Tasavvufi açıdan Üftâde ve Hüdayi divanlarının mukayesesi
Comparison of the sufi court of Uftada and the council of Hudayi
- Tez No: 769699
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BEDRİYE REİS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Türk tasavvuf tarihinde 16. yüzyıl ve 17. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşayan önemli yeri sahip ve Celvetiyye pirleri olarak bilinen Mehmet Mühyiddin Üftâde ve Aziz Mahmud Hüdayi hayatlarını tebliğ ve irşad ile geçirmiştir. Onlar tasavvufî fikir ve yaşantılarını şiirleriyle de dile getirmiştir. Edebî bir üslûpla hem zihin dünyalarını hem gönül âlemlerini mısralara aktarmışlardır. Divanları pek çok çalışmaya konu olmuştur. Ancak iki divanın tasavvufi açıdan mukayesesine ilişkin herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada ortak kavramlar üzerinden mukayese yapılarak Üftade ve Hüdayi'nin fikir dünyalarındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Üftâde ve Hüdayi'nin divanları incelendiğinde müelliflerin ilmî, amelî ve fikrî birikimlerini şiirlerinde işledikleri gözlemlenmiştir. Fakat Hüdayi'nin şeyhi ile arasındaki uslüp ve işleyiş farkı, Üftâde'nin dizelerindeki mecâzi mana merak uyandırmıştır. Araştırmaya divanlardaki kavramların tasnifiyle başlanmıştır. Ardından kavramların kullanıldığı manalar, şairlerin bu kavramlar ile kast ettikleri ve aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar incelenmiştir. Kelimeler şiirlerle desteklenerek müelliflerin konu hakkındaki görüşleri nakledilmiştir. Giriş bölümünde Üftâde ve Hüdayi'nin yaşadığı dönemin özellikleri ve tasavvufî hayat incelenirken divanlar üzerine yapılan çalışmalar anlatılmıştır. Birinci bölümde Üftâde ve Hüdayi'nin hayatı, ilmî, edebî, tasavvufî şahsiyetleri ve tarikatları kısaca işlenmiştir. İkinci bölümde çalışmanın asıl konusu Tasavvufî Açıdan Üftâde Divanı ve Hüdayi Divanlarının Mukayesesi yapılmıştır. Bu bölümde mukayeseye konu olan kavramlar; varlık ve bilgiye dair kavramlar, hal ve makamla ilgili kavramlar, seyr u sülûk ile ilgili kavramlar olmak üzere üç başlıkta toplanmıştır. Divanlar herhangi bir edebî kaygı olmadan tasavvufî açıdan incelenmiştir. Araştırma esnasında müelliflerin sadece şiirlerinde kast ettikleri mana ve muhtevalar kaynaklık etmiştir.
Özet (Çeviri)
Mehmet Mühyiddin Üftâde and Aziz Mahmud Hüdayi, who had an important place in the history of Turkish Sufism in the first quarter of the 16th and 17th centuries and were known as the Celvetiyye pirleri, spent their lives with tabligh and irshad. They also expressed their Sufi ideas and experiences through their poems. In a literary style, they transferred both their minds and hearts to verses. Their courts have been the subject of many studies. However, there is no study on the Sufi comparison of the two diwans. In this study, it is aimed to reveal the similarities and differences in the idea worlds of Uftade and Hudayi by making comparisons through common concepts. When the divans of Uftada and Hudayi were examined, it was observed that the authors processed their scientific, moral and intellectual accumulations in their poems. However, the difference in style and operation between Hudayi and his shaykh and the metaphorical meaning in Uftade's verses aroused curiosity. The research started with the classification of the concepts in the sofas. Then, the meanings used by the concepts, what the poets meant by these concepts and the similarities and differences between them were examined. The words were supported by poems and the opinions of the authors on the subject were conveyed. In the introduction, the characteristics of the period in which Üftâde and Hudayi lived and the studies on divans while examining the Sufi life are explained. In the first part, the life of Uftada and Hudayi, their scientific, literary, Sufi personalities and sects are briefly discussed. In the second part, the main subject of the study is the comparison of the Uftada Divan and the Hudayi Divans from the Sufi Perspective. The concepts that are the subject of comparison in this section are; concepts related to existence and knowledge, concepts related to state and authority, concepts related to seyr u sulûk are collected under three headings. The Divans were examined from a Sufi point of view without any literary concerns. During the research, the authors only meant in their poems.
Benzer Tezler
- Vâkıât-ı Hüdâyî'nin tahlîl ve tahkîkî (17 Ramazan 986/30 Rebiü'l ahir 987)
Analysis and enquiry of Vakiat-i Hudayi (17th of Ramadan 986 / 1st of Rabiul ahir 987)
HİLAL ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN NURİ KÜÇÜK
- Vâkıât-ı Hüdâyî'nin tahlîl ve tahkîki(1 rabîu'l-âhir-9 şevvâl/987)
Analysis and study of Vakiat-i Hüdayi (1 rabiu'l-ahir-9 shawwal/987)
HACER EKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN NURİ KÜÇÜK
- Tasavvufi açıdan gece ibadeti ve kişinin manevi gelişimine katkısı
Vigil in islamic mysticism and its effect on spiritual journey
FARUK ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinYozgat Bozok ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL PIRLANTA
- Tasavvufi açıdan Bediüzzaman Said Nursi de acz ve fakr kavramları
The concepts of al-acz inability and al-fakr poverty in Bediüzzaman Said Nursi thought from sufism point of wiev
VASFİ ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RİFAT OKUDAN