve Etiyopya'yı karşılaştırmaktır. Bu çalışmaya 551 lisans öğrencisi (Etiyopya'dan 301 ve Türkiye'den 249) katılmıştır. Araştırmanın verileri, Demografik Bilgi Formu, Sosyal Baskınlık Yönelimi Ölçeği, Sistemi Meşrulaştırma Ölçeği, Algılanan Etnik Göreli Yoksunluk Ölçeği ve Algılanan Din Göreli Yoksunluk Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Ölçekler araştırmacı tarafından Etiyopya diline uyarlanmış, güvenirlik ve geçerlik testleri yapılmıştır. Etiyopyalı katılımcıların Türkiyeli katılımcılardan daha yüksek sosyal baskınlık yönelimi, sistemi meşrulaştırma ve etnik göreli yoksunluk düzeyi sahip oldukları görülmektedir. Etiyopya'nın en baskın dini grubunu temsil eden Ortodoks Hristiyanlığa üye olan katılımcıların sosyal baskınlık yönelimi ve sistemi meşrulaştırma düzeyinin alt grubunu temsil eden Müslüman ve Protestan Hristiyan katılımcılardan anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülürken, dini göreli yoksunluk ve etnik göreli yoksunluk düzeylerin ise en düşük olduğu görülmektedir. Tigre etnik grubundan gelmiş katılımcılar, sistemi meşrulaştırma ve sosyal baskınlık yönelimi'nde en yüksek; dini göreli yoksunluk ve etnik göreli yoksunluk'ta ise anlamlı olarak en düşük puana sahiptir. Hem Etiyopya'daki çalışmada hem de Türkiye'deki çalışmada sistemi meşrulaştırma'nın sosyal baskınlık yönelimi ile dini göreli yoksunluk/etnik göreli yoksunluk arasındaki ilişkide aracı rol oynadığı anlaşılmaktadır. Düşük statülü dini grupta sosyal baskınlık yöneliminin dini göreli yoksunluğu negatif yönde ve anlamlı olarak yordadığı anlaşılmaktadır. Yüksek statülü etnik grupta sosyal baskınlık yöneliminin etnik göreli yoksunluğu pozitif yönde ve anlamlı olarak yordadığı anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
This research aimed to compare the Oromo, Amhara, and Tigray, the three most populous and competitive ethnic groups in Ethiopia, that play a significant role in the country's political system in terms of the level of social dominance orientation, relative deprivation, and system justification. Furthermore, Muslims and Christian participants in these three groups were compared regarding social dominance orientation, relative deprivation, and system justification. Another aim of the research was to determine whether system justification plays a mediating role in the relationship between social dominance orientation and relative deprivation. In addition, this study tested whether group status moderates the relationship between social dominance orientation and relative deprivation levels. The final aim of the research was to compare a more democratic and stable Turkey with Ethiopia regarding the variables under study. 551 undergraduate students (301 from Ethiopia and 249 from Turkey) participated in this study. The data of the study were collected using Demographic Information Form, Social Dominance Orientation Scale, System Justification Scale, Perceived Ethnic Relative Deprivation Scale and Perceived Religion Relative Deprivation Scale. The researcher adapted the scales to the Ethiopian language, and reliability and validity tests were conducted. It is seen that Ethiopian participants have higher SBY, SM, and EGY levels than Turkish participants. Orthodox Christianity participants, who represent Ethiopia's most dominant religious group scored higher in System justification, Social Dominance Orientation, and Relative Deprivation than the Muslim and Protestant Christian participants, who represented the subordinate groups in the country. But they, the Orthodox participants, scored the lowest in Ethnic and religious relative deprivations. Participants from the Tigre ethnic group significantly scored the highest on System Justification and Social dominance orientation and significantly lower on Ethnic and religious relative deprivations. In both studies conducted in Ethiopia and Turkey, it is confirmed that System Justification played a mediating role in the relationship between Social dominance orientation and Ethnic and religious relative deprivations. It is understood that social dominance orientation in the low-status Religion group predicted relative religious deprivation negatively and significantly. It is understood that in the high-status ethnic group, social dominance orientation predicts ethnic relative deprivation positively and significantly.
Benzer Tezler
- Başörtülü ve başörtüsüz öğrencilerde dış grup tarafgirliği fenomeni: Açık ve örtük tutumların gruplar arası ilişkiler kuramları üzerinden incelenmesi
The outgroup favoritism phenomenon in veiled and unveiled university students: An analysis of explicit and implicit attitudes via intergroup relations phenomenon
YASEMİN CAMCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
PsikolojiUludağ ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. ERSİN KUŞDİL
- Eşcinsel insan hakları: Sosyal baskınlık yönelimi, sistemi meşrulaştırma, yükleme karmaşıklığı açısından bir inceleme
Homosexual human rights: an investigation from the perspective of social dominance orientation, system justification and attributional complexity
ECEM ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
PsikolojiAnkara ÜniversitesiSosyal Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA HASTA
- Sivil toplum kuruluşu gönüllülerinin adil dünya inançları, sosyal baskınlık yönelimleri ve sistemi meşru algılama düzeyleri
Beliefs in a just world, social dominance orientations and perceptions of system?s legitimacy of volunteers in non-governmental organizations
NECİP YILDIRIM
- Kadınların kolektif eylem yöneliminin yordayıcıları: Kültürel benlik kurguları, kadın kimliği ile özdeşleşme, kadınların sosyal baskınlık yönelimi ve sistemi meşrulaştırma eğilimi
The predictors of collective action orientation of women: Cultural self-construals, identification with women identity, social dominance orientation and system justification
KÜBRA ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
PsikolojiUludağ ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHARREM ERSİN KUŞDİL
- Türkiye'de yaşayan Kürtlerin kimlik yönetim stratejileri ve dış grup tarafgirliği
Identity management strategies and outgroup favoritism of Kurds living in Turkey
KENAN ALPARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiUludağ ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. ERSİN KUŞDİL