Şerîfî'nin 'Tercüme-i Şahnâme'sinde Rüstem karakterinin metin- minyatür ilişkisi açısından incelenmesi
Investigation of Rostam character in 'Tarjumah-i Shahnamah' of Sherifi in terms of text-miniature relation
- Tez No: 770897
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM GÜNEŞ, DR. ÖĞR. ÜYESİ HESNA HARAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Sanat Tarihi, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Art History, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Şahnâmeler, hanedan mensuplarının hayat hikâyeleri, kahramanlık öyküleri ve üstün başarılarının anlatıldığı destan türünde eserlerdir. İran'da geçmişten, yakın dönemlere kadar süregelen güçlü ve köklü bir destan anlatıcılığı geleneği bulunmaktadır. İran'ın millî destanı ve Fars edebiyatının en büyük eserlerinden biri olan Firdevsî Şahnâmesi, İran tarihinin ve destanlarının sözlü kültürden yazı diline çevrilmesi bakımından önemli bir konuma sahiptir. Olağanüstü unsurları ve kahramanlık anlatıları ile birçok medeniyette yankı bulmuş ve dünya klasikleri arasındaki yerini almıştır. Şahnâme'de, Pişdadiler, Keyaniler, Eşkaniler ve Sasaniler dönemine ait efsanevi olaylar ele alınmaktadır. Cemşid, Dahhak, Feridun, Zaloğlu Rüstem, Turan ülkesinin hükümdarı Efrasiyab, İsfendiyar, Dara, İskender gibi karakterlerin hikâyeleri anlatılmaktadır. Rüstem'in hikâyesi 600 yıllık olduğu düşünülen ömrü ve devletlerin zor zamanlarındaki kurtarıcı rolü ile Şahnâme'de büyük yer kaplamaktadır. Şahnâme, olağanüstü durumları, savaşları ve mitolojik unsurları ile resimli yazmalar arasında hak ettiği değeri bulmuş ve birçok resimli nüshası hazırlanmıştır. Metin ve minyatür, içinde yer aldıkları yazmanın birbirlerini tamamlayan unsurlarıdır. Bu çalışmada, Şahnâme karakterlerinden Zaloğlu Rüstem'in hikâyesi, metin minyatür ilişkisi bakımından incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yolu kullanılmıştır. Metin esas alınarak minyatürler incelenmiştir. Şerif Âmidi'nin tercümesi olan“Tercüme-i Şahnâme”isimli eser araştırmanın metnini oluşturmaktadır. İlk manzum tercüme olması bakımından eser önemli bir konuma sahiptir. Prof. Dr. Zuhal KÜLTÜRAL ve Prof. Dr. Latif BEYRELİ'nin Osmanlıcadan Latin harflerine çevirdikleri“Şerifî Şehnâme Çevirisi”isimli 4 ciltlik eser çalışmaya esas teşkil etmektedir. Şerif Âmidî'nin Tercüme-i Şahnâme isimli eserinin Osmanlı minyatür üslubuyla hazırlanmış Topkapı Sarayı Müze Kütüphane'si Hazine 1522, Hazine 1520 ve New York Halk Kütüphanesi Spencer Koleksiyonu Türkçe El Yazmaları:1' e kayıtlı tasvirli üç nüshadan seçilen Rüstem'in betimlendiği tasvirler metin- minyatür ilişkisi açısından incelenmiştir. Memlük minyatürlü Tercüme-i Şahnâme nüshası olan TSMK H.1519'a kayıtlı minyatürler ile de kıyaslamalar yapılmıştır. Bu tez çalışmasında toplam 49 adet minyatürde Rüstem ikonografyası irdelenmiştir. Araştırma sonucunda Rüstem imgesinin metinde ve minyatürlerde olağanüstü kahraman özellikleri ve insani yönüyle öne çıktığı görülmektedir. Ayrıca karakterin olgunlaşma sürecine dair bazı unsurlar dikkat çekicidir. Genel olarak minyatürlerin metne sadık kalınarak tasvir edildiği anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Shahnamahs are epic works that tell the life stories, heroic accounts and outstanding achievements of the members of the dynasty. The deep-rooted tradition of epic narration in Persianate culture has continued from the past up to the present in Iran. The national epic of Iran and one of the greatest works of Persian literature, Ferdowsi's Shahnamah has a significant place in terms of translating Iranian history and epics from oral culture to written language. With its extraordinary elements and heroic narrative, it has echoed in many civilizations and has taken its place among the world classics. Shahnameh accounts for the legendary events of the Pishdadis, Keyani, Eshkanis and Sassanid periods. The stories of characters such as Cemsid, Dahhak, Feridun, Zaloglu Rostam, Efrasiyab, the ruler of the Turan country, Isfendiyar, Dara and Iskender are told. The story of Rostam occupies a great place in Shahnamah with his life thought to be 600 years and his role as the savior during the turbulent times of states. Shahnamah, with its extraordinary situations, wars and mythological elements, has found the value it deserves among the illustrated manuscripts, as numerous illustrated copies have been prepared. The text and the miniature are the two complementary elements of a manuscript in which they take place. In this study, the story of Zaloglu Rostam, one of the characters of Shahnamah, was examined in terms of the relationship between the text and the miniature. The study uses the document analysis method, that is a part of qualitative research methods, and examines the miniatures based on the text. The work named“Tarjumah-i Shahnamah”, a translation of Sherif Âmidi, constitutes the main text of the research. The work has a significant place as being the first verse translation. Prof. Dr. Zuhal KULTURAL and Prof. Dr. Latif BEYRELI's 4-volume work entitled“Şerifî Shahnamah Translation”transliterated from Ottoman to Latin letters forms the basis of the study. Descriptions of Rostam, selected from three illustrated copies of Sherif Âmidî's Tarjumah-i Shahnamah, prepared in Ottoman miniature style, registered in Topkapı Palace Museum Library Treasury 1522, Treasury 1520 and New York Public Library Spencer Collection Turkish Manuscripts:1 - examined in terms of relationship between miniature and text. Comparisons were made with the miniatures registered in TSMK H.1519, which is the copy of Tarjumah-i Shahnamah with Mamluk miniatures. In this thesis, the iconography of Rostam in 49 miniatures was examined. As a result of the research, it is seen that the image of Rostam comes to the fore in the text and miniatures with its extraordinary heroic features and human aspects. In addition, some elements of the maturation process of the character are remarkable. In general, it is seen that the miniatures are depicted adhering to the text.
Benzer Tezler
- Türk edebiyatında Türkçe manzum Hilye-i Nebeviler ve Nesimi Mehmed'in Gülistan-ı Şemail'i
Turkish Hilya-i Nabavis in poetic form in Turkish literature and Nasimi Mahmad's Gulistan-ı Shamail
ZÜLFİKAR GÜNGÖR
- İbn Halife eş-Şevberî'nin 'Risaletün fi Ta'rifi'l-Hadis' adlı eserinin tahkik, tercüme ve muhteva tahlili
Investigation, translation and a content analysis of the work of Ibn Khalifa ash-Shawbari ash-Shafi'i named 'Risâletun fî Ta'rîfi'l-Hadith'
MUHAMMED ÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF AÇIKEL
- Ahmet Cevdet Paşa ve Tercüme-i Şerife
Ahmet Cevdet Pasha and Tercume - i Şerife
EMİNE ARMAĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Biyografiİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECMETTİN GÖKKIR
- Niyazi'nin Tercüme-i Hilye-i Şerif adlı eserinin inceleme, metin ve sözlük çalışması
Research, text and dictionary study of Niyazi's work called as Tercüme-i Hilye-i Şerif
SERPİL SOYDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUZAFFER AKKUŞ
- Şeyhülislamlık belgelerinde Hz. Peygamber'in ilmî mirası (1879-1924) yılları Seyyid Ulema biyografileri
The scholarly heri̇tage of the Prophet Muhammed i̇n the documents at the offi̇ce of the Shei̇kh al-İslam (1879-1923) Seyyid Scholar biographies
ESRA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Biyografiİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN GEMİCİ