Nakşî Divanı'nda fiiller
Verbs in Nakşî Divanı
- Tez No: 771201
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA BALCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Nakşî, verb, mysticism, sense, comprehension
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 466
Özet
Bu tezde, 17. yüzyılda yaşadığı bilinen bir Halveti şeyhi olan Nakşî'nin Divan adlı eserinde kullandığı fiillerin onun üslubundaki yeri incelenmiştir. Nakşî'nin ömrünün büyük bir kısmı tasavvufi faaliyetlerini sürdürdüğü Kırım'da geçmiştir. Tasavvufi faaliyetlerini bir tarikat yaşayışı hâlinde sürdürürken nasihatlerini sohbet dışında edebî metinler vasıtasıyla da farklı kesimlere ulaştırmayı hedeflemiş ve başka birçok tasavvuf öncüsü gibi şiir yoluyla düşüncelerini ve nasihatlerini mısralara dökmüştür. Tarih boyunca geniş halk kesimlerince okunan bir şair olduğundan divanının çok fįazla yazması olduğu gibi Tanzimat sonrası döneme ait matbu nüshası da mevcuttur. Şiirleri halk arasında mâkes bulmuş bir tasavvuf ehli şairin divanı üzerine dil araştırmasını konu edinen bu çalışma, fiillerin merkeze alındığı bir üslup incelemesidir. Böylece Türkçe yazılan tasavvufi metinlerde muhtevanın edebiyatçının kelime seçimlerine, dolayısıyla üslubuna nasıl yansıdığı ile ilgili dil bilgisi ve üslup çalışmalarına katkı yapılması amaçlandı. Şairin hayatı, tasavvufi yolculuğu ve dinî konumu göz önünde bulundurularak kullandığı fiillere bu pencerelerden yaklaşıldı. Divanında kullandığı fiiller baştan sonra gözden geçirildi, belirli kipler ve şahıs ekleriyle duyulara, idrake ve tasavvufla ilgili eylemlere ağırlık verdiği tespit edildi. Böylece fiiller aracılığıyla üslubu üzerine değerlendirme yapmak adına bu sınıflandırma uygun bulundu. Tezin birinci bölümünde Nakşî'nin yaşadığı dönemde tasavvufi hayatın ve tasavvuf edebiyatının durumuna dair bilgi verildi. İkinci bölümde, Nakşî'nin divanında kullandığı fiiller duyu fiilleri, idrak fiilleri ve tasavvufi filler olmak üzere cümle içinde kullanıldıkları kip ve şahıs ekleriyle beraber üç başlık altında incelendi. Üçüncü bölümde Nakşî'nin teze konu olan divan nüshası Latin harflerine çevrilmiş olarak yer aldı. Dördüncü bölüme Divan'da geçen kelimelerin dizini, tezin ekler kısmına da nüshanın tıpkıbasımı eklendi.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the place of the verbs used by Nakşi, a Halveti sheikh known to have lived in the 17th century, in his work Divan, in his style has been examined. Most of Nakşî's life was spent in Crimea, where he continued his Sufi activities. While continuing his Sufi activities as a sect, he aimed to convey his advice to different segments through literary texts besides conversation, and like many other Sufi pioneers, he put his thoughts and advice into verses through poetry. Since he was a poet read by large sections of the public throughout history, his divan has a lot of manuscripts as well as a printed copy belonging to the post-Tanzimat period. This study, which focuses on language research on the divan of a Sufi poet whose poems have been found popular among the people, is a stylistic analysis in which verbs are centered. Thus, it is aimed to contribute to the grammar and style studies about how the content of the mystical texts written in Turkish is reflected in the choice of words and therefore on the style of the man of letters. Considering the poet's life, mystical journey and religious position, the verbs he used were approached through these windows. The verbs he used in his divan were thoroughly reviewed, and it was determined that he gave weight to the senses, perception and actions related to mysticism with certain moods and personal suffixes. Thus, this classification was found appropriate in order to evaluate his style through verbs. In the first part of the thesis, information was given about the situation of Sufi life and Sufi literature in the period when Nakşî lived. In the second part, the verbs Nakşî used in his divan were examined under three headings, namely sensory verbs, cognition verbs and mystical verbs, together with the modal and personal suffixes they are used in sentences. In the third chapter, the divan copy of Nakşî, which is the subject of the thesis, was translated into Latin letters. The index of the words in the Divan was added to the fourth part, and the facsimile of the copy was added to the appendices part of the thesis.
Benzer Tezler
- Nakşî Ali Akkirmânî Divanı'nın bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü
Contextual index and functional dictionary of Nakşî Ali Akkirmânî's Divan
YAĞMUR SUZAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıIğdır ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA KARACA
- Salih Baba Divanı'nda mürid-mürşid ilişkisi
The disciple-shaykh relationship in the Divan of Salih Baba
ABDULLAH GÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER SADIKER
- Nakşi Ali Akkirmani divanı (inceleme-metin)
Diwan of Naqshi Ali Akkirmani (critical-education)
HİKMET ATİK
Doktora
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKKUŞ
- Hasan Polatkan'ın hayatı ve siyasi faaliyetleri
The life of Hasan Polatkan and his politikal activitiy
ATİYE EMİROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
BiyografiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Bölümü
YRD. DOÇ. DR. MEHMET TOPAL
- Mehmed Şevkî Dîvânı (Metin-inceleme)
Diwan of Mehmed Şevkî (Text-analysis)
SİBEL AY
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUCAHİT KAÇAR